Στα όρια Νικιάνας και Περιγιαλίου, υπάρχει η τοποθεσία “Στου Πασά”.
Από τη μεριά της θάλασσας, υπάρχει μια μικρή αμμουδιά, που αν και δεν είναι οργανωμένη, γεμίζει με κόσμο τα καλοκαίρια, που χαίρεται τα δροσερά νερά και την θέα των καταπράσινων νησιών Σπάρτη, Χελώνη και Μαδουρή αλλά και τις θαλάσσιες διαδρομές των μικρών ιστιοπλοϊκών και καϊκιών.
Από τη μεριά του βουνού, αφήνεσαι να ταξιδέψεις, πίσω στο χρόνο προσπαθώντας, ανάμεσα στα νεόκτιστα ενοικιαζόμενα καταλύματα και την κίνηση των αυτοκινήτων, να ακούσεις την ιστορία που έχει αν σου πει το νερό της ομώνυμης πηγής που χιλιάδες χρόνια τώρα, ξεκινά την πορεία του από την καρδιά του βουνού και χάνεται στην αλμύρα της θάλασσας.
Και πάμε πρώτα στο μύθο …
Σύμφωνα με τον Doerpfeld και τη θεωρία του περί Ομηρικής Ιθάκης, εκεί, ήταν το κτήμα του Λαέρτη, του πατέρα του πολυμήχανου Οδυσσέα. Ήσυχο και πανέμορφο κτήμα, μακριά από την πόλη, αυτό ακριβώς που επιθυμούσε ένας κουρασμένος από τα χρόνια και την αναμονή (της επιστροφής του γιου του), βασιλιάς.
Την ονομασία του ωστόσο, την οφείλει, όπως και χιλιάδες ακόμα τοπωνύμια στο νησί, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Η εύφορη αυτή γωνιά, ανήκε στον Φαϊτ Πασά, νόθο γιο του Καρόλου Α’ Τόκκου, που πήρε ή μπήκε στη Λευκάδα το 1479.
Ο ίδιος λένε, μάλιστα, φύτεψε και το μεγάλο πλάτανο, που ξεριζώθηκε από θύελλα στις 26 Οκτώβρη 1937. (Αλλά και το γνωστό πλάτανο στο Άλατρο, που στέκει ακόμα όρθιος, αλλά δεν του μένουν παρά λίγες ακόμα ανάσες ζωής).
Στη συνέχεια υπήρξε μετόχι της Κόκκινης Εκκλησιάς, μιας και στο κτήμα υπήρχε μικρός ναός του Αγίου Νικολάου, στον οποίο εκκλησιάζονταν οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού Αχούρια (που μετονομάστηκε στις 27/7/1954 σε Περιγιάλι) και αποτέλεσε και νεκροταφείο του οικισμού.
Με τις απαλλοτριώσεις στις μοναστηριακές περιούσιες του 1928, το κτήμα (με οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια και κήπους λαχανικών), πέρασε στο κράτος, ως γεωργικός σταθμός, στην Κρατική Γεωργική Υπηρεσία και λειτούργησε για ένα διάστημα, σαν Γεωργική Σχολή.
Στη συνέχεια δόθηκε στο Υπουργείο Παιδείας και χτίστηκαν εκεί, πέτρινα κτίσματα, ως θάλαμοι και βοηθητικοί χώροι, για τη δημιουργία παιδικών κατασκηνώσεων που λειτούργησαν εκεί τις δεκαετίες ΄60 – ΄80.
Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου γκρεμίστηκε το 1950, και στη θέση του Αγίου Βήματος του ναού, χτίστηκε ένα μικρό εικονοστάσι, που όμως το 1995 μεταφέρθηκε δυτικότερα. Μάλιστα οι εικόνες, το ξύλινο τέμπλο, τα ιερά σκεύη του ναού κα, πετάχτηκαν στις αποθήκες των κτιρίων. Το τέμπλο καταστράφηκε, ενώ ό,τι απέμεινε με πρωτοβουλία του δασκάλου και αρχηγού της Κατασκήνωσης Σπύρου Κατηφόρη, δόθηκαν το 1967, στον πρεσβύτερο Απόστολο Ζαβιτσάνο, που τα φύλαξε στην εκκλησία της Ευαγγελίστριας του Περιγιαλίου.
Σήμερα ο χώρος είναι εγκαταλελειμμένος, και αφημένος στην τύχη του.
Η πηγή εξακολουθεί να υπάρχει, ακριβώς έξω από τις εγκαταστάσεις των πρώην κατασκηνώσεων και σε πείσμα του χρόνου και της φθοράς του, μιλάει ακόμα και σιγοτραγουδάει, σε όποιον θέλει να το ακούσει, καθώς κυλάει προς τη θάλασσα.
Σαν όνειρο μου έρχεται στο μυαλό, να πηγαίνουμε για νερό στη βρύση με τον παππού και τη γιαγιά, αμέσως μετά το μπάνιο μας στην παραλία.
Σαν όνειρο σβήνει και ο χώρος γύρω της … και θυσιάζεται σιγά σιγά στο βωμό τουρισμού.
Πηγή: Πρεσβυτέρου Απόστολου Ζαβιστσάνου: “Το ιστορικό του συνοικισμού Περιγιαλίου Λευκάδος και του Ιερού Ναού του” Νυδρί 1997
Κείμενο – Φωτογραφίες: Χρυσούλα Σκλαβενίτη
