Το Πηγάδι της Μοναξιάς.
Ένα κείμενο της ενδιαφέρουσας στήλης του Κωνσταντίνου Τζήκα στην athens voice σχετικό με τη λογοκρισία που βρίσκεται στο προσκήνιο τις τελευταίες εβδομάδες:
Πολλά ατυχή είδαν (ξανά) τις τελευταίες μέρες τα μάτια μας, όπως γκέι φιλιά να λογοκρίνονται στην τηλεόραση – στην Ελλάδα του 2012. Με αυτή την ευκαιρία, ας θυμηθούμε ένα γκέι βιβλίο που έδωσε τη δική του μάχη, και δικαστικά μάλιστα, για την ελεύθερη έκφραση, σχεδόν ογδόντα πέντε χρόνια πριν: το «Πηγάδι της Μοναξιάς» (The Well of Loneliness) της Ράντκλιφ Χολ.
Είναι ίσως η Βίβλος της λεσβιακής λογοτεχνίας: αιώνες μετά την πρώτη εκπρόσωπο του γυναικείου ομοερωτισμού στη λογοτεχνία, τη Σαπφώ, η Χολ αποφάσισε να γράψει ένα μυθιστόρημα με θεματική του τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Και παρότι το όνομά της δεν είναι τόσο γνωστό στη χώρα μας, η Χολ με αυτό το βιβλίο έβαλε το δικό της λιθαράκι για την κατάκτηση των δικαιωμάτων των LGBT ατόμων.
Όταν το 1926 η Χολ αποφάσιζε επιτέλους να γράψει ένα μυθιστόρημα με λεσβιακό περιεχόμενο, μετά από πολλά χρόνια σκέψης, πόνταρε στη διαρκώς αυξανόμενη λογοτεχνική απήχησή της. Η Χολ προέβλεπε τον πάταγο ενός τέτοιου βιβλίου: ήξερε πολύ καλά πως ρίσκαρε να «ναυαγήσει ολόκληρη η σταδιοδρομία της» υπό το βάρος ενός τέτοιου σκανδάλου. Γι’ αυτόν τον λόγο ζήτησε τη συμβουλή και υποστήριξη της ερωμένης της, Ούνα Τρόουμπριτζ. Ωστόσο, η Χολ δεν στόχευε σε κάποιο σκανδαλάκι και πολλές εισπράξεις: το όραμά της ήταν πολιτικό και κοινωνικό. Ήθελε να ανοίξει τον δημόσιο διάλογο για το υπέρτατο ταμπού – την ομοφυλοφιλία – με στόχο να προωθήσει την «πιο ανεκτική κατανόησή» του.
Δύο χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1928, η Χολ είχε μόλις τελειώσει το πόνημά της. Έθεσε όμως αυστηρούς όρους στον επιμελητή του χειρόγραφου του «Πηγαδιού της Μοναξιάς»: ζήτησε να μην αλλάξει ούτε μία λέξη από το βιβλίο της. «Έχω θέσει την πένα μου στην υπηρεσία μερικών από τους πιο κατατρεγμένους και παρεξηγημένους ανθρώπους στον κόσμο,» δήλωσε τότε, με καλές προθέσεις αλλά και όχι και χωρίς κάποιο ίχνος αλαζονείας.
Το «Πηγάδι της Μοναξιάς» εξιστορεί το coming-of-age της Στίβεν Γκόρντον (προσέξτε το ανδρικό όνομα), ενός κοριτσιού στη βικτωριανή Αγγλία των τελών του 19ου αιώνα. Μεγαλώνοντας, η Στίβεν ανακαλύπτει τη σεξουαλικότητά της (θεωρεί πως είναι «invert», όπως ήταν ο τότε διαδεδομένος όρος για ομοφυλόφιλα άτομα), διαβάζει το περίφημο Psychopathia Sexualis του Κραφτ-Έμπινγκ και βιώνει έρωτες με γυναίκες, με αποκορύφωμα τον θυελλώδη δεσμό της με τη νοσοκόμα Μέρι.
Δεν επρόκειτο για ημιαυτοβιογραφικό βιβλίο: η ζωή της Χολ ήταν αρκετά διαφορετική από αυτήν της ηρωίδας της. Το «Πηγάδι της Μοναξιάς» όμως έβαλε τη γυναικεία ομοφυλοφιλία για τα καλά στον mainstream χάρτη. Υπήρξε άλλωστε ένα από τα πρώτα βιβλία που προώθησε την ιδέα της ομοφυλοφιλίας ως κάτι έμφυτο και αναλλοίωτο και όχι επίκτητο. Την εισαγωγή του βιβλίου υπέγραφε μάλιστα ο σεξολόγος Χέιβλοκ Έλις που είχε γράψει την πρώτη αγγλόφωνη επιστημονική μελέτη για την ομοφυλοφιλία το 1897, η οποία είχε διωχθεί τότε από τις αρχές.
Διαβάστε το πλήρες άρθρο στην athens voice
