Αρχική Lefkada's Secrets Γιορτές Λόγου και Τέχνης στην Λευκάδα : Οι πρωτεργάτες και εμείς

Γιορτές Λόγου και Τέχνης στην Λευκάδα : Οι πρωτεργάτες και εμείς

0
Στήν εἰκόνα δίπλα ἡ πρώτη ἀφίσσα τοῦ 1976.

programma_Page_01-1024x700Εἰσήγηση της κ. Χαρᾶς Παπαδάτου στην ημερίδα για τα 60 χρόνια Λόγου καί Τέχνης στήν Λευκάδα που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 26 Ἰουλίου2015.

Οἱ ἐπετειακές ἑκδηλώσεις ἔχουν πάντα μιά δόση μελαγχολίας.

Θά ἤθελα ὅμως στήν προκειμένη περίπτωση νά μήν ἔχουν τόν χαρακτήρα αὐτό. Ἀντίθετα θέλω νά πι­στεύω, ὅτι ἡ ἀναδρομή αὐτή πρέπει νά ἔχει τήν ἔννοια τῆς δυναμικῆς συνέχειας μέσα ἀπό τήν γνώση καί τήν πεῖρα τοῦ παρελθόντος. Διότι ἔτσι καί ἀλλοιῶς ἡ ζωή εἶναι δυναμική κάτι πού δέν μποροῦμε νά παραγνωρίσουμε καί πάντα βρίσκει διεξόδους καί νέες προοπτικές. Βέβαια ἴσως οἱ ἐπετειακές ἐκδηλώ­σεις θά πρέπει νά μήν γίνονται τόσο συχνά ὅπως ἔχει γίνει στήν Λευκάδα. Τά 50 χρόνια ὅπως ἔγινε ἤδη καί μετά ἴσως στά100, πού ὅλοι ἐλπίζουμε νά φθάσουν οἱ γιορτές. Ἡ σημερινή ἐπέτειος εἶναι πάντως ση­μαντική διότι σηματοδοτεῖ τήν διάρκεια δύο ὁλοκλήρων γενεῶν πού γίνονται οἱ Γιορτές. Δύο γενεῶν ἐξαιρετικά διαφορετικῶν μεταξύ τους. Καί αὐτό ἔχει τήν σημασία του.

Α

Ἀρχίζοντας θά πρέπει νά προσδιορίσουμε δύο σημαντικά θέματα πού εἶναι συνδεδεμένα μέ τίς Γιορτές Λόγου καί Τέχνης τῆς Λευκάδας.

1ον. Τό ὅτι γιά πρώτη φορά διοργανώνονται τέτοιας μεγάλης ἐμβελείας πνευματικές ἐκδηλώσεις ἐκτός Ἀθηνῶν. Εἰρήσθω ἐν παρόδω, ὅτι ἐάν δέν ματαιονόταν οἱ γιορτές τό 1953 λόγω τῶν σεισμῶν θά ἦταν καί καί οἱ μοναδικές στόν Ἑλλαδικό χῶρο. Μιά καί τό Φεστιβάλ Ἀθηνῶν ἄρχισε καί αὐτό τό 1955, ὅπως οἱ δικές μας γιορτές. Τό παράδειγμα αὐτό πού γιά χρόνια πολλά ἦταν τό μαναδικό στήν Ἑλλάδα, γονιμοποιήσε καί ἔδωσε τό παράδειγμα σέ ὅλη τήν Ἑλλάδα γιά τήν διοργάνωση ἀναλόγων ἐκδηλώ­σεων.Ἡ ἰδέα ξεκινάει τό 1948. Μιά ὁμάδα πνευματικῶν ἀνθρώπων ἀρχίζει νά ἐπεξεργάζεται τήν ἰδέα. Βέβαια ἡ Λευκάδα ἔχει πίσω της μιά μεγάλη μορφή, ἡ ὁποία ἔβαλε τίς βάσεις στήν Ἐλλάδα, γιά πνευμα­τικές ἐκδηλώσεις στό μεσοπόλεμο. Τόν Ἄγγελο Σικελιανό μέ τίς Δελφικές Γιορτές.

2ον. Τό ὅτι οἱ ἐκδηλώσεις αὐτές ἔδρασαν σάν ἀναπτυξιακό μοντέλο γιά μιά ἀποφασιστική ὤθηση πρός τήν ἀνάπτυξη καί ἀνάδειξη ἑνός ξεχασμένου καί πάμπτωχου τότε νησιοῦ. Κάτι πού ἤθελαν καί οἱ πρω­τεργάτες τῶν ἐκδηλώσεων αὐτῶν, ὅπως φαίνεται ἀπό τήν εἰσαγωγή στό πρόγραμμα τοῦ 1957.

«ΕΡΓΑ ΑΓΑΠΗΣ»

Δέν εἶναι μόνο τοῦ ξενητεμένου νοσταλγία, πού θραύει τῆς ἀπομονώσεως τά φράγματα κι ἀνοίγει δρόμο γιά τήν σημερινή μας ἐξόρμηση στό πάτριο χῶμα. Δέν εἶναι μόνο πατροπαράδοτη φιλοκαλία τῶν ἐδῶ καί τῶν ἐκεῖ Λευκαδίων, πού συνταιριάζει, ὅσο φιλότιμα μπορεῖ, τά διάσπαρτα αἰσθήματα μας γιά νά τά καταθέση, ἀπέριττα στεφάνια, στά πόδια τῆς μνήμης τῶν μεγάλων μας πνευματικῶν γε­ναρχῶν. Εἶναι καί κάτι ἄλλο πιό χειροπιαστό γιά σήμερα, πιό καίριο, πιό φλέγον: Εἶναι τό αἴσθημα τοῦ γιοῦ, πού λαχταράει νά ἰδῆ τῆς μάννας τῆς πολύπαθης τό πρόσωπο νά χαμογελᾶ ἐπί τέλους κάπο­τε, νά ἰδῆ τό σπίτι της, τό ἔρημο καί πένθιμα κλειστό τόσον καιρό, νἀνοίγη πόρτες καί παράθυρα γιά νἄμπουν λίγο φῶς χαρᾶς καί θόρυβος πανηγυριοῦ καί ξένοι καλεσμένοι, καλοπρόσδεχτοι. Κιἔτσι ζωή σιγάσιγά νά πάρη μιά καινούργια φόρα, τό «σύρε κιἔλα» της νά γίνεται πιό ζωηρό καί πιό ἀνοι­χτόκαρδο, νά βρῆ κι καθημερινός της μόχθος τή δικαίωση του, νά λάμψουν οἱ καρποί τῆς γῆς της πιό πολύ καί πιό χορταστικά νά θρέψουν τά παιδιά της. Μέ τέτοιον πόθο βλέπουν σήμερα, χωρίς ἐξαίρε­ση, ὅλοι οἱ Λευκαδίτες τή γενέτειρά τους κιὅλοι τους σήμερα εἶναι συνδεμένοι ἀπτήν ἀγάπη πρός τήν «ἀρχόντισσα» Λευκάδα, τήν φτωχειά μά περήφανη μητέρα. Ἐκεῖνοι πού εἶχαν τήν πρωτοβουλία, κιὅσοι δούλεψαν γιά τοῦτες τίς γιορτές θἆναι εὐτυχεῖς ἄν κατορθώσουν νά προσθέσουν τη μικρή τους συμβολήἕνα λιθάριστήν ἀνόρθωση τοῦ τόπου των καί τότε καλά ἔχει ἀρχίσει αὐτή προσπάθεια, καί μαἰσιοδοξία πιό μεγάλη θά συνεχισθῆ, γιατί πολύ εἶναι ἀκόμα τό ἔργο πού προβάλλει ἐμπρός μας καί περίσσια μέσα μας ἀγάπη».

(Πρόγραμμα 1957, σ. 6).

Σέ μιά Ἐλλάδα πού προσπαθοῦσε νά ἀποτινάξει ἀπό ἐπάνω της τίς στάχτες μιᾶς καταστρεπτικῆς δεκα­ετίας δέν ὑπῆρχαν πολλές δυνατότητες γιά νά ξεπεράσει κανείς τήν ἔσχατη ἔνδεια.Ἡ ἰδιοφυής μέθοδος πού ἐπελέγη ἀπό τούς πρωτεργάτες ἦταν ἡ διοργάνωση πολιστικῶν ἐκδηλώσεων. Τό πνεῦμα καί ἡ Τέχ­νη ἐπιστρατεύονται μέ σκοπό τήν ἀνάπτυξη τοῦ νησιοῦ. Αὐτές τίς δυνατότητες διέθετε τό τότε δυναμικό τοῦ νησιοῦ. Καί αὐτές ἐνεργοποίησε.

Ἡ ἀφύπνιση τοῦ νησιοῦ, ἡ τουριστική του ἀνάπτυξη, ἡ σημερινή του ἔντονη παρουσία, ἐπετεύχθηκαν μέσα ἀπό τίς Γιορτές Λόγου καί Τέχνης τῆς Λευκάδας, μέσω δηλαδή ἑνός πνευματικοῦ θεσμοῦ καί ὄχι μέσω ἀνυπάρκτων προγραμμάτων περιφερειακῆς ἀναπτύξεως, καί ἄλλα τερπνά. Καί αὐτό εἶναι ἡ μεγά­λη πρωτοτυπία τῆς Λευκάδας. Ἕνα πνευματικός θεσμός ὥς μέσον ἀναπτύξεως, σέ χρόνους δίσεκτους. Καί σ’ αὐτό ἡ Λευκάδα εἶναι ἡ πρώτη διδάξασα στόν μεταπολεμικό οἰκονομικό χάρτη τῆς Χώρας.

Καί τί ἱστορική συγκυρία. Καί σήμερα περνᾶμε περίοδο δύσκολη μέ ἀβέβαιο καί μή ὀρατό τέλος. Καί σέ αὐτήν τήν περίπτωση οἱ Γιορτές πρέπει νά ξαναπαίξουν τόν ἱστορικό τους ρόλο καί νά μήν εἶναι μόνον γιά ἐπετειακές ἐκδηλώσεις.

Χρειάζεται ὅμως μιά οὐσιαστική ἀναδρομή καί μιά προσεκτική ματιά στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ξεκίνη­σαν οἱ ἐκδηλώσεις αὐτές, οἱ ὁποίες συνιστοῦσαν ἕνα ΓΕΓΟΝΟΣ. Ἕνα ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙ­ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ.

Μιά ματιά στό πρόγραμμα τοῦ 1957, ἀφιέρωμα στόν Δ. Σολωμό, εἶναι ἄκρως κατατοπιστική, κυρίως γιά τούς ὑψηλοτάτους στόχους πού εἶχαν. Ἀλλά καί ὡς πρός τήν ὀργανωτική δομή, τήν ἐξαιρετική σύσταση τῆς τιμητικῆς ἐπιτροπῆς ἐκτός καί ἐντός τοῦ συλλόγου, καί ἐντός καί ἐκτός Λευκάδος, τῆς σοβαρότητας καί τῆς μαζικότητας μέ τήν ὁποία ἀντιμετωπίσθηκε ὀργανωτικά τό γεγονός καί δεύτερον ὡς πρός τήν ποιότητα τῶν ἐμπλεκομένων ὁμιλητῶν, οἱ ὁποῖοι εἶναι ὅ,τι καλλίτερο διέθετε τότε ἡ Ἑλλάδα. Τά μεγαλύτερα ὀνόματα στόν χῶρο τῶν γραμμάτων πού θά μποροῦσαν νά προσεγγίσουν τό θέμα Διονύσιος Σολωμός.

Τά παραπάνω παρουσιάζω διότι πρέπει νά ξέρουμε γιατί οἱ Γιορτές πῆραν ἀμέσως τόσο μεγάλη δημοσι­ότητα καί γιατί πέτυχαν. Διότι εἶχαν ὑψηλούς στόχους καί ἐξαιρετική ὀργανωτική δομή.

Ἀξίζει νά ρίξουμε μιά ματιά στίς πρῶτες σελίδες τοῦ προγράμματος τοῦ 1957.

Οἱ ὁμιλητές εἶναι: Γ. Ζώρας, Τάκης Μπαρλᾶς, Κλ. Παράσχος, Λίνος Πολίτης, Γ. Ἀθανασιάδης-Νόβας, Ντῖνος Κονόμος, Διον. Ρώμας, Ἀνδρέας Κ, Καραντώνης, Βασ. Ρώτας, Παντ. Κοντομίχης, Ἰ. Μ. Παναγιω­τόπουλος. Οἱ σημαντικοί αὐτοί ὁμιλητές δέν θά ἐρχόταν ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ τιτάνια προσπάθεια γιά τήν συμμετοχή τόσων ἐπιστημονικῶν φορέων καί σημαντικῶν ὀργανισμῶν, ἀλλά καί μενονομένων σημαντι­κῶν ἀνθρώπων στίς τιμητικές καί ὀργανωτικές ἐπιτροπές.

Δέν θά ὑπῆρχε τό σήμερα, ἄν ἡ γιγάντια αὐτή προσπάθεια γιά νά βγεῖ τό νησί ἀπό τήν ἀφάνεια, τήν νάρκη καί τήν οἰκονομική ἀπομόνωση δέν εἶχε γίνει σκοπός ὅλων καί ἄν δέν ὑπῆρχε ὁ δαιμόνιος Ἀντώ­νης Τζεβελέκης καί ὁ Σύλλογος Λευκαδίων Ἀττικῆς, ἀλλά καί ἡ πάνδημη συμμετοχή τῶν κατοίκων καί φορέων τῆς Λευκάδας.

Οἱ γιορτές εἶχαν μεγάλο ἀντίκτυπο τόσο μέσα στήν Ἑλλάδα ἀλλά μετά καί τήν ἔναρξη τοῦ φολκλόρ καί στό ἐξωτερικό. Οἱ ἀνταποκρίσεις εἶναι πολλές στόν ἀθηναϊκό τῦπο ἀλλά καί στίς ἑφημερίδες τοῦ ἐξωτε­ρικοῦ. Μιά ἀπό τίς ποιητικότερες, ἡ δημοσίευση τοῦ Ἀ. Καραντώνη στήν Καθημερινή.

Παρακάτω βλέπουμε μιά ἀνταπόκριση ἀπό τήν παραρήνια πόλη Bacharach τῆς ὁποίας ἕνα χορευτικό γκρούπ ἔλαβε μέρος στό διεθνές φεστιβάλ φολκλόρ. Ἡ φωτογραφία εἶναι ἀπό τήν βραδυά πού τραγού­δησε ἡ Μαρία Κάλλας. Τό κείμενο εἶναι διθυραμβικό καί ἀναφέρεται συνολικά στό νησί ἀκόμη καί στήν θεωρία τοῦ Dörpfeld. Ἡ φωτογραφία εἶναι παρμένη μέ εὐρυγώνιο φακό ἀπό τό σπίτι δίπλα στό ἱερό τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνα καί καλύπτει ὅλη τήν πλατεῖα.

Ἀνάλογες ἀνταταποκρίσεις παρουσιάστηκαν παντοῦ, κάνοντας τήν Λευκάδα γνωστή ὄχι μόνο γιά τίς γιορτές της ἀλλά καί γιά τήν ἱστορία της καί τήν φύση της.

Ἐφημερίδα: Rhein-Zeitung[1]
Ἐφημερίδα: Rhein-Zeitung[1]

Tό ἄρωμα τῶν γιορτῶν ἐκείνης τῆς πρώτης περιόδου διέσωσε μέ τήν γλαφυρή πένα του ὁ Βούλης Βρεττός στό ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ. Πολλά χρόνια ἀργότερα ἔκανε μία προσθήκη μέ τίτλο: ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΦΕΣΤΙΒΑΛ, γιά νά ἀναφερθεῖ σέ ὅλους ὅσους δούλεψαν γιά τίς γιορτές γιά νά μήν ξεχασθοῦν.

Β

Μετά τήν εἰσαγωγή γιά τό πῶς ξεκίνησαν οἱ γιορτές, θά κάνουμε μιά μικρή ἀναδρομή στήν πορεία τους, πού τήν θεωρῶ ἀναγκαία καί ἄκρως ἐνδιαφέρουσα, ὡς πρός τόν χῶρο ἀλλά καί τήν θεματική.

Σημαντική παράμετρος στήν ὅλη αὐτή μεγάλη διάρκεια των ἐκδηλώσεων εἶναι ὁ κύριος χῶρος καί οἱ λοιποί χῶροι πού ἐπραγματοποιοῦντο οἱ γιορτές. Καί ἡ χωροταξική σχέση τους μέ τήν πόλη. Ἀναφέρο­μαι κυρίως στούς ὑπαίθριους χώρους ἐκδηλώσεων, μιά καί μιλᾶμε γιά μαζική συμμετοχή τοῦ κόσμου, ἡ ὁποῖα μέ κανένα τρόπο δέν θά μποροῦσε νά καλυφθεῖ ἀπό κλειστούς χώρους. Εἶναι ἄξιο ἀναφορᾶς τό ὅτι μετά τίς ἐκδηλώσεις, μέσα στήν νύχτα, στά πρῶτα ἐκεῖνα χρόνια, οἱ δρόμοι πρός τά γύρω χωριά γέ­μιζαν κόσμο, πού εἶχαν ἔρθει νά παρακολουθήσουν τίς ἐκδηλώσεις καί γύριζαν, βέβαια μέ τά πόδια, στά χωριά τους.

Κατά τήν ἀποψή μου οἱ γιορτές Λόγου καί Τέχνης σέ συνδυασμό μέ τό Διεθνές Φεστιβάλ λαϊκῶν χορῶν χωρίζονται σέ ἑπτά διακριτές περιόδους, ἀνάλογα μέ τόν χῶρο τῶν ἐκδηλώσεων. Μιά καί ὁ χῶρος ἔχει τήν σημασία του στά πλαίσια τοῦ ἀστικοῦ καί κοινωνικοῦ ἰστοῦ. Κάθε μιά περίοδος ἔχει τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά της:

α. 1955-1967
β. 1967 -1973
1974 Ἔγινε μόνο στό ΠΑΝΘΕΟΝ μιά ἐκδήλωση γιά τά θύματα στήν Κύπρο.
γ. 1975-1982
δ. 1983 -1994
ε. 1994-2002
ζ. 2002-σήμερα

image011Ὡς χῶρος τῶν ἐκδηλώσεων ὁρίζεται ἀπό τήν ἀρχή ἡ κεντρική πλατεῖα, ἐκτός ἀπό 1966 πού οἱ Γιορτές δοργανώθηκαν ἀπό τόν ΕΟΤ καί χρησιμοποιήθηκε ὁ κινηματογράφος Φοίνιξ.

Ἡ κεντρική πλατεῖα ἦταν ὁ ἰδεώδης χῶρος. Ἕνα κλειστό τετράπλευρο, τό ὁποῖο ἀπό τίς τρεῖς πλευρές πλαισίωναν κτίρια τῆς παραδοσιακῆς μας ἀρχιτεκτονικῆς καί ἀπό τήν τετάρτη πλευρά ὁ Ναός τοῦ Ἁγ. Σπυρίδωνος, τό ἀρχαιοτέρο μνημεῖο, ὁ θεμέλιος λίθος τῆς πόλεως, μέ τό ἐξαιρετικῆς τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Συγχρόνως ἐφάπτεται μέ τόν βασικό δρόμο τῆς πόλεως, τό παζάρι.

Ἕνα φυσικό σκηνικό μέ ὑψηλή αἰσθητική πού δέν ἤταν ἀναγκαία καμμία ἄλλη ἐπέμβαση ἤ σκηνική προσθήκη. Μιά φυσική αἴθουσα μέ μεγάλη χωρητικότητα, ἡ ὁποῖα ξεχείλιζε ἀπό κόσμο σέ ὅλες τίς ἐκδη­λώσεις. Ἡ κεντρική πλατεῖα, ἡ ὁποῖα συνδέθηκε μέ ὅλα τά μεγάλα γεγονότα τῆς πόλεως ἀπό τήν ἵδρυσή της, καί ἡ ὁποία ἦταν καθημερινά ὁ χῶρος ἐπαφῆς, συναναστροφῆς, βόλτας τῶν κατοίκων, ἔγινε ἡ καρ­διά τῶν ἑορτῶν. Ὁ χῶρος αὐτός γιά πολλά χρόνια (1955-1982) γιά 27 ὁλόκληρα χρόνια, μιά γενιά σχε­δόν, ἔδρασε σάν φυσικό σκηνικό καί πλαισίωσε τίς πνευματικές καί καλλιτεχνικές ἐκδηλώσεις τῆς πρω­τόγνωρης αὐτῆς ἐμπειρίας.

πρώτη αὐτή περίοδος ἦταν ἐκείνη μέ τίς περισσότερες δυσκολίες ἀλλά μέ ἕναν μεγάλο ἐνθουσιασμό καί μέ τήν ἀγωνία γιά τήν ψηλάφηση τοῦ ὀνείρου. Τοῦ ὀνείρου νά βγεῖ τό νησί ἀπό τήν ἀπομόνωση, νά ἀναπτυχθεῖ, νά γίνει γνωστό, νά προσελκύσει κόσμο.

Ἐδῶ ἡ ἐνθουσιώδης ἀλλά καί ὀνειροπόλα καί ρομαντική προσωπικότητα τοῦ ἀειμνήστου Ἀντώνη Τζε­βελέκη ἔδρασε σάν λυδία λίθος. Ξεπερνώντας ὅλες τίς ἀπόψεις τῶν σκεπτικιστῶν, πού βεβαίως ἔβλεπαν τίς ἀνυπέρβλητες δυσκολίες ἑνός τέτοιου ἐγχειρήματος, ὁ ἀείμνηστος Τζεβελέκης ἔκαμε τήν ὑπέρβαση. Χωρίς καμμιά ὑποδομή, χωρίς κανένα οἰκονομικό ὑπόβαθρο, γέμισε ξαφνικά τήν Λευκάδα μέ κόσμο ἀπό ὅλην τήν Ἑλλάδα καί ἔκανε τίς Γιορτές τῆς Λευκάδας Γεγονός τόσο γιά τήν Ἑλλάδα ὅσο καί γιά τό ἐξωτερικό.

πρώτη αὐτή περίοδος χαρακτηρίζεται ἀπό τήν ἔντονη πνευματικότητα τῶν ἐκδηλώσεων τοῦ Λόγου, ὅπου ἐπιλέγονται σοβαρότατα θέματα μέ ἔμφαση στήν ποίηση, καί προσκαλοῦνται νά ὁμιλήσουν μεγά­λες πνευματικές προσωπικότητες. Ἀκούγεται ἀπίστευτο σήμερα, τό ὅτι τότε, παραστάσεις ἀπό τό Ἠρώ­δειο στήν Ἀθήνα, ἐρχόνταν μετά στήν Λευκάδα. Τίς διαλέξεις ἀκολουθοῦσαν πάντα ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἐκδηλώσεις τέχνης ἀπό τόν χῶρο τοῦ θεάτρου ἤ τῆς μουσικῆς.

Ἐκτός ὅμως τοῦ χώρου αὐτοῦ,τῆς κεντρικῆς δηλαδή πλατείας, οἱ ἐκδηλώσεις σκοπό εἶχαν καί τήν γενι­κότερη γνωριμία τοῦ νησιοῦ στούς ἐπισκέπτες.Ἔτσι τά πρωϊνά γινόντανε ἐκδομές σέ ὅλα τά ἀξιοθέατα τοῦ νησιοῦ. Μιά συστηματική γνωριμία τῶν ἐπισκεπτῶν μέ τήν φύση, τήν ἱστορία, τήν ποίηση τοῦ νη­σιοῦ. Ἡ ὀργάνωση φιλολογικῶν καί φυσιολατρικῶν ἐκδομῶν, πού συχνά διοργανωνότανε στήν Λευκά­δα ἀπό τίς φιλολογικές συντροφιές τοῦ νησιοῦ, ξαναζεῖ στά πλαίσια τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης μέ ποικίλες ἀνάλογες ἐκδηλώσεις- ἐκδρομές.Ἔτσι θέατρο τῶν ἐκδηλώσεων γίνεται ὅλο τό νησί. Μέ τρόπο πνευματικό, μέ τρόπο καλλιτεχνικό, μέ τρόπο ποιητικό.

Συγχρόνως ὑπῆρξε προσπάθεια ἀναβιώσεως τῶν λαϊκῶν ἐθίμων μέ τόν χωριάτικο γάμο στήν Καρυά, -μεταφέροντας συγχρόνως τό θέατρο τῶν ἐκδηλώσεων στό κεντρικό κεφαλοχῶρι-, ἤ μέ τήν προώθηση τῶν λαϊκῶν χειροτεχνημάτων. Πρᾶγμα πού βοήθησε πολύ στήν ἀνάπτυξη καί στήν διάδοσή τους, κυρί­ως ὅμως ἡ λαϊκή χειροτεχνία μέσω τῆς μεγάλης διαδόσεώς της γίνεται οἰκονομικός μοχλός γιά τά χειμα­ζόμενα χωριά μας. Διοργανώθηκαν ἐπίσης ναυταθλητικές ἐκδηλώσεις πού ἔπαιρναν μέρος πολλά νέα παιδιά. Ἀκόμη πολλές διοργανώσεις μέ τουριστικοῦ περιεχομένου ξεναγήσεις σέ ὅλα τά ἐνδιαφέροντα σημεῖα τοῦ νησιοῦ.

Τέλος οἱ ἀξέχαστες «Χορευτικές νύχτες» κάθε βράδυ, στήν παραλία, στόν ὁλάνθιστο ἀνθώνα, μέχρι πρωΐας, στήν κυριολεξία, μέχρι πού ἔσκαγε ὁ ἥλιος ἀπό τήν Λάμια. Εἶχαν ἕνα ρομαντικό καί ποιητικό χαρακτήρα οἱ γιορτές. Σήμερα ἄραγε θά μποροῦσε κανείς νά σκεφθεῖ νά διοργανώσει νυχτερινό χορό στήν Κοιλάδα τοῦ Ἔρωτος; Μέσα στήν ἄγγιχτη φύση; Μέ οἰκονομικά μηδέν; Πόσοι ἄραγε γνωρίζουν σήμερα, πού εἶναι αὐτή ἡ κοιλάδα τοῦ Ἔρωτος;

Καί μήν ξεχνᾶμε ὅτι ἡ Χώρα τότε εἶχε ὅλους τούς χώρους πρασίνου της, ἀνθῶνες, μποσκέτο κ.λ.π., δέν εἶχε τά πολλά αὐτοκίνητα καί κρατοῦσε ὅλη τήν γραφικότητα της, κάτι πού προσέθεσε τήν νότα της στήν ἐπιτυχία τῶν Γιορτῶν.

Δεύτερη περίοδος 1967 -1974

Κατά τήν διάρκεια τῆς δικτατορίας οἱ ἐκδηλώσεις ἀτονοῦν. Ὁ Τζεβελέκης ἀπομακρύνεται. Συνεχίζονται ἀλλά εἶναι στήν οὐσία ἡ σκιά τῶν παλαιῶν διοργανώσεων. Ἡ περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα δέν ἄφηνε πε­ριθώρια γιά τέτοιες ἐκδηλώσεις. Ὁ χῶρος τῶν ἐκδηλώσεων παραμένει ὁ ἴδιος: κεντρική πλατεῖα. Ἐκτός ἀπό τό 1967 πού διοργανώθηκαν πάλι, ὅπως καί τό 1966 ἀπό τόν ΕΟΤ καί ἔγιναν στόν κινημα­τογράφο Φοίνικα. Θά πρέπει νά προσθέσουμε μέ θλίψη καί ὀργή, ὅτι τότε καταστράφηκαν καί ὅλοι οἱ χῶροι πρασίνου, τά σημεῖα αἰσθητικῆς ἀναφορᾶς τοῦ ἀστικοῦ τοπίου τῆς πόλεως. Δέν ξέρω ἄν εἶναι τυχαῖο ἀλλά τό τελευταῖο θέμα πρίν τήν δικτατορία(1966) εἶναι τό ἴδιο καί μέ τήν πτώση της (1974): Ἡ Κύπρος.

image012Βρισκόμαστε στήν μεταπολίτευση. Ἕνας φρέσκος ἀέρας φύσηξε στήν Ἑλλάδα ὁλόκληρη. Μιά ἀνεπανά­ληπτη περίοδος εὐφορίας καί ἀνατάσεως μᾶς συνεπῆρε ὅλους.

Ὁ ἴδιος ἀέρας φύσηξε καί γιά τίς Γιορτές Λόγου καί Τέχνης τῆς Λευκάδας. Ξαφνικά ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού ἔπαιζαν ρόλο πρίν ἀπό τήν δικτατορία ξαναβρέθηκαν, καί πάλι ὁ ἀγώνας ξανάρχισε, μέ τά ἴδια προβλήματα, μέ τήν ἴδια οἰκονομική ἀνέχεια, ἀλλά καί μέ τόν ἴδιο ἐνθουσιασμό. Τό ἄρωμα τῶν γιορτῶν ἦταν πάλι ἐδῶ. Σημαντικές ἐκδηλώσεις διοργανώνονται στόν χῶρο τοῦ πνεύματος καί τῆς τέχνης.

Ἡ κεντρική πλατεῖα, ὅπου παραμένει σάν χῶρος, σάν πυρήνας τῶν ἐκδηλώσεων, ξαναζεῖ καί ξαναγίνε­ται γιά δεκαπέντε ἡμέρες τό κέντρο τῆς ζωῆς τῶν κατοίκων ἀλλά καί τῶν ξένων πού συρρέουν γιά νά παρακολουθήσουν τίς γιορτές.

Τήν περίοδο αὐτή προστίθεται σάν χῶρος ἐκδηλώσεων τό Φρούριο, γιά εἰδικές περιπτώσεις σοβαρῶν θεατρικῶν καί μουσικῶν ἐκδηλώσεων. Ἕνας χῶρος, ὁ ὁποῖος ὅπως καί ἡ κεντρική πλατεῖα τῆς Χώρας εἶναι φορτισμένος μέ ἱστορικές μνῆμες. Ἀξέχαστες θεατρικές παραστάσεις μέσα στό Φρούριο, ὅπως ὁ «Διγενῆς Ἀκρίτας» τοῦ Ἄγγελου Σικελιανοῦ, τό 1975 μέ τόν Μάνο Κατράκη.

Μιά καινούργια δυναμική ἀναπτύσσεται. Τήν περίοδο αὐτή ζεῖ στήν Λευκάδα μιά διασημότητα στόν χῶρο τῆς ζωγραφικῆς. Ὁ Θεόδωρος Στάμος. Εἶναι φυσικό νά ἔχει μεγάλη ἐπίδραση στόν χῶρο. Γίνονται σημαντικές ἐκθέσεις μέ ἀξιολόγους ζωγράφους ἀπό τήν Ἑλλάδα καί τό ἐξωτερικό. Δίνεται δέ μιά ὤθηση στούς λευκαδίους ζωγράφους μέ ἐξαιρετικά ἀποτελέσματα. Ἡ ἀφίσσα τῶν ἐκδηλώσεων γιά τό 1976 εἶ­ναι, προσφορά τοῦ Θ. Στάμου. Καί αὐτό δείχνει πόσο σημαντική ἦταν ἡ διοργάνωση, ὥστε μία διασημό­τητα ὅπως ὁ Στάμος νά χαρίζει τήν ἀφίσσα τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης τοῦ 1976 καθιερώνοντας ἔτσι μιά πρακτική, ὅπως εἶχαν οἱ μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις τόσο στήν Ἑλλάδα ὅσο καί στό ἐξωτερικό.

Μέχρι τότε δέν ὑπήρχαν ξεχωριστές ἀφίσσες γιά τίς Γιορτές. Ὑπῆρχαν μόνο τά ἐξώφυλλα τῶν προγραμμάτων, τῶν ὁποίων φέτος ἔγινε ἔκθεση.

Ἀπό τό 1976 καί μετά, κάθε χρόνο εἴχαμε ἀφίσσες πού ἦταν ἐξαιρετικοί πίνακες ζωγραφικῆς. Ὁ Θ. Στάμος ἔφκιαξε ἐκτός ἀπό αὐτήν τοῦ 1976 ἄλλες δύο καί Κώστας Γλένης ἐπίσης. Θά ἔπρεπε κάποια στιγμή νά συλλεχθοῦν διότι εἶναι καί αὐτές μιά εἰκαστική μαρτυρία γιά τήν ἱστορία τῶν Γιορτῶν.

Στήν εἰκόνα δίπλα ἡ πρώτη ἀφίσσα τοῦ 1976.

image014Τά χρόνια πέρασαν καί σιγά-σιγά ὅλα ἀλλάζουν. Ἔχει ἤδη συμπληρωθεῖ μιά γενιά σχεδόν ἀπό τήν ἔναρξή τους.

Οἱ γιορτές λοιπόν ἄλλαξαν καί αὐτές. Κατ’ ἀρχάς ἐξοστρακίσθηκαν ἀπό τήν Κεντρική Πλατεῖα. Ἡ ση­μασιολογία τῆς πράξεως εἶναι ἐμφανής. Στήν οὐσία ἔπαψαν οἱ γιορτές νά παίζουν τόν ἀρχικό τους ρόλο. Τόν πνευματικό, τόν καλλιτεχνικό, τόν παιδευτικό, τόν κεντροβαρικό. Εἶχε ἤδη ἀλλάξει καί ἡ σχέση τοῦ πνεύματος μέ τήν παιδεία. Φαίνεται καί ἀπό τά θέματα πού ἐπιλέγονται. Περισσότερο κοινωνιολογικά, θέματα ἐπικαιρότητας ἀλλά ὄχι πνευματικά μέ τήν στενή ἔννοια τοῦ ὅρου.

Ὅσο γιά τόν χῶρο πού ἐπελέγεται ἦταν καί αὐτός σημαδιακός. Ἦταν ὁ Μαρκᾶς, ἕνας πάλαι ποτέ ἐμπο­ρικός χῶρος σέ συνδυασμό μέ τόν χῶρο τοῦ δημοτικοῦ μας Σχολείου πού κατεδαφίσθηκε.

Παρά τήν ὕπαρξη περιφερειακά τόσων μνημείων, ὅπως οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι, ἡ Παναγία τῶν Ξένων, ἡ βιβλιοθήκη ἀλλά καί πολλῶν ἀξιολόγων κτιρίων παραδοσιακῆς ἀρχιτεκτονικῆς δέν μπόρεσε ποτέ ὁ χῶρος αὐτός νά δεθεῖ μέ τό κοινωνικό γίγνεσθαι τῆς πόλης.

Ἀκόμη οἱ ἀναλογίες τοῦ χώρου διαφέρουν ριζικά ἀπό αὐτές τῆς κεντρικῆς πλατείας. Κατά κανένα δέ τρόπο δέν ὁριοθετοῦν ἕναν ὑπαίθριο χῶρο ἐκδηλώσεων, ὅπως στήν περίπτωση τῆς κεντρικῆς πλατείας. Στίς δύο πλευρές του ἐφάπτεται δρόμων βασικῆς κυκλοφορίας τῆς πόλεως. Κάτι πού τόν κάνει νά μήν μπορεῖ νά παίξει τό ρόλο ὑπαιθρίου χώρου ἐκδηλώσεων. Ὁ χῶρος θά ἔπρεπε νά διαμορφωθεῖ σέ μικρό ἄλσος. Ὡς πλατεῖα δέν ἔπαιξε οὔτε καί θά παίξει ποτέ ἰδαίτερο ρόλο. Δέν εἶναι τυχαῖο πού ποτέ δέν θά συναντήσει κανείς ἐκεῖ ἀνθρώπους. Ἡ ἐπιλογή αὐτή ἦταν ἀτυχής καί ἔδειξε ὅτι ἀπό τό 1955 πολλά εἶ­χαν ἀλλάξει.

Ἐξ ἄλλου ἡ πολυπόθητη ἀνάδειξη τοῦ νησιοῦ εἶχε πάρει ἤδη τό δρόμο της. Καί μαζί με αὐτή ἦρθε καί ἡ ἐμπορευματοποίηση. Ἡ πλατεῖα προφανῶς ἐκτιμήθηκε σάν χῶρος ἐμπορικός καί αὐτό τέθηκε πάνω ἀπό πνευματικές καί ἄλλες ἀνησυχίες. Ὁ ἀρχικός στόχος εἶχε πιά ὑπερκερασθεῖ ἀπό τίς νέες συνθῆκες. Ἡ μαγεία τῶν τότε ἡμερῶν εἶχε χαθεῖ. Καί φυσικά χάθηκε καί ἡ ποίηση. Ἡ πρώτη περίοδος τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης εἶχε ἔκλεισε τό 1982 ἀνεπιστρεπτί μαζί μέ τό ἄρωμα μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς.

Τό 1989 ἀλλάζει ὁ χῶρος ἐκδηλώσεων γιά τό Φολκλόρ καί μετατίθεται στό Φρούριο. Ἡ ἀνάγκη μετα­φορᾶς τῶν παραστάσεων τουλάχιστον τῶν μπαλέτων δείχνει ὅτι ἡ ἀλλαγή τοῦ χώρου ἦταν ἀναγκαία. Καί ὅτι ὁ χῶρος τοῦ Μαρκᾶ δέν κάλυπτε τίς προϋποθέσεις. Θά λέγαμε ὅτι αὐτή ἡ ἐξέλιξη ἀπετέλεσε μιά μικρή ἔκπληξη. Ἴσως τελικά κάτι νά εἶχε μείνει ἀπό τίς παλιές διοργανώσεις.

image015Ἡ οὐσιώδης ἀλλαγή πού γίνεται ἀπό τό 1995 εἶναι ἡ ἐπιστροφή τοῦ Λόγου στίς Γιορτές. Ἐπανέρχονται τά πνευματικά θέματα, ὅπως ἤθελε ἡ παράδοση καί ἡ ἀρχική βούληση τῶν διοργανωτῶν. Ὄχι ὅμως μέ τόν ἴδιο τρόπο. Ἤδη ἀπό πολλά χρόνια τά συνέδρια εἶχαν μπεῖ στήν ζωή μας. Ὁ Δῆμος συνεργάζεται στό θέμα αὐτό μέ τήν Ἐταιρεία Λευκαδικῶν Μελετῶν, ἡ ὁποῖα ἀνέλαβε καί διοργάνωσε τόν Λόγο ὑπό μορφήν συνεδρίων. Στόν χῶρο τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τοῦ Δήμου.

Ἀπό τήν φύση τους τά συνέδρια, τά ὁποῖα μετέρχονται κυρίως οἱ πανεπιστημιακοί, ἔχουν ἐξειδικευμένο χαρακτήρα καί ἀπευθύνονται στούς ὀλίγους. Τό πλατύ κοινό πού παρακολουθοῦσε παλιά στήν πλατεῖα τίς διαλέξεις τῶν ἐπιφανῶν προσκεκλημένων δέν ἦταν πιά ἐδῶ.

Ἡ διάλεξη ἀπό τήν φύση της ἀποτελεῖ μιά ὁλοκληρωμένη παρουσίαση ἑνός θέματος, καί ἀπευθύνεται ἀποκλειστικά στό ἀκροατήριο. Ὡς ἐκ τούτου δέ, εἶναι πιό κατατοπιστική καί φθάνει πιό εὔκολα στό κοινό, ἰδίως ὅταν τίς διαλέξεις αὐτές τίς ἔκαναν μεγάλες προσωπικότητες λογίων, ὅπως αὐτές πού ἐκα­λοῦντο στήν Λευκάδα.

Στά συνέδρια κατακερματίζεται τό θέμα σέ πολλές ἐξειδικευμένες ὁμιλίες τίς ὁποίες τό πλατύ κοινό δέν εἶναι δυνατόν πάντα νά παρακολουθήσει. Ὁ Λόγος ἐπανῆλθε, χάνοντας ὅμως τήν λαϊκή του βάση. Σάν τέτοιος δέν ἀνῆκε πλέον στίς ἀρχικές ἐπιδιώξεις τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης. Παραμένει βεβαίως μιά πνευματική ἐκδήλωση ἔστω καί γιά λίγους.

Ὁ χῶρος τῶν ἐκδηλώσεων τοῦ Λόγου γιά πρώτη φορά μεταφέρεται σέ κλειστή αἴθουσα. Εἶναι καί αὐ­τή μιά καταλυτική διαφορά μέ τά προηγούμενα χρόνια.

Ὁ χῶρος τῶν ἐκδηλώσεων τοῦ Φόλκλόρ παραμένει τό Φρούριο. Φαίνεται ὅτι τό Φρούριο ἔχει ἑδραιωθεῖ σάν χῶρος τῶν ἐκδηλώσεων.

image016Στά χρόνια αὐτά ἔγιναν πολλές ἐπίσης ἀλλαγές. Πρῶτον, εἶναι ἡ πρώτη φορά πού οἱ Γιορτές ἀποκτοῦν καλλιτεχνικό διευθυντή. Ἔτσι ἡ συλλογική εὐθύνη μετατίθεται σέ ἕνα πρόσωπο.

Δεύτερον, οἱ Γιορτές ἀποκτοῦν μεγάλη διάρκεια. Σχεδόν ὅλο τό καλοκαίρι. Κυρίως δέ οἱ ἐκδηλώσεις εἶναι μουσικές. Ὁ Λόγος δέν ὑπάρχει σάν αὐτοτελής ἑνότητα.

Ἀπό πλευρᾶς χώρων ἀλλάζουν καί ἐδῶ τά πράγματα. Ἔνας νέος χῶρος προστίθεται. Τό κηποθέατρο Σικελιανοῦ, τό ὁποῖο κατά κάποιο τρόπο ἀντικαθιστᾶ τήν Κεντρική Πλατεῖα. Εἶναι πολύ κεντρικό, δίπλα στόν κεντρικό δρόμο, μέ κάποια ὅμως ἀπόσταση, ὥστε νά μήν ἐνοχλεῖται ἡ ὅποια ἐκδήλωση ἀπό τήν βοή τοῦ κόσμου. Εἶναι κατά τήν γνώμη μου μιά καλή λύση.

Ἔνας δεύτερος χῶρος πού ἐγκαινιάζεται γιά τό Φολκλόρ εἶναι στό τέλος τῆς δυτικῆς παραλίας δίπλα στό ὑπό ἀνέγερσιν συγρότημα Δημαρχείου – Θεάτρου.

Τό θαλασσοθέατρο κατά Βούλη Βρεττό. Ἡ λύση φαίνεται νά εἶναι λύση ἀνάγκης. Κάπου ἔπρεπε νά γί­νουν καί οἱ παραστάσεις τῶν μπαλέτων ἀλλά καί μερικές ἄλλες.

image017Στήν τελευταία αὐτή περίοδο, γίνεται μιά μεγάλη προσπάθεια, ὥστε οἱ Γιορτές, κυρίως τοῦ Λόγου, νά ξαναβροῦν τόν παλιό χαρακτήρα τους. Ἡ θεματολογία εἶναι πνευματική. Ἔχουμε καί τήν διοργάνωση τριῶν συνεδρίων πού καλύτουν τήν ἀρχαιολογική ἱστορία τῆς Λευκάδας. Δύο ἀπό αὐτά διεθνῆ. (2006, 2007, 2010). Ἐπανέρχεται ἐπίσης ἡ συγκεκριμμένη χρονική διάρκεια τῆς διοργανώσεως.

Γίνονται ὅμως πλέον τόσες πολλές ἐκδηλώσεις πού δύσκολα διακρίνει κανείς ποιές συμπεριλαμβάνονται στό πρόγραμμα τῶν Γιορτῶν καί ποιές ὄχι.

Ἀπό πλευρᾶς χώρων πέραν τῆς κλειστῆς αἰθούσης τοῦ πνευματικοῦ κέντρου καί τοῦ κηποθεάτρου Σικελιανοῦ, πού ἐξακολουθεῖ νά χρησιμοποιεῖται γιά διάφορες ἐκδηλώσεις, ἐγκαινιάζεται σάν ὑπαί­θριος μεγάλος χῶρος τό προαύλιο τῶν Δημοτικῶν Σχολείων στά Βαρδάνια.Ὁ χῶρος αὐτός εἶναι καί αὐτός χῶρος ἀνάγκης. Εἶναι χῶρος ἀχανής καί μέ καμμία αἰσθητική. Στούς χώρους τελευταία προστί­θεται τό κατά Βούλη Θαλασσοθέατρο μέ διαφορετική διαμόρφωση.

Συμπεράσματα

Ἡ περιπλάνηση τῶν Γιορτῶν ἀπό τήν μία θέση στήν ἄλλη, ἀπό τό 1982 καί μετά, δείχνει ὅτι οἱ Γιορτές δέν ἀποτελοῦσαν πιά τό ΓΕΓΟΝΟΣ γιά τό ὁποῖο θά θυσιάζαμε τήν πλατεῖα, πού ἦταν πιά ἐμπορική πε­ριοχή. Ἀλλά καί οἱ ἐναλλαγές τῆς θεματικῆς δείχνουν μιά ἀμηχανία ὡς πρός τήν διοργάνωση.

Ἡ πλατεῖα σάν χῶρος ἐκδηλώσεων ἄντεξε 27 ὁλόκληρα χρόνια. Σχεδόν μιά ὁλόκληρη γενιά. Γιά μένα τόσο ἄντεξε καί ὁ θεσμός ὅπως τόν ξέραμε. Μετά ὅλα ἄλλαξαν.

Κλείνοντας τήν μικρή αὐτή διερεύνηση σχετικά μέ τούς χώρους τῶν ἐκδηλώσεων καί λαμβάνοντας ὑπ΄ ὄψιν τίς σημερινές συνθῆκες, καταλείγω στό ὅτι ὅσον ἀφορᾶ τούς ἐξωτερικούς χώρους πού μποροῦν νά λαμβάνουν χώρα, οἱ Γιορτές εἶναι ἀνάλογα μέ τήν χρήση οἱ:

α) Ἡ Κεντρική Πλατεῖα γιά τήν ἔναρξη, καί τήν λήξη τῶν ἐκδηλώσεων μέ μεγάλους ὑπαίθριους βραδυνούς χορούς. Ἀλλά παλιά.

β) Τό Κηποθέατρο Σικελιανοῦ γιά ἐκδηλώσεις μουσικές, ἐκδηλώσεις Λόγου, θεάτρου κ.λ.π.

γ) Τό Φρούριο γιά ἐκδηλώσεις θεατρικές ,μέ μεγάλες ἀπαιτήσεις σκηνῆς καί γιά τό Διεθνές Φεστιβάλ Λαϊκῶν χορῶν πού ἐπίσης ἔχει μεγάλες ἀπαιτήσεις χώρου καί πλατείας θεατῶν.

δ) Τό Θαλασσοθέατρο κατά Β. Βρεττό, ἤ τό Θέατρο τῆς θάλασσας, δίπλα στό Πνευματικό Κέντρο γιά θεατρικές παραστάσεις κ.λ.π. Τό θέατρο λέγεται σήμερα ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ὑπονοώντας ὃτι ὑπάρχει καί κλειστό. Προσωπικά προτιμῶ Θέατρο τῆς θάλασσας, πού τό βρίσκω ποιό ποιητικό καί θυμίζει καί τόν Βούλη Βρεττό.

Στήν περίπτωση τῆς Κεντρικῆς Πλατεῖας δέν χρειάζεται νά γίνει τίποτε. Εἶναι ἀπό μόνη της ἕνα φυσικό σκηνικό. Στήν περίπτωση τοῦ Κηποθεάτρου, τοῦ Φρουρίου καί τοῦ θαλασσοθεάτρου πρέπει νά γίνουν οἱ ἀπαραίτητες παρεμβάσεις, ὥστε νά μποροῦν ἀξιοπρεπῶς νά φιλοξενοῦν παραστάσεις ποιότητας.

Στούς κλειστούς χώρους ἐκτός τοῦ σημερινοῦ χώρου στό Πνευματικό Κέντρο θά μποροῦσε νά προστε­θεῖ τό κυκλικό φουαγιέ τοῦ κλειστοῦ θεάτρου τό ὁποῖο μπορεῖ νά συνδεθεῖ μέ τήν εἴσοδο τοῦ Πνευ­ματικοῦ κέντρου καί νά χρησιμοποιηθεῖ γιά πολλές ἐκδηλώσεις.

*

ΤΩΡΑ σχετικά μέ τήν οὐσία καί τό περιεχόμενο τῶν Γιορτῶν τά πράγματα δέν εἶναι ἁπλά. Στήν οὐσία πρέπει κανείς να ξεκινήσεις ἀπό τήν ἀρχή. Μιά γενική ἀναθεώρηση τῶν Γιορτῶν συνεπάγεται πολλές παράλληλες δράσεις. Εἶναι ἀπό τήν φύση του ἕνα πολυεπίπεδο ἐγχείρημα. Διότι δέν εἶναι μόνον αὐτές καθεαυτές οἱ Γιορτές. Εἶναι καί ἡ γενικότερη εἰκόνα τῆς πόλεως. Καί θά ἀρχίσω ἀπό αὐτήν.

1ον. Αἰσθητική τῆς πόλεως.
Δέν μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά Γιορτές χωρίς νά προωθοῦμε συγχρόνως τήν ἐμφάνση τῆς πόλεως καί τήν αἰσθητική της ἀναβάθμιση.Ἔχουν γίνει βέβαια διάφορα, κυρίως ἡ πεζοδρόμηση τῶν δρόμων τοῦ ἱστο­ρικοῦ κέντρου. Αλλά μένουν ἀκόμη πολλά. Ἰδίως ἡ ἀποκατάσταση τῶν κοινοχρήστων χώρων τῆς πόλεως πού κατεστράφησαν ἀπό τήν δικτατορία. Δέν θά ἐπεκταθῶ στό θέμα αὐτό μιά καί ἔχω ἤδη πρό καιροῦ ἀναφερθεῖ ἐκτενῶς. Ἡ γενικότερη αἰσθητική τῆς πόλεως παίζει μεγάλο ρόλο. Καί πρέπει νά ἀντιμετωπισθεῖ καθώς καί τά προβλήματα διαχειρήσεως τῆς καθημερινότητας.

2ον. Ἡ καταγραφή τῆς ἱστορίας μας καί τῆς πολιτιστικῆς μας ταυτότητας.
Τό θέμα εἶναι πολύ σημαντικό γιατί δείχνει ὅτι δέν μᾶς ἐνδιαφέρει τό θέμα. Τόσον γιά ἐμᾶς ὅσο καί γιά τούς ἐπισκέπτες μας. Πρῶτα γιά ἐμᾶς, διότι μιά πόλη πού σηματοδοτεῖ μέ διάφορους τρόπους (ὑπάρχουν πολλοί) τήν ἱστορική καί καλλιτεχνική της κληρονομιά διαπαιδαγωγεῖ καθημερινά τούς πολίτες της, διότι καθημερινά τήν ἔχουν πρό ὀφθαλμῶν. Τήν μαθαίνουν καί διδάσκονται νά τήν σέβονται. Ἀλλά καί οἱ ξένοι δέν ἔχουν καμμιά δυνατότητα νά προσεγγίσουν τήν πολιτιστική ἱστορία τοῦ νησιοῦ, τήν τόσο μεγάλη. Δέν ἔχουμε ἀκόμη νά ἐπιδείξουμε μιά αἴθουσα ἀφιερωμένη στόν Βαλαωρίτη, τόν Σικε­λιανό ἀλλά καί γιά τούς ἄλλους πνευματικούς ἀνθρώπους τοῦ νησιοῦ μας. Καί ἐδῶ δικαιώνεται ὁ Π. Ροντογιάννης πού ἔγραψε ὅτι οἱ Γιορτές χάσανε τόν πνευματικό τους χαρακτήρα καί γίνανε θέαμα καί νταβαντοῦρι. (Ι.Τ.Λ. Β’ τόμος σ. 624). Ἔχουμε αἴθουσα γιά τόν Λευκάδιο Χέρν, ὄχι ὅμως γιά τίς μεγάλες πανελλήνιες προσωπικότητες τοῦ νησιοῦ μας ἀλλά καί γιά νεότερους πού τίμησαν τό νησί μας.

Καί ἐδῶ τίθεται τό θέμα χρήσεως τῶν παραδοσιακῶν μας κτιρίων γιά τήν ἀνάδειξη τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς. Διότι πῶς εἶναι δυνατόν ἕνα νησί μέ τέτοιες μεγάλες προσωπικότητες νά μήν ἔχει νά ἐπι­δείξει ἕνα μουσειακό χῶρο ἀφιερωμένο σέ αὐτούς. Τό ἱστορικό κτήριο τοῦ γυμνασίου γίνεται παντοπω­λεῖο ἔστω καί κοινωνικό. Τό μέγαρο τοῦ Σερεπίσου πού κληροδότησε στόν Δῆμο ἤ τήν βιβλιοθήκη δέν γίνεται ἀποδεκτό διότι κρίθηκε ὅτι δέν χρειαζόταν. Ἡ ἱστορική οἰκία Ζαμπελίων παρά τό ὅτι πρό 5-ετίας εἶχε δημοπρατηθεῖ ἡ ἀναστήλωσή της, για κάποιο λόγο σταμάτησε. Συγχρόνως διατίθεται μεγάλος κτιριακός πλοῦτος γιά νά οἰκοδομήσει κανείς μιά σημαντική πολιτιστική ὑποδομή.

Ἡ Λευκάδα θά μποροῦσε νά εἶναι ἕνα ἀπέραντο μουσεῖο γιά ἱστορία καί τέχνη μέ βάση τούς μεγάλους πνευματικούς της ἀνθρώπους πού διαθέτει. Ἀλλά καί μέ τήν παρουσία ἐπιτευγμάτων τῆς νεότερης γε­νεᾶς, ἄν χρησιμοποιοῦσε τήν κτιριακή ὑποδομή πού διαθέτει γιά τόν σκοπό αὐτό. Καί ἄν πρυτάνευε τό πνεῦμα. Στά ὑπόγεια τοῦ Δήμου ὑπάρχουν ἀξιόλογες συλλογές πού θά ἔπρεπε νά εἶναι μόνιμα ἐκτεθει­μένες. Ἀλλά καί τό Χριστιανικό Μουσεῖο στήν οὐσία εἶναι κρυμμένο ἐνῶ θά ἔπρεπε να μεταφερθεῖ σέ μεγαλύτερο χῶρο καί νά εἶναι ἐπισκέψιμο. Καί ἄλλα πολλά στά ὁποῖα δέν μπορῶ τώρα νά ἐπεκταθῶ.

image018image019Ἀλλά σημαντική θά ἦταν καί ἡ ἐπανάχρηση τοῦ βιομηχανικοῦ κτιρίου τοῦ ΤΑΟΛ μέ μιά ἀνάλογη δράση μέ αὐτή πού ἔγινε στό Ναύπλιο πού ἰδρύθηκε Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, ἀπό τό HARVARD .

Ἐδῶ θά μποροῦσε κανείς νά συνεργασθεῖ μέ ἕνα μεγάλο Πανεπιστήμιο τοῦ ἐξωτερικοῦ, πού θά ἀνελάμ­βαναν τήν ἀναστήλωση καί τήν λειτουργία του, ὡς κέντρου ἐπιστημονικῆς ἐρεύνης. Πολύ σημαντικό γιά τήν Λευκάδα. Ἡ πρόταση δέν εἶναι δική μου, τήν μεταφέρω γιατί εἶναι πολύ ἐνδιαφέρουσα. Στόν πίνα­κα τοῦ Π. Σταματέλου φαίνεται ὅλη ἡ γραφικότητα τῆς περοχῆς.

ΤΑΟΛ, Πίνακας Παντελῆ Σταματέλου
ΤΑΟΛ, Πίνακας Παντελῆ Σταματέλου

Ἡ δυστοκία γιά ὅλα αὐτά δείχνει ὅτι ἡ πνευματική διάσταση δέν ἔχει πλέον πέραση. Καί ἡ συλλογική μνήμη πέρασε σέ δεύτερη μοῖρα μετά τήν ἐμπορευματοποίηση τῆς ζωῆς μας.

Εἶναι ὅμως καί κάτι ἄλλο σέ ἕνα νησί πού ἔχει προσανατολισθεῖ στήν ὑποδοχή τουριστῶν. Δέν εἶναι δύσκολο νά ἑτοιμάσει κανείς μιά εἰδική μικρή ἐγκατάσταση, ὥστε οἱ ξένοι μέ γρήγορο καί εὔκολο τρό­πο νά ἐνημερώνονται γιά ὅλα τά σχετικά μέ τό νησί. Τήν ἱστορία του, τήν φύση του, τίς δυνατότητες διαμονῆς κ.ἄ. Γιά τόν λόγο αὐτό θά ἔπρεπε νά προβλεφθεῖ ἕνας μικρός χῶρος, ἕνα καλαίσθητο κιόσκι, πού μέσα θά ὑπῆρχε μιά ὀθόνη καί μέ ἕναν ὑπολογιστή καί μέ τήν χρήση πολυμέσων θά μποροῦσε κα­νείς νά παρακολουθεῖ στήν ὀθόνη καί σέ διάφορες γλῶσσες τά πάντα γιά τό νησί. Κάτι πού θά μποροῦ­σαν νά τό χειρίζοτνται μόνοι τους οἱ ἐπισκέπτες. Εἶναι κάτι πού γίνεται ἤδη συχνά καί προσφέρει τερά­στιες ὑπηρεσίες στήν ἐνημέρωση τῶν ξένων ἀλλά καί τῶν κατοίκων, πού πολλά σήμερα δέν γνωρίζουν γιά τόν τόπο τους.

Εἶναι ἕνας σύγχρονος τρόπος μέσω τῆς τεχνολογίας πού ἔχουμε στήν διάθεσή μας νά διηγηθοῦμε αὐτά πού τώρα μέ κανένα ξεναγό δέν θά μπορούσαμε νά καταφέρουμε νά ποῦμε. Ὁ μικρός αὐτός χῶρος μπο­ρεῖ νά τοποθετηθεῖ σέ πολλα σημεῖα. Ἴσως στό σημεῖο πού ὑπῆρχε τό παλιό καφενεδάκι στό βόρειο τμῆ­μα τοῦ παραλιακοῦ Ἀνθώνα. Τό κιόσκι θά μποροῦσε νά γίνει καί θέμα ἀρχιτεκτονικοῦ διαγωνισμοῦ ἀπό τούς ἀρχιτέκτονες τοῦ νησιοῦ μας.

3ον. Κυκλοφορία
Ἕνα θέμα κυκλοφοριακό (μέσα στά πολλά πού πρέπει νά ἀντιμετωπισθοῦν) πού ἔχει σχέση μέ τίς γιορ­τές ἀλλά καί γενικότερα μέ τήν αἰσθητική τῆς εἰσόδου τῆς πόλεως. Αὐτή στιγμή ἡ παραλία εἶναι ἕνας ἀπέραντος χῶρος σταθμεύσεως. Τό συναρπαστικότερο τμῆμα τῆς Χώρας μέ τόν θαλάσσιο χαρακτήρα του, δέν φαίνεται καί δέν ἀξιοποιεῖται.

Θά πρέπει γιά ὁρισμένο χρονικό διάστημα, νά διοχετευθεῖ ἡ κίνηση τῶν αὐτοκινήτων πού ἔρχονται ἤ φεύγουν ἀπό τό δρόμο της Γύρας, ὥστε νά ἀποσυμφορηθεῖ ἡ προκυμαία. Θά ἔπρεπε καί ἡ ὁδός Γολέμη καί ὅλη ἡ περιοχή τῆς προκυμαίας νά πεζοδρομεῖται τήν περίοδο τῆς τουριστικῆς κινήσεως. Ἡ ρύθμιση αὐτή θά προσελκύσει κόσμο, ἀφοῦ θά μπορεῖ νά κάνει κανείς τόν περίπατό του μέ ἀσφάλεια, θά αὐξή­σει τούς θεατές τῶν ἐκδηλώσεων στό Φρούριο, (ἄν ξαναγίνουν), τέλος δέ, θά δώσει τήν δυνατότητα ὁ δρόμος τοῦ Κάστρου νά γίνει ξανά ὁ ἀξέχαστος περίπατος τῶν Λευκαδίων. Καί εἶναι καί αὐτό μιά πολιτιστική προσφορά. Πολύ μεγάλη. Χῶρος γιά στάθμευση ὑπάρχει μεταξύ τοῦ Δημαρχείου καί τῆς ὁδοῦ Γολέμη.

4ον. Στέγαση χορευτικῶν ὁμάδων
Πρέπει νά ξαναθίξουμε τό μεγάλο πρόβλημα τῆς στεγάσεως τῶν μελῶν τῶν χορευτικῶν ὁμάδων πού ἔρχονται. Κάποτε θά πρέπει νά τεθεῖ ἐπί τάπητος. Ἡ πιό ἁπλή λύση θά ἦταν νά ἔχει ὀργανώσει ὁ Δῆμος ἕνα Camping, καλά ὀργανωμένο, μέ πολύ πράσινο καί καλές ἐγκαταστάσεις ἐστιάσεως καί ὑγιεινῆς. Σέ περίπτωση δικοῦ του οἰκοπέδου θά μποροῦσε τόν ἄλλο χρόνο νά τό ἐκμεταλλεύεται. Ἄν δέν ἔχει οἰκόπεδο ὁ Δῆμος θά μποροῦσε νά ἐνοικιασθεῖ κάποιος χῶρος γιά τίς ἡμέρες αὐτές ἔστω στίς παρυφές τῆς πόλεως, ἴσως πρός τόν Ἁη- Γιάννη, καί νά ὀργανωθεῖ σωστά.

5ον. Χρηματοδότηση τῶν Γιορτῶν
Αὐτή ἡ ἱστορία νά πρέπει κανείς νά παρακαλεῖ κάθε φορά διάφορα Ὑπουργεῖα γιά ἀποστολή χρημά­των τήν θεωρῶ ἀνυπόφορη. Οἱ Γιορτές ὀφείλουν νά αὐτοχρηματοδοτοῦνται. Ἐκτός τοῦ ὅτι μέ κατά- ληλο προγραμματισμό μπορεῖ κανείς καί ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἐκδηλώσεις νά ἔχει καί τό κόστος νά ἐλαχι­στοποιεῖ. Στά πρῶτα χρόνια δέν ὑπῆρχε μόνο μεγάλη προσφορά ἐργασίας ἀλλά καί προσφορά χρη­μάτων ἀπό τό τότε ὑστέρημα διαφόρων πολιτῶν. Καθώς καί ἀπό Λευκαδίους τῆς Ἀθήνας ὅπως ὁ Βλασ­σόπουλος τοῦ ΙΝΤΕΑΛ, ὁ Σκλαβενίτης κ.ἄ. Σήμερα θά πρέπει νά δοθοῦν χρήματα ἀπό τό περίσ­σευμα ὅλων αὐτῶν πού ἡ ὑπαρξή τους ὀφείλεται στίς Γιορτές Λόγου καί Τέχνης. Ἐννοῶ τίς ἑκατοντάδες πλέον τουριστικές ἐπιχειρήσεις τοῦ νησιοῦ.

Νά ὑπάρξει Ταμεῖο Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης στό Πνευματικό Κέντρο. Μαζί δέ μέ τά ποσά πού δίνει ὁ Δῆμος νά τακτοποιοῦνται τά οἰκονομικά θέματα.Ἤ θά μποροῦσε νά θεσπιστεῖ ἕνα μικρό τέλος στίς τουριστικές ἐπιχειρήσεις, μέσω τοῦ Δήμου. Θά πρέπει νά γίνει συνείδηση σέ ὅλους ὅτι ἡ ἐπιβίωση καί ἀναβάθμιση τῶν Γιορτῶν εἶναι πρός ὄφελος ὅλων.

Στά χρόνια πού πέρασαν πολλά ἔπρεπε νά ἔχουν γίνει. Ἄν σκεφθεῖ κανείς πόσα χρήματα σπαταλήθηκαν καί πετάχτηκαν σέ σκοπούς ἀνίερους καί προσωπικούς καταλαμβάνεται ἀπό μελαγχολία.

Ἐκεῖνο πού πρέπει νά τονισθεῖ εἶναι ὅτι ἡ χρυσῆ ἐποχή τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης συνέπεσε μέ ἐποχές ἀνέχειας καί μεγάλων οἰκονομικῶν προβλημάτων τῶν κατοίκων ἀλλά καί τῆς Χώρας. Σέ αὐτές τίς δύσκολες ἐποχές κράτησαν οἱ Γιορτές τόν πνευματικό καί καλλιτεχνικό τους χαρακτήρα. Οἱ Γιορτές χάνουν τόν πνευματικό τους χαρακτήρα, χάνουν τόν χῶρο τους καί ὡς ἐκ τούτου τόν κεντροβαρικό ρόλο πού ἔπαιζαν στήν κοινωνία τῆς Λευκάδας σέ ἐποχές πού ἡ ΕΟΚ γέμισε μέ χρήματα τήν Ἑλλάδα. Ὁ ἀποφασιστικός λοιπόν παράγων δέν εἶναι τό χρῆμα. Ἄν αὐτό δέν καθοδηγεῖται ἀπό τό πνεῦμα δέν προσφέρει τίποτε.

Γ

Τί κάνουμε λοιπόν σήμερα;   Θεωρῶ ὅτι ὑπάρχουν δύο λύσεις:

1) Ἡ πρώτη εἶναι νά ἀφήσουμε νά κυλᾶνε οἱ γιορτές στόν ὑποτονικό χαρακτῆρα πού βρίσκονται σήμερα, ὕστερα ἀπό τίς πολλές περιπέτειές τους.

2) Ἡ δεύτερη εἶναι νά γίνει ἕνα πρόγραμμα μακροπρόθεσμο, σοβαρό, μέ ἀπαιτήσεις ὑψηλές τόσο ὅσον ἀφορᾶ τέ ἔργα ὑποδομῆς ὅσον καί στόν χαρακτήρα τῶν ἐκδηλώσεων καί ἀπό ἐκεῖ καί πέρα μέ συνέ­πεια νά προχωρήσει ἡ Λευκάδα βῆμα – βῆμα ὥστε σε μερικά χρόνια νά ξαναβρεῖ κάτι ἀπό τήν παλιά αἴγλη τῶν παλαιῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης μέσα στά σύγχρονα πλέον πλαίσια.

Στήν 2η περίπτωση οἱ Γιορτές Λόγου καί Τέχνης πρέπει νά ξαναγίνουν ΓΕΓΟΝΟΣ ὅπως ξεκίνησαν. Ἀλλοιῶς δέν ἔχουν λόγο ὑπάρξεως. Καί πρέπει νά εἶναι καθ᾿ ὁλοκληρίαν εὐθύνη τοῦ Δήμου. Σχεδιασμός καί ἐκτέλεση. Μέ σκοπό: Τήν ποιοτική ἀναβάθμιση.

Σχετικά μέ τήν Ποιοτική Ἀναβάθμιση

Ἀνάγκη πᾶσα ἡ ἀναδιάρθρωση τοῦ πνευματικοῦ Κέντρου μέ μορφωμένη ὑπεύθυνη καί εἰδεικευμένη γρα­μτειακή ὑποστήριξη. Ἐδῶ θά πρέπει νά πῶ ὅτι τό διεθνές συνέδριο Dörpfeld, μέ καθημερινή ἀλλη­λογραφία σέ τρεῖς γλῶσσες, γιά ἕνα περίπου χρόνο ἀλλά καί τά ἄλλα δύο συνέδρια πού εἶχα τήν εὐθύ­νη, δέν θά μποροῦσαν νά γίνουν ἄν δέν ὑπῆρχαν στόν Δῆμο ἡ κ. Διδώ Βερυκίου, ἡ κ. Θεοδώρα Γεωργά­κη καί ὁ κ. Βασίλης Θερμός μέ 50 χρόνια πεῖρα, τότε, στήν διοργάνωση τῶν Γιορτῶν.

Ἡ διάρκεια τῶν ἐκδηλώσεων πρέπει νά ἔχει συγκεκριμμένη διάρκεια ἀπό μία ἐβδομάδα μέχρι 10 ἡμέρες. Οἱ ἐκδηλώσεις πρέπει νά εἶναι λίγες καί ὑψηλοῦ ἑπιπέδου καί νά μήν ἔχουν σχέση μέ τίς περιφερόμενες ἀνά τήν Ἑλλάδα ποικίλλες ἐκδηλώσεις. Θά μποροῦσαν νά εἶναι μόνο τέσσερις. Λόγος, μία θεατρική παράσταση, μία μουσική καί μία εἰκαστική. Πρίν καί μετά μπορεῖ νά γίνονται πολλές. Ἀλλά ἡ ἑβδομάδα αὐτή πρέπει νά εἶναι ξεχωριστή.

Γιά τήν μορφή ὅμως τῶν γιορτῶν ἐφ΄ ὅσον ὑπάρχει ἡ βούληση νά τεθοῦν ἐπί νέας βάσεως, θά πρέπει κατά τήν γνωμη μου, νά ζητηθεῖ ἡ γνώμη ὅσων ἔχουν κάτι νά ποῦν ἤ νά προτείνουν. Νά γίνει ἀντικείμε­νο συσκέψεως ἤ συσκέψεων μέ τήν νεότερη ἰδίως γενιά τῶν Λευκαδίων μιά καί ἔχουμε πολλούς νέους ἀνθρώπους μέ ἀξιόλογες ἐπιτυχίες σέ πολλούς τομεῖς. Πολλές λοιπόν νέες ἰδέες ἴσως θά μποροῦσαν νά παρουσιασθοῦν ἀπό τούς νέους αὐτούς ἀνθρώπους. Ἀλλά νάζητηυεῖ καί ἡ γνώμη τῶν παλαιμάχων πού ἀκόμη ὑπάρχουν. Οἱ γιορτές θά πρέπει νά εἶναι ἀντικείμενο παρουσιάσεως καί ἀναδείξεως τοῦ τοπικοῦ δυναμικοῦ ἀλλά καί νά δίνει τήν δυνατότητα γιά ἄνοιγμα πέραν τῆς Ἑλλάδας. Καί πάντα μέ γνώμονα τήν αἰσθητική.

Θά μοῦ ἐπιτρέψετε ἐδῶ μιά παρατήρηση πού ἔχει σχέση μέ τήν αἰσθητική. Σάν παράδειγμα, πέρσυ καί πρόπερσυ νομίζω ἔγινε μιά ἔκθεση βιβλίου, δίκην λαϊκῆς ἀγορᾶς ἀπό κάποιον μή λευκάδιο. Καί μόνον ἡ ὄψη της σέ ἀπωθοῦσε. Αὐτό θά μποροῦσε νά γίνει ἀπό τούς τοπικούς μας βιβλιοπῶλες πού θά τήν διοργάνωναν σίγουρα μέ μεγαλύτερη αἰσθητική καί θά παρουσιαζόταν καί θά προβαλόταν καί ἡ τοπική πνευματική προσφορά.

Στόν Λόγο, ἐπειδή ἔχει γεμίσει ἡ Ἑλλάδα μέ διάφορες ἐκδηλώσεις πρέπει νά εἶναι κανείς πολύ προσεκτι­ός, γιά αὐτό πρέπει νά γίνει μιά σοβαρή διερεύνηση μήπως καί βρεθεῖ, ἐκτός τῶν παραδοσιακῶν μορφῶν κάτι νέο, κάτι πού θά ἀντανακλᾶ τήν σύγχρονη πνευματική ἤ καλλιτεχνική ἐποχή.

Στίς παραδοσιακές μορφές θά μπορούσαμε νά ἀναφέρουμε :

Ἐπιστροφή στήν ἀρχική μορφή μέ διαλέξεις ἀπό μεγάλες προσωπικότητες τῆς Ἑλλάδας καί τοῦ ἐξωτε­ρικοῦ. Μέ θέματα ὅμως σημαντικά, ἴσως καί διεθνοῦς ἐνδιαφέροντος.

Διοργάνωση διεθνῶν Συνεδρίων μέ τήν σφραγίδα τῆς ἐγκυρότητας καί μέ θέματα πού θά ἐκφεύγουν τῶν στενῶν ὁρίων τοῦ νησιοῦ ἤ σέ συνδυασμό μέ θέματα τοῦ νησιοῦ. Στήν δεύτερη περίπτωση ἄν κρα­τηθοῦν οἱ μέθοδοι διοργανώσεως κατά τά διεθνῆ πρότυπα τό κόστος εἶναι μηδενικό :

  • Ἔναρξη προετοιμασίας ἀπό τόν Σεπτέμβριο γιά τό ἑπόμενο καλοκαίρι.
  • Σοβαρή ἐπιστημονική ἐπιτροπή μέ προσωπικότητες, ἡ ὁποία νά ἐξασφαλίζει τήν ἐπιτυχία τοῦ Συνεδρίου.
  • Πρόσκληση ὁμιλητῶν μέσω ἐπιστημονικῶν φορέων ἑλληνικῶν καί ξένων.
  • Στήν περίπτωση αὐτή δέν πληρώνονται ἔξοδα διαμονῆς καί φαγητοῦ. Σέ ὁρισμένα μάλιστα συνέ­δρια οἱ σύνεδροι, γιά νά συμμετάσχουν, πληρώνουν κάποιο ποσόν, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖται γιά τήν ἔκδοση τῶν πρακτικῶν. Ἀκόμη σέ ἔγκυρα συνέδρια πληρώνουν καί αὐτοί πού τά παρα­κολουθοῦν. Διότι τά ὑψηλοῦ ἐπιπέδου συνέδρια θεωροῦνται σάν ἐξειδικευμένα σεμινάρια.

Στήν Τέχνη
Θά πρέπει, νά ὑπάρχει ἐπιτροπή συμβούλων Λευκαδίων καί μή γιά ὅλες τῆς μορφές τῆς τέχνης γιά νά προτείνουν ἐκδηλώσεις ποιότητας. Ὅ,τι ἔκανε ὁ Τζεβελέκης πού ἀπευθύνθηκε στούς κορυφαίους κάθε φορά Λευκαδίους καί μή. Σέ παραστάσεις π.χ. Θεατρικές ἤ μουσικές, ἄν εἶναι πρώτης γραμμῆς,τότε βγάζει κανείς τά ἔξοδά του ἀπό τά εἰσητήρια. Κάτι πού καθορίζει ἀπό τήν ἀρχή. Σέ εἰκαστικές ἐκθέσεις ὑπάρχουν διάφοροι τρόποι νά ἀντιμετωπίσει κανείς τά ἔξοδα μέ τήν ἐξεύρεση χορηγῶν. Καί εἶναι αὐτονόητο ὅτι κάθε ἐκδήλωση, ὄποτε καί νά γίνεται, μέ τήν ἱστορία πού ἔχει ἡ Λευκάδα, πρέπει νά εἶναι ἐπιπέδου.

Πρόγραμμα Γιορτῶν
Τό πρόγραμμα τῶν Γιορτῶν θά πρέπει να συντίθεται μέ ὑψηλά αἰσθητικά γραφιστικά κριτήρια. Ἀπό τό πρόγραμμα κανείς καταλαβαίνει τήν ποιότητα τῶν ἐκδηλώσεων. Αὐτά θά μποροῦσαν νά τά πληρώνουν χορηγοί. Καί φυσικά εἶναι λυπηρό στίς ἐφημερίδες τῶν Ἀθηνῶν νά δημοσιεύονται καί διαφημίζονται ὅλα τά κατά τόπους φεστιβάλ ὅλης τῆς Ἑλλάδας, πλήν Λευκάδος.

Ἐκδόσεις γενικῶς
Οἱ ἐκδόσεις τοῦ Δήμου πού εἶναι πολλές καί καλές πρέπει νά πωλοῦνται στόν Δῆμο ἀλλά καί στά βιβλι­οπωλεῖα.

Καί μιά τελευταία συμβουλή. Ὅπως εἴπαμε παραπάνω, οἱ γιορτές ἔγιναν κατορθωτές μέ τήν πάνδημη ἐργασία τῶν Λευκαδίων. Πολλοί δέν ὑπάρχουν πιά μεταξύ μας. Ὑπάρχουν ὅμως ὁρισμένοι πού ἐργά­σθηκαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή γιά τόν θεσμό αὐτό ἀπό διάφορες ὑπεύθυνες μάλιστα θέσεις. Καί γνωρί­ζουν τά πάντα γιά τήν πορεία καί ὀργάνωση τῶν ἐκδηλώσεων. Αὐτοί οἱ πολύτιμοι ἄνθρωποι θά πρέπει νά κληθοῦν ὡς σύμβουλοι στίς γιορτές. Εἶναι οἱ Σπῦρος Θᾶνος, Βασίλης Θερμός, Σπῦρος Κόγκας. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι πού συνδέουν τό τότε μέ τό σήμερα. Καί ὡς ἐκ τούτου ἔχουν νά προσφέρουν ἀκόμη πολλά. Ἀλλά καί πολλοί ἄλλοι πού μέ ὁποιοδήποτε τρόπο βοήθησαν ὅλα αὐτά τά χρόνια.

Κυρίες καί κύριοι
Προσπάθησα νά δώσω μιά συνολική εἰκόνα τοῦ Γεγονότος τῶν Γιορτῶν Λόγου καί Τέχνης πού σημά­δευσε τήν ζωή τοῦ τόπου 60 χρόνια τώρα. Ἀνέπτυξε μέν οἰκονομικά τό νησί ἀλλά δέν ἀπετέλεσε ποτέ ἀντικείμενο σοβαρῆς ἀντιμετωπίσεως, γιά περαιτέρω ἀναβάθμιση τοῦ νησιοῦ τόσο στόν χῶρο τῶν ἀστικῶν ἀναπλάσεων ὅσο καί στούς τομεῖς τῆς ἀναδείξεως τοῦ πνευματικοῦ δυναμικοῦ τοῦ νησιοῦ, τήν ἀναβάθμιση τῶν Γιορτῶν σέ ἔνα σηματικό ΓΕΓΟΝΟΣ καί τήν προώθηση τῶν νέων ἀνθρώπων στόν ἐπιστημονικό καί καλλιτεχνικό τομέα. Ἀντιμετωπίσθηκε σάν ἕνα ἀναγκαῖο καλοκαιρινό γεγονός, μέσα στά πολλά.

Θεωρῶ ὅτι οἱ πρωτεργάτες, ἀείμνηστοι τώρα οἱ περισσότεροι, δείχνουν τόν δρόμο ἄν θέλουμε ξανά νά ψηλαφίσουμε τό ὄνειρο. Αὐτοί μέ τήν ἀγάπη τους, τήν ἀνιδιοτέλειά τους, τήν διάθεση τους γιά προσφο­ρά, πρό παντός μέ τούς ὑψηλούς στόχους τους. Αὐτοί πού πάνω ἀπό ὅλα ἔβαλαν τό καλό τοῦ νησιοῦ καί ὄχι τήν δεκαρολογία καί τήν θεσηθηρία. Ἄν μπορεῖ καί τούτη ἡ γενιά νά πεῖ ὅπως καί ἐκεῖνοι: «γιατί πολύ εἶναι ἀκόμα τό ἔργο πού προβάλλει ἐμπρός μας καί περίσσια μέσα μας ἡ ἀγάπη», τότε κάτι θά γίνει.

Ὑπάρχει βέβαια μιά δραματική διαφορά μεταξύ τῆς τότε ἐποχῆς καί τοῦ σήμερα.

Ἴσως μέ μιά τελευταία φωτογραφία δείξουμε παραστατικά τήν διαφορά αὐτή. Τό ἄγαλμα τοῦ Βαλαωρίτη ΤΟΤΕ καί ΤΩΡΑ.

Ἀλλά ὅπως εἶπε καί ὁ κακοποιημένος Βαλαωρίτης μας πού καί τόν κισσό τοῦ ἀφαιρέσαμε καί τόν ἀπογυμώσαμε, «….ἄν ἐξεράθη τό κλαρί πάντα χλωρή εἶναι ἡ ρίζα….».

Ἄρα ὑπάρχει ἐλπίς.


[1] Εἶχα τότε ἀναλάβει τήν ξενάγηση τοῦ γερμανικοῦ γκρούπ λόγω γνώσεως τῆς γλώσσας. Ἀργότερα στήν Γερμα­νία, οἱ ὑπεύθυνοι τοῦ γκρούπ μοῦ ἔδωσαν τήν ἐφημερίδα.

Προηγούμενο άρθροEυκαιρίες εργασίας στη Λευκάδα
Επόμενο άρθροΕισηγήσεις επί θεμάτων του Δημοτικού Συμβουλίου