Γράφει ο Κώστας Σκλαβενίτης
Στους πωλητές ψαριών της Λυγιάς θα αναφερθώ λόγω του φωτογραφικού υλικού που έχω στη διάθεσή μου.
Τα ψάρια που έβγαζαν οι ψαράδες της Λυγιάς με τις τράτες και τα γρι γρι τα έπαιρναν άλλοι συγχωριανοί και τα πουλούσαν στη δυτική και κεντρική Λευκάδα με τα άλογα κυρίως μέχρι και την δεκαετία του 60 τους οποίους αποκαλούσαν μανάβηδες.
Στην ορεινή Λευκάδα έφταναν μέχρι την Καρυά και την Εγκλουβή. Αργότερα η πώληση αυτή γινόταν με τα ανοικτά φορτηγάκια και σήμερα γίνεται με τα αυτοκίνητα ψυγεία.
Απ όσους θυμάμαι ή έχω ακούσει θα αναφέρω τους Φίλιππο Μπάλτσα, Στάθη Μπάλτσα (Καλόγερο), Γιάννη Σκλαβενίτη (το παππού μου), Σωτήρη Φλώκο, Γρηγόρη Μπάλτσα (Γληγοράκια),Γιώργο Μπάλτσα (Γιόντγο), Βασίλη Γουρζή (Τέρτσα) και Σπύρο Αραβανή (Μελελά).
Από νωρίς τα χαράματα κατέβαιναν από την ορεινή Κατούνα που ζούσαν τότε στο επίνειο του χωριού τη Λυγιά. Έπαιρναν τα ψάρια από τις πρώτες καλάδες του μπραγανιού(τράτα που έριχναν με καΐκι και την τραβούσαν με τα χέρια)που ξεκινούσε το Φθινόπωρο ή από τα καΐκια γρι γρι που άρχιζαν το ψάρεμα από την Άνοιξη.
Τα ψάρια που έπαιρναν για πώληση ήταν κυρίως μαρίδες, σαρδέλες και γόπες.
Με τα άλογα κατευθύνονταν σε διάφορα χωριά για να τα πουλήσουν.Συνήθως πήγαιναν σε διαφορετικά κατόπιν συνεννόησης μεταξύ τους. Την πραμάτεια τους φορτώνανε σε ξύλινες συσκευασίες τις λεγόμενες κασελέτες δεξιά και αριστερά από τα ζώα. Απαραίτητα υπήρχε και η ζυγαριά (πελάτζα) για το ζύγισμα των ψαριών.
Πολλές φορές και κυρίως το χειμώνα που η μέρα ήτανε μικρή τους έπαιρνε η νύχτα μέχρι να γυρίσουν στο χωριό. Σε μέρες με δύσκολες καιρικές συνθήκες πολλές φορές έμεναν τα βράδια φιλοξενούμενοι σε άλλα χωριά.
Ιδιαίτερη αναφορά θα κάνω στο Φίλιππο Μπάλτσα λόγω της μοναδικής φωτογραφίας που έχω στα χέρια μου από μανάβηδες, η οποία τραβήχτηκε στους Σφακιώτες στα μέσα της δεκαετίας του ’50…αλλά κι επειδή το επάγγελμα του συνεχίζουν και σήμερα μερικά από τα εγγόνια του.
Το πόστερ με τη φωτογραφία του βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Μηνά στη κεντρική αγορά της Λευκάδας όπου έχουν ψαράδικο τα εγγόνια του Φώτης (γιός του Τάσου) και Γιάννης (γιός του Σπύρου). Επίσης ψαράδικο έχει κι ο εγγονός του Βλάσσης (γιός του Νιόνιου) στον Άγιο Μηνά δίπλα από τη τράπεζα.
Ο Φίλιππος Μπάλτσας με την πώληση των ψαριών καβάλα στο άλογό του μεγάλωσε την δεύτερη μεγαλύτερη οικογένεια στη Κατούνα τον προηγούμενο αιώνα.Με την γυναίκα του Κατερίνα απέκτησαν οκτώ παιδιά το Σπύρο (Τσιροπούλια),τη Λάμπρω, το Τάσο (Τροβορή),το Πάνο (Μερμανό),το Νιόνιο (Τσόκαρη),τη Ρούλα, τη Σταυρούλα και το Θανάση (Αγρονόμο).
Τα πέντε αγόρια μεγαλώνοντας απέκτησαν δική τους τράτα με βίτζι, ασχολήθηκαν και με την πώληση των ψαριών με τα φορτηγάκια.
