Αρχική Άλλες ειδήσεις Υγεία Εγκυμοσύνη και διατροφή

Εγκυμοσύνη και διατροφή

0
diatrofiegimosini

diatrofiegimosini

 

Η εγκυμοσύνη είναι μια φυσιολογική διαδικασία κατά την οποία οι λειτουργίες και οι ρυθμοί του γυναικείου σώματος μεταβάλλονται με σκοπό την προώθηση της σωστής ανάπτυξης του εμβρύου και την προστασία του.

Το αρχικό βάρος της γυναίκας καθώς και το επιπλέον βάρος που θα πάρει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζονται άμεσα με την συνολική ανάπτυξη του εμβρύου και το βάρος του μωρού. Το χαμηλό σωματικό βάρος πριν από την κύηση έχει συσχετιστεί με μειωμένη ενδομήτρια ανάπτυξη και πρόωρο τοκετό, ενώ αντιθέτως όταν το αρχικό βάρος της μητέρας είναι μεγαλύτερο του φυσιολογικού υπάρχει κίνδυνος για γέννηση μακροσωμικών βρεφών (βάρος άνω των 4000 γραμμαρίων) και αυξημένος κίνδυνος για εμφάνιση προβλημάτων του νευρικού σωλήνα, ενώ και η ίδια η μητέρα έχει αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη κύησης και υπέρτασης. Ανάλογα με το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) της γυναίκας πριν την εγκυμοσύνη δίνονται συγκεκριμένες συστάσεις για την πρόσληψη βάρους της εγκύου:

• Για ΔΜΣ < 19,8 προτείνεται η συνολική αύξηση βάρους μεταξύ 12,5 - 18Kg ή 0,49Kg/εβδομάδα μετά το 2ο και 3ο τρίμηνο.
• Για ΔΜΣ από 19,8 έως 26 προτείνεται η συνολική αύξηση βάρους μεταξύ 11,5 – 16Kg ή 0,44Kg/εβδομάδα μετά το 2ο και 3ο τρίμηνο.
• Για ΔΜΣ από 26 έως 29 προτείνεται η συνολική αύξηση βάρους μεταξύ 7 – 11,5Kg ή 0,3Kg/εβδομάδα μετά το 2ο και 3ο τρίμηνο.
• Για ΔΜΣ > 29 προτείνεται η συνολική αύξηση βάρους να μην ξεπερνάει τα 6,8Kg.
• Σε περίπτωση πολλαπλής κύησης η πρόσληψη βάρους πρέπει να είναι μεγαλύτερη, χωρίς όμως να υπάρχουν κοινά αποδεκτές συστάσεις. Το Ιατρικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ προτείνει μια συνολική πρόσληψη βάρους από 16 έως 20Kg σε περίπτωση δίδυμης κύησης ή 0,7Kg0,3Kg/εβδομάδα μετά το 2ο και 3ο τρίμηνο.

Η έγκυος γυναίκα θα πρέπει να προσαρμόσει ανάλογα τον τρόπο ζωής της και τη διατροφή τις στις αυξημένες ανάγκες της εγκυμοσύνης. Ειδικά ο τομέας της διατροφής είναι εξαιρετικά σημαντικός καθώς τόσο οι ενεργειακές ανάγκες όσο και οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά και συγκεκριμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αυξάνονται.

Οι ενεργειακές ανάγκες της γυναίκας μεταβάλλονται λόγο της αλλαγής στο μεταβολισμό και της ανάπτυξης του εμβρύου. Ο βασικός μεταβολισμός αυξάνεται κατά 15 με 20%, ειδικότερα μετά τον τέταρτο μήνα της κύησης όπου και αναπτύσσεται σημαντικά η μήτρα, οι μαστοί, ο πλακούντας καθώς και το ίδιο το έμβρυο. Μια αύξηση της θερμιδικής πρόσληψης κατά 200 – 300 Kcal/ημέρα στο 2ο και 3ο τρίμηνο, ανάλογα με το προ κύησης βάρος και την φυσική δραστηριότητα θεωρείται ιδανική. Σε περίπτωση δίδυμης κύησης εκτιμάται ότι η αύξηση της θερμιδικής πρόσληψης κατά 450 Kcal/ημέρα στο 2ο και 3ο τρίμηνο είναι επαρκής.

Ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά

• Πρωτεΐνες
Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την σύνθεση των ιστών τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου. Κατά την διάρκεια της κύησης χρειάζονται περίπου 10gr επιπλέον πρωτεΐνης καθημερινά μετά το 2ο τρίμηνο και τουλάχιστον η μισή από αυτή θα πρέπει να αποτελείται από πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Επειδή το ασπράδι του αυγού περιέχει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας συστήνεται η κατανάλωση 5-6 αυγών ανά εβδομάδα. Εάν η γυναίκα είναι χορτοφάγος θα πρέπει να καταναλώνει ειδικούς συνδυασμούς φυτικών πηγών πρωτεΐνης, π.χ. ρύζι με φασόλια, για την κάλυψη των πρωτεϊνικών της αναγκών.

• Λίπος
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα θα πρέπει να λαμβάνει μέσω της διατροφής της επαρκείς ποσότητες των απαραίτητων λιπαρών οξέων ω-3 και ω-6 τα οποία δεν μπορεί να συνθέσει το ανθρώπινο σώμα και είναι απαραίτητα για τη δημιουργία νέων ιστών, την κυτταρική διαίρεση, την λειτουργία της όρασης, τη νευρική λειτουργία κ.α. Τα ω-6 βρίσκονται σε αφθονία στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στο λιναρόσπορο, στα καρύδια, αμύγδαλα, φιστίκια κ.α., ενώ τα ω-3 βρίσκονται κατά κύριο λόγο στα λιπαρά ψάρια και θαλασσινά. Η κατανάλωση μιας κουταλιάς ελαιόλαδου ανά μερίδα φαγητού και η κατανάλωση ψαριού έως 2 φορές ανά εβδομάδα επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών στα απαραίτητα λιπαρά οξέα.

• Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να παρέχουν τουλάχιστον το 50% της καθημερινής ενεργειακής πρόσληψης και δεν θα πρέπει να είναι λιγότεροι από 100gr/ημέρα. Προτιμούνται υδατάνθρακες που μεταβολίζονται αργά και δεν οδηγούν σε απότομη αύξησης της ινσουλίνης, όπως ψωμί και δημητριακά ολικής άλεσης, ρύζι, φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην κατανάλωση υδατανθράκων σε περίπτωση διαβήτη κύησης.

Ανάγκες σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία

Για την σωστή ανάπτυξη του εμβρύου και είναι απαραίτητο η διατροφή να περιλαμβάνει επαρκής ποσότητες φυλλικού οξέος, σιδήρου, ασβεστίου κ.α . Οι απαιτούμενες αυτές ποσότητες καλύπτονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από την διατροφή της μητέρας, ωστόσο για κάποια συγκεκριμένα συστατικά πιθανώς να είναι αναγκαία η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.

• Φυλλικό οξύ
Οι ανάγκες της εγκύου σε φυλλικό οξύ είναι αυξημένες λόγω των αυξημένων απαιτήσεων της μητρικής ερυθροποίησης και την ανάπτυξη του εμβρύου και του πλακούντα. Η έλλειψη φυλλικού οξέος αυξάνει τον κίνδυνο μεγαλοβλαστικής αναιμίας και προβλημάτων στο νευρικό σωλήνα του νεογνού, με συχνότερο τη δισχιδή ράχη, και έχει επίσης συνδεθεί με πρόωρο τοκετό, αποκόλληση του πλακούντα, μειωμένο βάρος του βρέφους και εμφάνιση προεκλαμψίας. Για την περίοδο της εγκυμοσύνης συνίσταται η πρόσληψη 400μg φυλλικού οξέος ανά ημέρα. Καλές πηγές φυλλικού οξέος είναι τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα όσπρια (κυρίως τα φασόλια), τα φιστίκια, τα εντόσθια, ο χυμός πορτοκαλιού κ.α. Σε περίπτωση που η διαιτητική πρόσληψη δεν είναι αρκετή, σε έφηβες εγκύους με πολλαπλή κύηση, σε εγκύους που κάνουν κατάχρηση οινοπνεύματος, ναρκωτικών ή καπνίζουν και σε εγκύους με οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων του νευρικού σωλήνα συνίσταται η λήψη συμπληρώματος φυλλικού οξέος.

• Σίδηρος
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι απαιτήσεις σε σίδηρο αυξάνονται. Ένα μεγάλο μέρος των αναγκών σε σίδηρο χρησιμοποιείτε στην σύνθεση αιμοσφαιρίνης για την αιμάτωση της μήτρας και του πλακούντα, την ανάπτυξη του εμβρύου κ.α. Επιπλέον από το 3ο τρίμηνο το αποθηκεύει και το ίδιο σίδηρο για να το χρησιμοποιήσει τους πρώτους 4-6 μήνες της ζωής του όπου τρέφεται με το φτωχό σε σίδηρο μητρικό γάλα. Η έλλειψη σιδήρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζεται με πρόωρο τοκετό, περιγεννητική θνησιμότητα και ελλιποβαρή νεογνά. Λόγω των υψηλών αναγκών σε σίδηρο κρίνεται απαραίτητη η λήψη διατροφικού συμπληρώματος. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το κόκκινο κρέας, το ψάρι και το κοτόπουλο, ενώ η απορρόφησή του αυξάνεται με την παράλληλη κατανάλωση βιταμίνης C. Το συκώτι παρόλο που είναι πλούσιο σε σίδηρο πρέπει να αποφεύγετε λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε βιταμίνη Α, η οποία σε υψηλές ποσότητες μπορεί να προκαλέσει τερατογένεση.

• Ασβέστιο
Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης η απορρόφηση ασβεστίου αυξάνεται ενώ παράλληλα μειώνεται η απέκκρισή του από τα νεφρά. Για το λόγω αυτό δεν απαιτείται μεγάλη αύξηση στην επιπλέον πρόσληψη ασβεστίου (από 1000mg σε 1300mg). Καλές πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα προϊόντα σόγιας, τα ψάρια που τρώγονται με το κόκαλο, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα ξερά σύκα, τα ακτινίδια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και το μπρόκολο.
Παράγοντες κινδύνου στην εγκυμοσύνη

• Καφεΐνη
Η καφεΐνη διαπερνά τον πλακούντα και εισέρχεται στον οργανισμό του εμβρύου όπου και μπορεί να επηρεάσει την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία του. Ωστόσο μια ποσότητα της τάξης των 200 – 400mg (περίπου 2 φλιτζάνια καφέ/ημέρα) δεν φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την κύηση.

• Γλυκαντικές ύλες
Η σακχαρίνη βρέθηκε να έχει καρκινογόνο δράση όταν χορηγήθηκε κατά την αναπαραγωγική περίοδο σε ποντίκια. Για το λόγω αυτό καλό είναι να αποφεύγεται προληπτικά κατά τη διάρκεια της κύησης. Η ασπαρτάμη κρίνεται ασφαλή καθώς δεν διαπερνά τον πλακούντα αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται από γυναίκες με φενυλκετονουρία.

• Αλκοόλ
Το αλκοόλ περνάει μέσω του πλακούντα στο έμβρυο και βρίσκεται στο αίμα του εμβρύου στην ίδια ποσότητα με της μητέρας αλλά χρειάζεται διπλάσιο χρόνο για να αποβληθεί. Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικών αλλοιώσεων, νοητική υστέρηση, μειωμένη ανάπτυξη και προβλήματα όρασης στο έμβρυο.

• Κάπνισμα
Η νικοτίνη εμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος ανάμεσα στην μήτρα και τον πλακούντα ενώ το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται στην αιμοσφαιρίνη του εμβρύου μειώνοντας το διαθέσιμο οξυγόνο. Επιπλέον αυξάνεται ο κίνδυνος για αποβολή, περιγεννητική θνησιμότητα, συγγενείς ανωμαλίες, πρόωρο τοκετό κ.α.

• Τροφογενείς λοιμώξεις
Η κακή συντήρηση και επεξεργασία τροφίμων μπορεί να αποδειχτούν ιδιαίτερα επικίνδυνες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα ημι-μαγειρεμένα κρέατα, τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά, τα ωμά αυγά (τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως στην μαγειρική) και τα μη καλά πλυμένα λαχανικά μπορούν να μεταφέρουν τη σαλμονέλα, το τοξόπλασμα, το καμπυλοβακτηρίδιο και τη λιστέρια, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε αποβολή, πρόωρο τοκετό και σοβαρές εμβρυικές ανωμαλίες. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγονται τροφές των οποίων η ποιότητα δεν μπορεί να ελεγχθεί.

Συστάσεις διατροφής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

• Καθιερώστε συχνά και μικρά γεύματα.
• 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών ανά ημέρα: μια μερίδα αντιστοιχεί σε 1 ποτήρι γάλα, 1 κεσεδάκι γιαούρτι, 30 γρ. τυρί.
• 2-4 φρούτα ανά ημέρα.
• 3-5 μερίδες λαχανικών ανά ημέρα. Συνοδεύουμε κάθε γεύμα με σαλάτα και προτιμούμε τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά που είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ.
• 2-3 φορές ανά εβδομάδα κόκκινο κρέας: μοσχάρι, κιμάς, χοιρινό.
• 1-2 φορές ανά εβδομάδα ψάρι.
• 1-2 φορές ανά εβδομάδα κοτόπουλο.
• 2-3 φορές ανά εβδομάδα όσπρια ή λαδερά.
• 5-6 αυγά ανά εβδομάδα.
• Καθημερινή κατανάλωση ψωμιού και δημητριακών ολικής άλεσης.
• Μέτρια κατανάλωση γλυκών (ένα ανά εβδομάδα).
• Καταναλώστε πολλά υγρά. Οι σούπες και οι χυμοί ενυδατώνουν, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και μειώνουν το αίσθημα της πείνας.
• Μέτρια χρήση βουτύρου, μαργαρίνης και ζάχαρης. Προτιμήστε ελαιόλαδο.
• Μέτρια κατανάλωση καφεΐνης , όχι πάνω από ένα-δύο καφέδες/ημέρα.

Αποφεύγουμε

• Αλκοόλ
• Συκώτι
• Σακχαρίνη
• Υπερβολική κατανάλωση αλατιού
• Την κατανάλωση κρέατος εκτός σπιτιού
• Τα μη καλά πλυμένα λαχανικά

 

Γαζής Π. Γιώργος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
 
Πεφανερωμένης 9, Λευκάδα Τηλ. 2645022822, 6944373860
Προηγούμενο άρθροΥποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος ο Θανάσης Καββαδάς
Επόμενο άρθροΑπό την Ουκρανία στο Ιόνιο και την Κύπρο