Αρχική Μόνιμες Στήλες Κατά Μάρκον Μνήμες γιορτινές από τον Μάρκο Νικητάκη

Μνήμες γιορτινές από τον Μάρκο Νικητάκη

0

24929076Χειμώνας. Βροχή και κρύο, δέντρα γυμνά, το περιμετρικά κλεισμένο από θεόρατα ριζιμιά βράχια χωριό να έχει μια άγρια μαγεία στην καταιγίδα, ο αέρας να σφυρίζει στις χαράδρες, τα ζώα κλεισμένα στο στάβλο – ισόγειο του σπιτιού να αναχαράζουν το άχυρο που έφαγαν από τη ματζιαδούρα (1) και στο ανώγειο…

Στο ανώγειο τα ξύλα αναμμένα στην παρασιά, στηριγμένο στο σίδερο της το τσικάλι να βράζει, σκεπασμένα με τον άθω (2) τα ξερά κουκιά να ψήνονται και οι οφτές πατάτες να μοσχοβολούν το σπίτι.

Η γιαγιά δίπλα μας να συμπαίνει τα ξύλα στη φωτιά και να λέει ιστορίες ή παραμύθια, που να ξεχωρίσει το παιδικό μας μυαλό την πραγματικότητα από τη φαντασία.

Χειμώνας. Δεκέμβρης. Ο μήνας των Γιορτών και των διακοπών από το σχολείο.

Μυζηθρόπιτες, λαχανόπιτες με τσιλιμπινίδια και κουρνοπόδους (3), αυγά τηγανητά με ανθόγαλο, καλλιτσουνάκια και μαλαμουδόπιτες, χοχλιοί μπουμπουριστοί, τουρσού (4), επιτέλους θα ξεφύγουμε λίγο από τα όσπρια και τα χόρτα, θα φάμε και λίγο κρέας, κάποια καραμέλα θα γλυκάνει το στόμα μας, κάποιο σοκολατάκι θα μας τρατάρουν, κάποιους ξηρούς καρπούς θα δουν οι παιδικές μας τσέπες.

Επιτέλους! Θα δοκιμάσουμε τη μπλούζα που μας έπλεξε η μάνα μας και ίσως δουν τα γυμνά μας πόδια καινούργια (λαστιχένια) παπούτσια.

Γιορτές και κάλαντρα. Θα βγάλουμε πάλι το χαρτζιλίκι μας. Με εφόδιο ένα οκαδιάρικο μπουκάλι και μια πύργια (5) εφορμούμε για τα σπίτια του χωριού.

Να τα πούμε; Καλήν εσπέραν άρχοντες… Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά… Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός…

Η κυρά του σπιτιού θα φέρει το μπουκάλι με το λάδι και θα ρίξει λίγο ή πολύ στο δικό μας μπουκάλι. Αν είναι γριά και τρέμει το χέρι της θα κάνουμε το γνωστό κόλπο. Ψηλά το μπουκάλι μας, η γριά στηρίζει το μπουκάλι της στην πύργια μας και μας βάζει λάδι και εμείς χαμηλώνουμε απότομα. Το χέρι της γριάς θα ακολουθήσει τη φορά του χεριού μας και θα μας ρίξει περισσότερο λάδι.

Μόλις γεμίσει το μπουκάλι, γραμμή στον Κωσταρό. Δέκα με δεκατέσσερις δραχμές η οκά. Πληρωνόμαστε και πάμε για δεύτερο γύρο. Θα πουλήσουμε δυο με τρία μπουκάλια ο κάθε ένας (κλέβουμε και λίγο από το σπίτι) και τα λεφτά στη μάνα μας. Ε! όλο και κάτι κρύβουμε…

Από τα … κρυμμένα θα πάρουμε τετράγωνα λάστιχα και πετσιά για τις σφεντόνες μας, θα πιούμε καμιά γκαζόζα και θα αγοράσουμε με κόλπο (λέμε πως μας έστειλε κάποιος) μια δραχμή – δέκα τσιγάρα για να τα καπνίσουμε στις σπηλιές έξω από το χωριό. (Αυτοσχέδιος αναπτήρας το γυαλί από κάποιο φακό, με τη βοήθεια του ήλιου).

Γιορτές και παιχνίδια. Η παλιοπαρέα θα σμίξει πάλι σε συνεχές ωράριο. Μπάλα με κάποιο λαστιχένιο τόπι, αλητεία και παιχνίδι με τις δεκάρες στην αυλή της εκκλησίας. Ένα τάλιρο Μεγαλέξανδρος του 30 βαθουλωμένο στη μέση με πέτρα, που το χτυπάμε με τέχνη στις πελεκημένες πέτρες του τοίχου της εκκλησίας. Αν πλησιάσει το τάλιρο κάποιου συμπαίχτη μια πιθαμή μας, τότε κερδίζαμε μια δεκάρα.

Γιορτές και παραμύθια. Για καλικατζάρους και αραπάδες που βγαίνουν από τη γη. Η γιαγιά μου ορκιζόταν πως κάποτε είδε ένα αράπη να βγαίνει από μια τρύπα στον Πύργο (6) στην Κεφάλα. Στον Πύργο που οι φήμες έλεγαν πως μέσα του είναι κλεισμένη μια κοπέλα και υφαίνει σε χρυσό αργαλειό. (Πόσες φορές δεν πήγαμε, βάλαμε το αυτί μας στο χώμα και ακούγαμε την πεταλέ από τον αργαλειό)! Αυτήν, λένε, φύλαγε ο μαύρος και κάθε Χριστούγεννα (ή μήπως κάθε Πρωτοχρονιά) έβγαινε έξω και αλίμονο σε όποιον ήταν κοντά…

Πρωτοχρονιά και «καλή χέρα». Κάποια γειτόνισσα ίσως μας φώναζε για ποδαρικό και τότε θα μας τράτερνε κάτι, θα μας έκανε κάποιο δώρο ή θα μας έδινε κάποιο δίφραγκο. Ο νονός ή η νονά μας θα μας έφερνε κάποιο πεσκέσι ή θα μας έβαζε στην τσέπη λιχουδιές.

Γιορτές και εκκλησία. Εδώ δεν ξέφευγε κανένας ούτε και ήθελε να ξεφύγει. Κι ας άρχιζε η λειτουργία στις τέσσερις το πρωί, για να τελειώσει με το ξημέρωμα τα Χριστούγεννα.

Γιορτές στο χωριό. Ότι πιο όμορφο μπορεί κανείς να νοιώσει εκείνα τουλάχιστον τα χρόνια. Και δεν είναι ωραιοποιημένες αναμνήσεις κάποιου που ζει μακριά. Δεν είναι μόνο η νοσταλγία. Τότε ήταν το όνειρο μιας χρονιάς. Είχαν μαγεία και δεν έπαψαν να έχουν αυτή τη μαγεία. Τουλάχιστον για τα παιδιά.

Ματζιαδούρα: Το παχνί
Άθως: η στάχτη
Τσιλιμπινίδια και κουρνοπόδοι: Χόρτα της Κρήτης (για πίττες και όχι μόνο).
Τουρσού: Αποξηραμένα βλίτα και φασολάκια (άσπρα κυρίως).
Πύργια: Τσίγκινο χωνί.
Πύργος: Περιμετρικός σωρός από πέτρες, χάλασμα σε ψηλό και από μακριά ορατό μέρος, που μάλλον ήταν «τηλεγραφείο» πολύ παλαιών χρόνων.

Υ.Γ.  Το είχα δημοσιεύσει στην μηνιαία εφημερίδα «Σύγχρονη Εκφραση» (Δεκέμβρης 1997). Το βρήκα, μου άρεσε και τα αναδημοσιεύω χωρίς καμιά αλλαγή, προς τι άλλωστε…

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
Μάρκος Νικητάκης

Προηγούμενο άρθροΧριστούγεννα της ρωμιοσύνης
Επόμενο άρθροΠαρουσίαση του βιβλίου του Ηλία Γεωργάκη «Χορεύουν τα Κόκκινα»