O θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους σημαντικότερους αδένες του ενδοκρινικού συστήματος, βρίσκεται στο λαιμό μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και παράγει τρεις ορμόνες τη θυροξίνη (γνωστή και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και την καλσιτονίνη. Η Τ3 και η Τ4 ασκούν σημαντική επίδραση στη ρύθμιση του μεταβολισμού, ενώ η καλσιτονίνη παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου.
Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα του θυρεοειδούς αφορούν τη μη φυσιολογική παραγωγή ορμονών. Η υπερβολική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών οδηγεί σε μια κατάσταση που είναι γνωστή ως υπερθυρεοειδισμός. Αντίστοιχα, η ανεπαρκής παραγωγή ορμονών οδηγεί σε υποθυρεοειδισμό. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε υπερλειτουργία του θυρεοειδούς με υπερέκκριση ορμονών του θυρεοειδή (υπερθυρεοειδισμός) και στη δεύτερη υπολειτουργία με μειωμένη έκκριση ορμονών (υποθυρεοειδισμός).
Απαραίτητο για την παραγωγή και σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδή είναι το ιώδιο. Έλλειψη ιωδίου μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδή, επομένως σε υποθυρεοειδισμό. Κύριες πηγές ιωδίου είναι το μαγειρικό αλάτι, τα θαλασσινά και τα ψάρια. Η περιεκτικότητα σε ιώδιο των φυτικών τροφίμων εξαρτάται από τα εδάφη στα οποία καλλιεργήθηκαν. Ορεινά εδάφη συνήθως είναι φτωχά σε ιώδιο. Στα ζωικά τρόφιμα, η ύπαρξη του ιωδίου είναι ανάλογη της διατροφής του ζώου. Επιπλέον οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι βιταμίνες Α, C, D και Ε, ο ψευδάργυρος, το σελήνιο και το αμινοξύ τυροσίνη συνεργούν στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς.
Στην περίπτωση του υποθυρεοειδισμού τα κύρια συμπτώματα που σχετίζονται με τη διατροφή είναι η μείωση του βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση βάρους (με ιδιαίτερη δυσκολία στην απώλειά του) ακόμα και με κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής και η δυσκοιλιότητα.
Βασική μέριμνα είναι να εμποδιστεί η αύξηση του βάρους μέσω του περιορισμού της προσλαμβανόμενης ενέργειας μέσω της τροφής. Σημαντική για τη διατήρηση του βάρους είναι και η συστηματική άσκηση. Σε περίπτωση εμφάνισης δυσκοιλιότητας θα πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωση αδιάλυτων φυτικών ινών (φρούτα και λαχανικά) και διαλυτών φυτικών ινών (προϊόντα ολικής αλέσεως) καθώς η πρόσληψη υγρών υγρών. Τρόφιμα πλούσια σε στοιχεία όπως το φθόριο, το βρώμιο, και το χλώριο μπορεί να προκαλέσουν δυσαπορρόφηση του ιωδίου. Για αυτό το λόγο το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, τα φιστίκια, τα κουκουνάρια, τα προϊόντα σόγιας, τα ροδάκινα, τα αχλάδια, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι και τα γογγύλια θα πρέπει να αποφεύγονται.
Στην περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διατροφή είναι η αύξηση του βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται απώλεια βάρους ακόμα και με κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής, διάρροια και σε ορισμένες περιπτώσεις οστεοπενία και οστεοπόρωση.
Ο πάσχον από υπερθυρεοειδισμό πρέπει να προστατευθεί από την απώλεια βάρους, καταναλώνοντας μεγαλύτερες ποσότητες τροφής ημερησίως, ώστε να παίρνει την απαραίτητη ενέργεια για να διατηρήσει το βάρος του σταθερό. Επίσης πολύ σημαντική κρίνεται η αύξηση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων σε τουλάχιστον 2-3 μερίδες ημερησίως ή/και η λήψη συμπληρωμάτων λόγω των αυξημένων αναγκών του σε ασβέστιο. Σε περίπτωση διάρροιας θα πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση προϊόντων πλούσιων σε φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης) και να ενταχθεί στο ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής η κατανάλωση προβιοτικών είτε μέσα από λειτουργικά τρόφιμα (π.χ. γιαούρτια, ροφήματα γιαουρτιού) είτε μέσω συμπληρωμάτων. Προσοχή πρέπει να δοθεί και στην αναπλήρωση των υγρών και των ηλεκτρολυτών (Νάτριο, Κάλιο Χλώριο) γιατί εξαιτίας της διάρροιας οι απώλειες τους είναι μεγάλες.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν αποκλειστικά σε περιπτώσεις αρρύθμιστου θυρεοειδούς. Από την στιγμή που η λειτουργία του αποκατασταθεί μέσω της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής τα συμπτώματα παύουν να υπάρχουν.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
