Αρχική Lefkada's Secrets Χαρά Σαΐτη: “Η τέχνη βρίσκεται στην καθημερινή ζωή…”

Χαρά Σαΐτη: “Η τέχνη βρίσκεται στην καθημερινή ζωή…”

0

xara-saitiΣυνέντευξη στην Ειρήνη Βονιτσάνου και στο My Lefkada.

Γεννήθηκα  το 1965, από φτωχή οικογένεια που δούλευε χειρωνακτικά για να ζήσει.

 Από τότε η τέχνη.

Μεγάλωσα σε μια ξεχασμένη γραφική γειτονιά, σ’ ένα Αττικό λιμανάκι, γεμάτη πρόσφυγες και απλούς λαϊκούς ανθρώπους.

Από τότε η θάλασσα.

Έκανα μακροχρόνιες σπουδές στην τέχνη, την ιστορία, τη ζωγραφική, την εκπαίδευση.

Από τότε η αμφισβήτηση.

Φεύγοντας από την Αθήνα, με το σύντροφό μου, Κώστα Τσίγκο και τα παιδιά μας, Μυρσίνη και Θάλεια, δημιουργήσαμε μια φάρμα φυσικής καλλιέργειας, σ’ ένα μαγικό σημείο, απέναντι από τη Λευκάδα, όπου ζούμε…

Από τότε η φύση.

Παράλληλα, πειραματίστηκα πολύ και μελέτησα τις αρχαίες τεχνικές ζωγραφικής και τις φυσικές χρωστικές.

Από τότε το υλικό.

Αποφάσισα να διδάξω τέχνη, ώστε να μοιραστώ με τους άλλους τις αποσκευές μου.

Από τότε οι άνθρωποι.

Σε μια διαρκή αγωνία για αυτοέκφραση και ισορροπία, ακολουθώ την ύλη, που κάθε φορά με οδηγεί στην αναζήτηση του άυλου.

Από τότε η αγάπη.

Αυτή είναι η κ. Χαρά Σαΐτη. Γνήσια, λιτή, ουσιαστική. Σε προσεγγίζει με φυσική ευγένεια, σε κοιτάζει απευθείας στα μάτια, σου δίνει την αλήθεια της και μόνο. Δε σε παίρνει από το χέρι για να σε περπατήσει στα μονοπάτια της… κι όμως… ξέρεις ότι ανοίγεις τα φτερά σου από τη δική της πνοή. Σου μιλά για μικρές αλήθειες που εμπεριέχουν μεγάλες αξίες για το πώς να ζεις καλύτερα, πως να είσαι πιο ολοκληρωμένος και αυθεντικός… σε διδάσκει πώς να είσαι άνθρωπος!

Η κ. Χαρά Σαΐτη είναι εικαστικός και θεωρητικός της τέχνης, με Μάστερ στη Διδακτική της Τέχνης, μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και μέλος της εικαστικής ομάδας Greekartists.info. Είναι υπεύθυνη του Εικαστικού Εργαστηρίου του Συλλόγου Ζωγραφικής και Αγιογραφίας Λευκάδας και συντονίστρια της Τοπικής ομάδας Περατιάς του Πελίτι. Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων στον τύπο και κυκλοφορεί το βιβλίο της «Μικρές αλήθειες» από τις εκδόσεις Fagotto. Έχει βραβευθεί για το ποιητικό της έργο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.

Με αφορμή την εικαστική της έκθεση «TERRA INCOGNITA I» που εγκαινιάζεται την Δευτέρα 24 Αυγούστου 2015 στην Αίθουσα Τέχνης «Θεόδωρος Στάμος» στην πλατεία Μαρκά μίλησε για τις μεγάλες της αγάπες και για τις μεγάλες της αλήθειες.

saiti3

– κ. Σαΐτη δραστηριοποιείστε πολλά χρόνια στο νησί της Λευκάδας μέσα από διάφορες δραστηριότητες. Μιλήστε μας λίγο για εσάς και για τις δραστηριότητες αυτές.

Τα ενδιαφέροντά μου θα μπορούσα να πω ότι μοιράζονται μεταξύ δυο πεδίων: εκείνου της τέχνης και εκείνου της φύσης. Σε ό,τι αφορά την τέχνη, προσπαθώ να ισορροπώ μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας, επιστημονικής έρευνας σε θεωρητικό επίπεδο και διδασκαλίας της τέχνης. Σε ό, τι αφορά την αγάπη μου για τη φύση, έχω αφιερωθεί στον αγώνα για την διατήρηση των παραδοσιακών σπόρων και είμαι συντονίστρια της Τοπικής ομάδας Περατιάς του Πελίτι. Η δράση της ομάδας μας δεν εξαντλείται μόνο στην παραγωγή, τη διάσωση και τη διάδοση των ντόπιων ποικιλιών, αλλά φροντίζει να κάνει και κοινωνικές παρεμβάσεις, π.χ. συνεργάζεται με σχολεία, στήνει σχολικούς κήπους, εκπαιδεύει τους εκπαιδευτικούς, διοργανώνει σεμινάρια και εκδηλώσεις, κ.λ.π. Οπωσδήποτε τα δυο αυτά πεδία δεν είναι στεγανά, η φύση με εμπνέει πάντα στην καλλιτεχνική μου δημιουργία και η ιδιότητά μου ως εικαστικού μου δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόσω τις αξίες της τέχνης στην δουλειά που γίνεται με τους σπόρους. Για παράδειγμα έδωσα μια διάλεξη και έκανα ένα εργαστήριο φέτος σε συνεργασία με το ΚΠΕ Φιλιππιάδας με θέμα “Τέχνη και Φύση” στα πλαίσια επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.

– Στις 24/8 στην Αίθουσα Τέχνης “Θεόδωρος Στάμος” εγκαινιάζεται μια προσωπική σας έκθεση ζωγραφικής. Τι εκφράζετε μέσα από αυτή την έκθεση; Τι θέλετε να δηλώσετε μέσα από τα έργα σας; Από τι εμπνέεστε και τι υλικά χρησιμοποιείτε;

Μετά από 4 χρόνια επανέρχομαι με μια ατομική έκθεση στη Λευκάδα, που εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 24 Αυγούστου, στις 8.00 μ.μ., στην αίθουσα τέχνης “Θεόδωρος Στάμος”, στον Μαρκά. Η έκθεση μου αυτή έχει τίτλο “Terra incognita I” (Άγνωστη χώρα) και είναι το πρώτο μέρος μιας μεγάλης εικαστικής έρευνας που πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ τόπου και ανθρώπου. Αφετηρία είναι η δική μου σχέση με τη Λευκάδα, έναν τόπο που με προκαλεί κάθε στιγμή να ανακαλύψω τα μυστικά του μέσα από τις δραματικές εναλλαγές του φωτός, την υγρή ατμόσφαιρα, τις αλλαγές των χρωμάτων. Για μένα ο τόπος αυτός ήταν μια καρμική επιλογή, γιατί αποτέλεσε τελικά το εφαλτήριο μιας προσωπικής αναζήτησης. Σε αυτήν την εικαστική ενότητα ήθελα να δείξω πώς μια κατάδυση στα άδυτα του εαυτού, σε αυτήν την άγνωστη και αχαρτογράφητη περιοχή, παίρνει μορφές από το τοπίο και διαμορφώνει μια εικαστική γλώσσα, θα έλεγα, “εσωτερικής τοπιογραφίας”. Πρόκειται για μια σειρά από μονοτυπίες, αφαιρετικά και ανεικονικά διατυπωμένες, με έμφαση στην χρωματική έκφραση. Η μονοτυπία είναι τεχνική της χαρακτικής, πολύ δύσκολη γιατί δεν υπακούει πάντα στις προθέσεις του καλλιτέχνη, αλλά γι’ αυτό τόσο ενδιαφέρουσα.

– Τι είναι για σας η Τέχνη; Τι σας προσφέρει; Στο πέρασμα των χρόνων νιώσατε να έχει διαφορετικούς συμβολισμούς για εσάς;

Η τέχνη είναι για μένα μια άσκηση αυτογνωσίας. Και αυτό ήταν από την αρχή. Όσο κι αν αλλάζουν ή εξελίσσονται οι εικαστικές μου προσεγγίσεις, στο βάθος το ζητούμενο είναι να γνωρίσω τον εαυτό μου και να συμφιλιωθώ μαζί του. Αυτό νομίζω ότι είναι και η διακονία στην τέχνη: να ξεπεράσεις τα συμβατικά όρια και να νιώσεις την ενότητα που συνέχει τα όντα και εσένα τον ίδιο μαζί.

saiti1

– Τι προσφέρει η Τέχνη στο κοινό που λέει ότι δεν ξέρει από Τέχνη; Τι προσφέρει στην κοινωνία; Απαντά στις ανάγκες και τους προβληματισμούς της ζωής και των αλλαγών της;

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μάθει ότι η τέχνη είναι απρόσιτη, θέλει ειδικές γνώσεις και βρίσκεται κρυμμένη στα μουσεία σαν να πρόκειται για μια ελιτίστικη πολυτέλεια. Αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος! Η τέχνη βρίσκεται στην καθημερινή ζωή, είτε το θέλουμε είτε όχι. Τέχνη είναι όλο αυτό να το ανιχνεύσεις και να το συνειδητοποιήσεις. Η τέχνη δεν είναι κίνημα, αν και σήμερα η τέχνη έχει πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Η τέχνη είναι μυστήριο. Δεν δίνει λύσεις αλλά είναι η λύση στα σύγχρονα αδιέξοδα. Αν παραδεχθούμε ότι πηγή των δεινών μας είναι ο άκρατος ατομικισμός, η “διάσπαση του ατόμου από την κοινωνία του”, όπως έλεγε και ο γλύπτης Θόδωρος, η τέχνη σε φέρνει αντιμέτωπο με τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου, σε βάζει στη θέση σου. Είναι το μαγικό ραβδάκι που μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Αλλά πρέπει εμείς να το χρησιμοποιήσουμε. Από μόνο του δεν θα κινηθεί, δεν θα δώσει τίποτα εύκολα, χωρίς κόπο και πόνο. Άλλωστε η τέχνη παράγεται κάτω από ορισμένες ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, εκφράζοντας κάθε φορά τις συνθήκες που την γεννούν. Σε πολλές περιπτώσεις προηγείται των συνθηκών, προβλέπει τις καταστάσεις που έρχονται, αλλά δεν τις αποτρέπει. Είναι στο χέρι του ανθρώπου να το κάνει αυτό. Η τέχνη αποτελεί απλώς ένα πανίσχυρο εργαλείο. Και όχι φυσικά ένα εργαλείο χειραγώγησης και προπαγάνδας αλλά ένα εργαλείο ελευθερίας και βαθιάς συνειδητοποίησης.

– Είστε υπεύθυνη του Εικαστικού Εργαστηρίου του Συλλόγου Ζωγραφικής και Αγιογραφίας Λευκάδας, που η δημιουργία του προέκυψε μέσα από την απήχηση που είχαν τα Σεμινάρια της ΝΕΛΕ στα οποία ήσασταν διδάσκουσα. Το Εικαστικό Εργαστήρι έχει αγαπηθεί πολύ και οι μαθητές σας είναι εκατοντάδες. Κάποιοι παρουσιάζουν και ατομικές τους εκθέσεις. Τι συμβολίζει για εσάς η λειτουργία του και πως νιώθετε για την μεγάλη του επιτυχία;

Το Εικαστικό Εργαστήρι μου έχει δώσει μεγάλες χαρές και συγκινήσεις. Πολύς κόσμος, ωραίες και δημιουργικές στιγμές, εκθέσεις, εκδηλώσεις. Μέσα από αυτήν την προσπάθεια βλέπω χειροπιαστά την επίδραση της τέχνης στους ανθρώπους. Πόσο ανακουφιστική μπορεί να είναι για τους “κοπιώντες και πεφορτισμένους”, πόσο μεταμορφωτική για κάποιον που αφιερώνεται σε αυτήν. Μέσα από το Εργαστήρι αναδύεται μια τεράστια δύναμη, που τη μοιραζόμαστε όλοι μεταξύ μας εξίσου αλλά και την διοχετεύουμε προς τα έξω με κάθε τρόπο. Οι φιλανθρωπικές μας εκθέσεις που εμπλέκουν μεγάλο κομμάτι της Λευκαδίτικης κοινωνίας σε μια διαδικασία αλληλεγγύης μέσα από την τέχνη είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα. Αξίζει να αναφερθώ, επίσης, στα τμήματα ατόμων με ειδικές ανάγκες που λειτουργούν δωρεάν, ως προσφορά του Εργαστηρίου και μου έχουν δείξει πώς μπορεί η τέχνη, όταν μεταμορφώνεται σε αγάπη, να κάνει μικρά και μεγάλα θαύματα.

– Παρότι δεν είστε από τη Λευκάδα έχετε επιλέξει να ζείτε και να δραστηριοποιείστε εδώ. Τι αγαπάτε περισσότερο σε αυτόν τον τόπο και τι θα αλλάζατε;

Είμαι περίπου 20 χρόνια στη Λευκάδα, εξ Αθηνών ορμώμενη. Όπως έλεγε κάποιος φίλος μου, τώρα πια έχει αλλάξει το DNA κι έχω πολιτογραφηθεί Λευκαδίτισσα. Έχω γράψει πως είμαι ένας “αναχωρητής και λαθρομετανάστης της ομορφιάς”. Αγαπώ τη Λευκάδα για την ομορφιά της και τους ανθρώπους της. Θα την ήθελα λιγότερο τουριστική και περισσότερο ουσιαστική. Με ενοχλούν οι πισίνες και τα γκαζόν, σε μια περιοχή με τέτοιο φυσικό κάλλος, πολιτισμό και ιστορία. Θα ήθελα μια Λευκάδα για τους Λευκαδίτες κι όχι για τους τουρίστες. Έχω βέβαια επίγνωση ότι αυτή η αντιαισθητική κατάσταση συμβαίνει συχνά και είναι σημείο των καιρών: μας έχουν μετατρέψει από ονειροταξιδευτές σε τουρίστες και καταναλωτές χιλιομέτρων…

saiti2

– Γίνονται αρκετές συζητήσεις και παρεμβάσεις κατά καιρούς για τα πολιτιστικά δρώμενα της Λευκάδας, ενός τόπου που γέννησε μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών και οι εκδηλώσεις του κάποτε αποτελούσαν πνευματικό γεγονός πανελλαδικής εμβέλειας. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Ποια είναι η άποψή σας; Θα προτείνατε αλλαγές κι αν ναι προς ποια κατεύθυνση;

Στη σημερινή Λευκάδα ψάχνω με το λυχνάρι να δω που πήγε ο πολιτισμός. Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, προχειρότητες παντού. Δεν είναι η έλλειψη χρημάτων αλλά η έλλειψη οράματος και προγραμματισμού. Ανεκτίμητες πολιτισμικές αξίες όπως του Στάμου, του Σικελιανού, του Βαλαωρίτη παρακάμπτονται συστηματικά, ενώ άνθρωποι που δεν έχουν υπόβαθρο και γνώσεις αυτοανακηρύσσονται επιτετραμμένοι του πολιτισμού, παραχαράζοντας συχνά την ιστορία, την παράδοση και την πολιτισμική αλήθεια του τόπου, με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα. Θα ήθελα τον πολιτισμό στα πεζοδρόμια, κτήμα των απλών ανθρώπων. Δεν κερδίζει ο πολιτισμός από μια ακριβοπληρωμένη συναυλία και μάλιστα αμφιβόλου ποιότητας. Θα ήθελα την Λευκάδα πρωτοπόρο και πρωταγωνίστρια στα πολιτιστικά δρώμενα, γιατί υπάρχει ένα ισχυρό δυναμικό, που δυστυχώς δεν αξιοποιείται κατάλληλα. Προτείνω να δοθεί προτεραιότητα στην λαϊκή παράδοση, τα σπουδαία λευκαδίτικα μοιρολόγια για παράδειγμα ή τα τραγούδια των ψαράδων, τις “βώγες”. Όταν ο πολιτισμός αποκόβεται από τη βάση που τον παρήγαγε είναι δήθεν και στέκεται στον αέρα…

– Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια βιώνει μια βαθιά οικονομική κρίση. Πιστεύετε ότι υπάρχει διέξοδος από αυτόν τον οικονομικό στραγγαλισμό; 

Αυτή η οικονομική κρίση είναι παγκόσμια και μοιάζει προκαθορισμένη. Ίσως είναι η λεγόμενη νέα τάξη πραγμάτων που επιβάλλει μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η οποία θέλει τους λαούς και τους πολιτικούς τους έρμαια μιας τεράστιας απρόσωπης οικονομικής εξουσίας. Νομίζω ότι η μόνη διέξοδος είναι η αλληλεγγύη. Ένας σοφός ασκητής είχε πολύ παλιότερα προβλέψει ότι ο κυρίαρχος δυτικός πολιτισμός θα καταρρεύσει από τις στρατιές των άνεργων νέων και τις επιδρομές των μεταναστών από τον Τρίτο κόσμο. Αλλά η κρίση έχει πάντα δύο όψεις: εκείνη της καταστροφής και εκείνη της ευκαιρίας, όπως λένε οι Κινέζοι. Η καταστροφή μπορεί να γίνει εποικοδομητική, εάν καταστρέψουμε παλιά λάθη και φθαρμένες τακτικές και στη θέση τους βάλουμε καινούργιες. Αν επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας. Αυτό θα είναι και η ευκαιρία μας. Εάν μείνουμε στην κατάθλιψη και την παραίτηση αυτό θα είναι ολική καταστροφή. Ας δούμε την κρίση ως μια ευκαιρία αυτοκριτικής, ανάληψης ευθυνών αλλά και δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων. Αντί να στεναχωριόμαστε για το σκοτάδι, ας ανάψουμε ένα φως!

Ευχαριστώ ολόθερμα την κ. Χαρά Σαΐτη για την παραχώρηση της συνέντευξης και την εμπιστοσύνη της στο πρόσωπό μου.

Τα έργα που πλαισιώνουν την συνέντευξη ανήκουν στην ίδια και το κοινό θα έχει την ευκαιρία να τα θαυμάσει από κοντά στην Αίθουσα Τέχνης του Πνευματικού Κέντρου «Θεόδωρος Στάμος» στην πλατεία Μαρκά από την Δευτέρα 24 Αυγούστου έως το Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2015 μεταξύ 11.00-13.00 και 19.00-22.00.

saiti xara ekthesi prosklisi 2015

Ακολουθεί το εισαγωγικό σημείωμα της κ. Σαΐτη για την έκθεση «TERRA INCOGNITA I»

Για κάποιον που έκανε τη Λευκάδα πατρίδα της καρδιάς του, προσπαθώντας να ανακαλύψει το μυστήριο που είναι κάθε στιγμή κρυμμένο στα υγρά τοπία, στις δραματικές εναλλαγές του φωτός, στην αλληλουχία των χρωματικών αρμονικών, στις σιωπηλές νοσταλγικές ανάσες και στα σμαράγδια των κυμάτων της, η Λευκάδα αποτέλεσε το εφαλτήριο μιας προσωπικής αναζήτησης σε έναν  ανεξερεύνητο κόσμο.

Ο κόσμος αυτός, αχαρτογράφητος ακόμα, ζει και αναπνέει μέσα σε μνήμες και οράματα, ψάχνει να βρει τον εαυτό του, να γνωρίσει τις επιθυμίες του, να συμφιλιωθεί με τους φόβους του, να αποδεχθεί την αλήθεια του.

Η εικαστική ενότητα TERRA INCOGNITA I ήταν μια προσπάθεια να αποτυπωθεί αυτή η μυστηριακή σχέση του τόπου και του ανθρώπου, όπου γης. Ήταν μια κατάδυση στα άδυτα του εαυτού, που παίρνει την ιδιαίτερη μορφή του από τον τόπο που τον φιλοξενεί, ταπεινό ξένο λαθρομετανάστη κι αναχωρητή της ομορφιάς. Η σύνθεση και η πρόθεση σαφής, ο προσανατολισμός σταθερός, αλλά η πορεία γεμάτη εκπλήξεις κι ανατροπές: εκείνες που επιφυλάσσει πάντα η τεχνική της μονοτυπίας, χωρίς να υπολογίζει τις προθέσεις του καλλιτέχνη, αποτυπώνοντας την δική της αδιαμφισβήτητη αλήθεια.

Χ.Σ. /2015

Προηγούμενο άρθροΤο όνειρο ενός γελοίου με τον ηθοποιό Δημήτρη Βερύκιο στις Αλυκές Καρυωτών
Επόμενο άρθροΜουσική βραδιά στην Καρυά αφιερωμένη στις περασμένες δεκαετίες