443_Beilage_07
Η περιοχή που σήμερα βρίσκεται η πόλη της Λευκάδας, από ψηλά

Ο Wilhelm Doerpfeld, ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας που όμως έμεινε στην ιστορία για την ενασχόληση του με την κλασσική αρχαιολογία.

Πήρε μέρος στις ανασκαφές στην αρχαία Ολυμπία το 1877, και το 1882 ακολούθησε τον Ερρίκο Σλήμαν στις ανασκαφές του στην Τροία και σε άλλα μέρη. Το 1886 ιδρύει τη Γερμανική Σχολή Αθηνών. Στη συνέχεια ξεκινά ανασκαφές στην Ιθάκη και αμέσως μετά στη Λευκάδα. Πέθανε το 1940 και ετάφη στην μικρή χερσόνησο της Αγίας Κυριακής απέναντι από το Νυδρί.

443_Beilage_08
Το μοναστήρι της Φανερωμένης και στο βάθος η λιμνοθάλασσα της Λευκάδας με τους επτά, τότε ανεμόμυλους

Ο Doerpfeld στην προσπάθεια του να ανακαλύψει την Ομηρική Ιθάκη ξεκινά ανασκαφές το 1900 στο σημερινό ομώνυμο νησί. Η μελέτη των ευρημάτων ωστόσο δεν τον έπεισαν ότι το νησί ταυτίζεται με το Ομηρικό. Λίγο αργότερα επισκέπτεται τη Λευκάδα και πριν ακόμα ξεκινήσει τις εργασίες του εκεί, αναγνωρίζει από θαλάσσης, τοποθεσίες που ταιριάζουν με τις περιγραφές του Ομήρου για το νησί του Οδυσσέα.

443_Beilage_11
Η διώρυγα της Λευκάδας και το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Οι ανασκαφές του στη Λευκάδα ξεκίνησαν το 1901 και ολοκληρώθηκαν το 1914. Οι τοποθεσίες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες ήταν κυρίως στην ευρύτερη περιοχή του Βλυχού (Αμαλή, Στενό), στον κάμπο του Νυδριού και στις νοτιοανατολικές πλαγιές των Σκάρων. (Υπήρξαν ευρήματα και σε άλλες περιοχές του νησιού. Π.χ. βρέθηκαν ερείπια πύργων στον Πόρο και το οροπέδιο της Εγκλουβής, δωρικός ναός στον Άγιο Ιωάννη στο Ροδάκι Βουρνικών, θραύσματα αγγείων και εργαλείων στην λεγόμενη «Χοιροσπηλιά» στην Εύγηρο, η αρχαία Κορινθιακή πόλη Λευκάς στα βόρεια της πόλης της Λευκάδας, υπολείμματα αρχαίου ναού στο ακρωτήριο Λευκάτας κ.α.)

443_Beilage_12
Το ακρωτήριο Λευκάτας με τον παλιό πετρόχτιστο φάρο

Η άποψη του βασίζεται κυρίως στους στίχους 21-26 της ραψ. Ι της Οδύσσειας που γίνεται αναφορά σε τέσσερα νησιά.

Νεαιτάω δ’  Ἰθάκην εὐδείελον· ἐν δ’ ὄρος αὐτῇ,
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές · ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαί ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
Αὐτή  δὲ  χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ  δὲ  τ’ ἂνευθε πρὸς ἠῶ  τ’ ἠέλιόν τε…

Που μεταφράζεται από τον ίδιο ως εξής:

“Κατοικώ στη Ιθάκη, το νησί με το ωραίο δειλινό. Απάνω σ΄ αυτή είναι το όρος
Νήριττον, δασωμένο και ισχυρό, πέριξ δε της Ιθάκης βρίσκονται πολλά νησιά,
πολύ κοντά το ένα στο άλλο, δηλαδή το Δουλίχιον και η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος.

Αυτή, (η Ιθάκη), βρίσκεται κοντά στη ακτή, σαν η τελευταία απ” όλα τα νησιά προς δυσμάς, τα δε άλλα νησιά βρίσκονται μακριά απ” την ακτή προς την ανατολή και τον ήλιο”

Ο κόλπος των Συβότων
Ο κόλπος των Συβότων

Για τον Γερμανό αρχαιολάτρη η Ιθάκη των στίχων είναι η σημερινή Λευκάδα, το Δουλίχιο είναι η Κεφαλλονιά, η Σάμη η σημερινή Ιθάκη και η Ζάκυνθος ταυτίζεται με το σημερινό νησί της Ζακύνθου.

Βρύση στο Μαραντοχώρι
Βρύση στο Μαραντοχώρι

Κάποιες από τις τοποθεσίες του νησιού μας που σύμφωνα με τον Doerpfeld ταιριάζουν με τις Ομηρικές είναι οι εξής:

Η περιοχή του Στενού μεταξύ των χωριών Βλυχό και Νυδρί : Η πόλη της Ιθάκης
Ο όρμος του Βλυχού : Το λιμάνι της πόλης
Το όρος Ελάτη και συγκεκριμένα η κορυφή Λαϊνάκι :Το όρος Νήριτον
Το Μαυρονέρι, πηγή κάτω από το χωριό Παλαιοκατούνα : Η μελάνυδρος κρήνη
Η κορυφή του λόφου Αμαλή πάνω από το Βλυχό : Ο Ἕρμαιος λόφος
Το όρος Σκάροι : Το όρος Νήιον
Οι εκβολές του «Δημοσάρη» : Ο λιμένας Ρείθρον
Το λεγόμενο «κτήμα του Πασά» στο Περιγιάλι : Το κτήμα του Λαέρτη
Η «Χοιροσπηλιά» νότια του χωριού Εύγηρος: Το χοιροστάσιο του Εύμαιου
Το νησάκι Αρκούδι νότια της Λευκάδας: Το νησάκι Αστερίς
Ο όρμος Σκύδι (ή Αφτέλι): Ο όρμος που αποβιβάστηκε ο Τηλέμαχος
Τα νησιά Κάλαμος και Καστός: Τα ομηρικά νησιά των Ταφίων
Ο όρμος του χωριού Σύβοτα: Ο λιμήν Φόρκυνος

Η χοιροσπηλιά στην Εύγηρο
Η χοιροσπηλιά στην Εύγηρο

Στους πολέμιους της θεωρίας του, που υποστηρίζουν, βασιζόμενοι στον αρχαίο γεωγράφο Στράβων ότι η Λευκάδα στην αρχαιότητα δεν ήταν νησί, ο Doerpfeld απαντά ότι η διάνοιξη της διώρυγας ανάμεσα στο νησί και την Ακαρνανία από τους Κορίνθιους τον 7ο αι πΧ αφορούσε στην απομάκρυνση φερτών υλικών για την εκβάθυνση της λιμνοθάλασσας.

Η Εκλουβή
Η Εκλουβή

Η αλλαγή του ονόματος του νησιού έγινε όταν οι Δωριείς το 1100 π.Χ. κατέκτησαν τη σημερινή Λευκάδα, δηλαδή την τότε Ιθάκη. Οι κάτοικοι της, κατέφυγαν στην τότε ονομαζόμενη Σάμη και την ονόμασαν Ιθάκη, για να θυμούνται την παλιά πατρίδα τους.

Ο κόλπος του Βλυχού
Ο κόλπος του Βλυχού

Όλα τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνάς του, ο Doerpfeld, τα δημοσίευσε στο μνημειώδες έργο του «Alt Ithaka» (München, 1927) από το οποίο προέρχονται και οι φωτογραφίες του άρθρου.

Η πηγή "Μαυρονέρι" στο Νεοχώρι
Η πηγή “Μαυρονέρι” στο Νεοχώρι

Το «Alt Ithaka» αποδόθηκε στα ελληνικά από τον Βασίλη Φραγκούλη με τον τίτλο «Λευκάς, η ομηρική Ιθάκη», Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, Β΄ (1972), Αθήνα 1973, ο οποίος πρόσθεσε αρκετά σχόλια στο κείμενο του Dörpfeld.

Αποθήκη με τα ευρήματα των ανασκαφών στην Λευκάδα
Αποθήκη με τα ευρήματα των ανασκαφών στην Λευκάδα
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Ανασκαφές στο Στενό (Νυδρί)
Το "Πυργί" στον Πόρο
Το “Πυργί” στον Πόρο
Ανασκαφές στον Άι Γιάννη στο Ροδάκι
Ανασκαφές στον Άι Γιάννη στο Ροδάκι
Η Αγία Κυρακή και από πάνω το σπίτι του Doerpfeld
Η Αγία Κυριακή και από πάνω το σπίτι του Doerpfeld
Το σπίτι του Doerpfeld πάνω από την Αγία Κυριακή
Το σπίτι του Doerpfeld πάνω από την Αγία Κυριακή
Ο Wilhelm Doerpfeld
Ο Wilhelm Doerpfeld

Κείμενο: www.golefkas.gr

Προηγούμενο άρθροΑναστήλωση του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνα στην πλατεία της Λευκάδας
Επόμενο άρθροΤο πρόγραμμα αναβάσεων του Ορειβατικού Συλλόγου Πρέβεζας για το 2016