Έργα τέχνης από ατσάλι.
Η ιστορία των Λευκαδίτικων μαχαιριών ξεκινάει από τα χρόνια των Ενετών )1684-1789). Όταν οι Ενετοί κατέλαβαν το νησί από τους Τούρκους προκειμένου να είναι παραγωγικό και να τους προσφέρει συνάλλαγμα οργάνωσαν την οικονομία του σε μορφή συντεχνιών.
Όπως υπήρχαν συντεχνίες σιδεράδων, ξυλουργών, βαρελάδων κ.ο.κ. υπήρξε και συντεχνία μαχαιροποιών.
Οι μαχαιροποιοί μάλιστα αυτοί, με προεξάρχουσα οικογένεια τους Κατωποδαίους από τον Πόρο, έφτασαν την τέχνη τόσο ψηλά ώστε να θεωρείται το Λευκαδίτικο μαχαίρι ένα από τα καλύτερα στον κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα διασημότερα μουσεία μαχαιροποιίας της Ευρώπης, σε Γαλλία και Ιταλία, τα Πορσάνικα μαχαίρια κοσμούν τις προθήκες τους σε περίοπτη θέση.
Το Λευκαδίτικο μαχαίρι έγινε γνωστό λόγω της ανθεκτικότητας του, της ευκαμψίας του, της δύναμής του, της διακόσμησής του αλλά και των στοίχων που είχε γραμμένους πάνω του και τόνιζαν την λεβεντιά του κατόχου του.
Η τεχνική του βαψίματος του ατσαλιού σε λάδι κατά η σφυρηλάτισή του ήτανε το μυστικό της αντοχής του. Γι’ αυτό όταν παρέδιδαν το μαχαίρι στον καινούριο κάτοχο έπρεπε να κάνουν επίδειξη κόβοντας μια πρόκα στην μέση.
Γι’ αυτό το λόγο οι κύκλοι των νταήδων και μαχαιροβγαλτών μέχρι και την 10ετία του 1960 από πολλά μέρη της Ελλάδος ζητούσαν μαχαίρια Λευκαδίτικα και κατά κανόνα τα τελευταία χρόνια Πορσάνικα.
Η αρχική του προέλευση αφορούσε πολεμική χρήση – εξ ου και η αντοχή του – όμως στην συνέχεια κατασκευάστηκαν και γι’ άλλες χρήσεις όπως χασάπικα και σπαθιά.
Μάλιστα το σπαθί του βασιλιά Όθωνα λέγεται ότι έγινε παραγγελία στην πόλη της Λευκάδας το 1821.
Ο καλύτερος μαχαιροποιός της Ελλάδος,κατά μαρτυρία του μαθητή του Παναγιώτη Ρηγάλου από την Αιτωλοακαρνανία – ο οποίος σήμερα είναι κορυφαίος της Ελλάδος – υπήρξε ο Πάνος Κατωπόδης – Κοτσίνος από τον Πόρο Λευκάδος. Τα μαχαίρια του αποτελούν έργα τέχνης μοναδικά και ανεκτίμητα. Στις μέρες μας ως τελευταίος μαχαιροποιός, μέχρι πριν δύο χρόνια από τον Άγιο Ηλία που έφτιαχνε μαχαίρια με λάμες από σούστες αυτοκινήτων. Ενώ φαίνονταν λοιπόν ότι εδώ έσβηνε παντοτινά η τέχνη τριών αιώνων, μιας και έχει υπερβεί τα 80 χρόνια ο εν λόγω κατασκευαστής, ξαφνικά φάνηκε ¨φως στο τούνελ¨.
Συγκεκριμένα ο Τέλης Βλάχος – Ζλούμης από την Καρυά, μόλις συνταξιοδοτήθηκε από τη νομαρχία Αθηνών ήρθε μόνιμα στο νησί και άρχισε να κατασκευάζει μαχαίρια Λευκαδίτικα τα οποία πρωτόμαθε όταν ήτανε παιδάκι στην Καρυά από τον μαστρο-Σταύρο τον Κατωπόδη.
Μάλιστα όταν του έγινε πρόταση να δείξει την τέχνη και σε άλλους εκκολαπτόμενους μαχαιροποιούς το δέχτηκε χωρίς να φοβάται ότι θα του κλέψουν την τέχνη….
Τον Δεκέμβρη του 2010, μέσω της ΝΕΛΕ Λευκάδος, πραγματοποιήθηκε λοιπόν σεμινάριο κατασκευής Λευκαδίτικου μαχαιριού με δάσκαλο τον Τέλη Βλάχο. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά μιας και αρκετοί από όσους το παρακολούθησαν κατάφεραν να φτιάξουν μαχαίρια και συνεχίζουν να φτιάχνουν συνεχώς.
Πριν από μικρό χρονικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ο κος Μάνθος Σταμούλης, παρουσίασε την διπλωματική του εργασία η οποία είχε σαν θέμα το Λευκαδίτικο Μαχαίρι. Η εργασία του βαθμολογήθηκε με άριστα και σύντομα θα γίνει αναφορά μέσα από την ιστοσελίδα μας ενώ όπως ενημερωθήκαμε η εργασία πρόκειτε να κυκλοφορήσει και σε βιβλίο.
Το My Lefkada βρέθηκε στο εργαστήριο του Τέλη Βλάχου και κατέγραψε στην κάμερα τα μαχαίρια των δυο νέων μαχαιροποιών αλλά και τον μαστρο-Τέλη Ζλούμη, όπως είναι το προσωνύμιο του. Εμείς ευχαριστούμε τον Σπύρο Σκλαβενίτη για τις πολύτιμες πληροφορίες και την βοήθεια που μας έδωσε ώστε να δημιουργήσουμε αυτό το βίντεο.
