Διατροφή και θηλασμός

Άρθρο του Γιώργου Π. Γαζή.

Ο γαλακτισμός, η παραγωγή δηλαδή γάλακτος για τη θρέψη του νεογνού από τη μητέρα είναι μια φυσιολογική διαδικασία για την οποία το γυναικείο σώμα προετοιμάζεται ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης. Τα πλεονεκτήματά του είναι πολλά και αφορούν τόσο το νεογνό όσο και για την ίδια την μητέρα, για τον λόγο αυτό η γυναίκα, ειδικά αυτή που γεννά για πρώτη φορά, θα πρέπει να εκπαιδεύεται στην διαδικασία του θηλασμού από τους επαγγελματίες υγείας  και  να υποστηρίζεται από το οικογενειακό και το κοινωνικό της περιβάλλον.

Πλεονεκτήματα του μητρικού γάλακτος και του θηλασμού για το βρέφος:

• ·Παρέχει θρεπτικά συστατικά υψηλής βιοδιαθεσιμότητας.
• ·Προσφέρει αντισώματα προσφέροντας προστασία από αλλεργίες και μολύνσεις.
• ·Προστατεύει από γαστρεντερικές λοιμώξεις.
• ·Προστατεύει από παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη, τερηδόνα.
• ·Παρέχει ορμόνες, οι οποίες προάγουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους.
• ·Μειώνει τον κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου.
• ·Η ειδική σύσταση των λιπών του μητρικού γάλακτος προάγει την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
• ·Το μητρικό γάλα είναι αποστειρωμένο, φρέσκο και βρίσκεται πάντα στην σωστή θερμοκρασία.
• ·Προάγει την ανάπτυξη ψυχικού δεσμού μεταξύ μητέρας και βρέφους.

Πλεονεκτήματα του θηλασμού για την μητέρα:

• ·Προκαλεί συστολές στη μήτρα, βοηθώντας την να επανέλθει στην φυσιολογική, προ της εγκυμοσύνης κατάσταση.
• ·Μειώνει τον κίνδυνο αιμορραγίας μετά τον τοκετό.
• ·Αναστέλλει την αναπαραγωγική διαδικασία παρέχοντας μερική αντισύλληψη.
• ·Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• ·Προστατεύει την υγεία των οστών.
• ·Βοηθά στην επαναφορά του βάρους στην προ της εγκυμοσύνης κατάσταση.
• ·Προστατεύει από την απώλεια σιδήρου μέσω της απουσίας έμμηνους ρήσης.
• ·Εξοικονομεί χρόνο (το μητρικό γάλα είναι παντού και πάντα έτοιμο) και χρήμα (γάλατα εμπορίου, συσκευές αποστείρωσης κλπ).

Διατροφικές ανάγκες της θηλάζουσας γυναίκας

Παρόλο που η ποσότητα του γάλακτος που παράγει μια γυναίκα δεν εξαρτάται από την ποσότητα της τροφής που καταναλώνει, έχει αποδειχθεί ότι η σύστασή του επηρεάζεται από την ποιότητα της διατροφής της. Για παράδειγμα η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε κάποιες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, σε σελήνιο και ιώδιο σχετίζεται άμεσα με την διαιτητική πρόσληψη της μητέρας.

• Ενέργεια

Κατά τη διάρκεια του θηλασμού οι ενεργειακές ανάγκες της μητέρας αυξάνονται. Για την παραγωγή 100ml μητρικού γάλακτος ο οργανισμός της γυναίκας καταναλώνει 85Kcal. Τους πρώτους έξι μήνες η μέση ημερήσια παραγωγή γάλακτος είναι περίπου 750ml και μπορεί να κυμαίνεται από 500 έως και 1200ml, εξαρτώμενο από την συχνότητα του θηλασμού, ο οποίος αποτελεί και το κυριότερο ερέθισμα για την παραγωγή γάλακτος, όσο συχνότερα θηλάζει το βρέφος τόσο μεγαλύτερη είναι και η παραγωγή.  Από το δεύτερο εξάμηνο η παραγωγή γάλακτος μειώνεται σε περίπου 600ml ημερησίως εξαιτίας της μείωσης της συχνότητας του θηλασμού λόγο της εισαγωγής ημιστέρεης τροφής.

Η επιπλέον ενέργεια για την διασφάλιση της παραγωγής γάλακτος και την υγεία της γυναίκας προέρχεται από το λίπος που αποθηκεύτηκε στο σώμα γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το οποίο παρέχει 200-300Kcal ημερησίως κατά τους πρώτους 3 μήνες του θηλασμού, και τη διατροφή της θηλάζουσας, όπου προτείνεται η προσθήκη 350 – 500Kcal ανά ημέρα σε σχέση με τις ανάγκες της πριν την εγκυμοσύνη.

• Πρωτεΐνη

Επειδή το 70% της πρωτεΐνης της διατροφής μετατρέπεται σε πρωτεΐνη γάλακτος συνίσταται για το πρώτο εξάμηνο η προσθήκη 15 – 20gr πρωτεΐνης ημερησίως και 12gr κατά τους επόμενους έξι μήνες. Καλές πηγές πρωτεΐνης είναι το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα όσπρια, τα αυγά και οι ξηροί καρποί.

• Λίπος

Τα λιπαρά οξέα που περιέχονται στο μητρικό γάλα σχετίζονται άμεσα με τα λιπαρά που καταναλώνει η θηλάζουσα. Για παράδειγμα γυναίκες που ακολουθούν δίαιτα πλούσια σε λίπη φυτικής προέλευσης παράγουν γάλα πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Ωστόσο η χοληστερόλη του μητρικού γάλακτος φαίνεται να μην επηρεάζεται από την διατροφή της μητέρας και κυμαίνεται από 10 έως 20mg/dL.

• Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία

Οι αυξημένες ανάγκες σε μικροθρεπτικά συστατικά καλύπτονται λόγο της αυξημένης ενεργειακής πρόσληψης. Ανάγκη για λήψη συμπληρωμάτων διατροφής υπάρχει μόνο στην περίπτωση που η θηλάζουσα ακολουθεί αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα ή δεν καταναλώνει γαλακτοκομικά προϊόντα. 

• Νερό

Η ποσότητα γάλακτος που παράγει μια γυναίκα δεν εξαρτάται από τα προσλαμβανόμενα υγρά, ωστόσο για να αποφευχθεί η αφυδάτωση της μητέρας συνίσταται η κατανάλωση ενός ποτηριού νερού, χυμού ή γάλακτος με κάθε γεύμα και κάθε φορά που το βρέφος θηλάζει. Παλαιότερες συστάσεις που προτείνουν λήψη 3 – 4 λίτρων νερού ημερησίως κρίνονται αυθαίρετες και μπορούν να δυσκολέψουν αναίτια τη διαδικασία του θηλασμού.

• Καφεΐνη

Η καφεΐνη περνά στο μητρικό γάλα και μπορεί να κάνει το βρέφος νευρικό, για το λόγο αυτό συνίσταται η μητέρα να μην υπερβαίνει τα 2 φλιτζάνια καφέ ανά ημέρα.

• Αλκοόλ

Οι γενικές συστάσεις συστήνουν την πλήρη αποφυγή οινοπνευματωδών ή την κατανάλωση μικρών ποσοτήτων αλκοόλ, όπως ένα ποτήρι μπύρα ή κρασί τουλάχιστον 2 ώρες πριν το θηλασμό.

• Ύποπτα τρόφιμα

Το λάχανο, τα όσπρια, το κρεμμύδι, το σκόρδο, η σοκολάτα,  το αγελαδινό γάλα, οι ξηροί καρποί, τα μπαχαρικά και τα ανθρακούχα αναψυκτικά μπορούν να προκαλέσουν μετεωρισμό (κολικό) στο βρέφος, ενώ τα καυτερά φαγητά και τα όξινα φρούτα  μπορούν να προκαλέσουν σύγκαμα. Σε περίπτωση που το βρέφος παρουσιάσει συμπτώματα κολικού καλό είναι να αποφευχθεί η κατανάλωση των παραπάνω για λίγες ημέρες και μετά να επανενταχθούν σταδιακά στην διατροφή της μητέρας.

Συστάσεις για την διαιτητική πρόσληψη κατά τη διάρκεια του θηλασμού

Οι ενδείξεις ικανοποιητικής παραγωγής γάλακτος από τη θηλάζουσα είναι:

• ·Σταθερή και ικανοποιητική αύξηση του βάρους του βρέφους, π.χ. 120-210 γραμμάρια ανά εβδομάδα μετά την τέταρτη μέρα της ζωής του.
• ·Αλλαγή τουλάχιστον 6 υγρών πάνων την ημέρα.
• ·Τουλάχιστον 2-3 κενώσεις την ημέρα για τις πρώτες εβδομάδες.
• ·Τουλάχιστον 8-12 γεύματα την ημέρα για τις πρώτες εβδομάδες διάρκειας περίπου 15-20 λεπτών το καθένα.
• ·Υγιής συμπεριφορά βρέφους.
  

Γαζής Π. Γιώργος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860