Κείμενο φωτογραφίες Κώστας Σκλαβενίτης
Περί ευαισθησίας ο λόγος σήμερα για τα παραδοσιακά μονόξυλα τα ξύλινα σκαριά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Όσοι έχετε διαβάσει μερικά από τα άρθρα μου γνωρίζεται μετά από τόσες αναφορές που έχω κάνει, πως είμαι γιος ψαρά από τη Λυγιά της Λευκάδας ο οποίος για πολλά χρόνια πάλευε για το μεροκάματο στη θάλασσα με το μονόξυλο “Γαλάτεια” μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 70.
Εκεί στα παιδικά μου χρόνια από το Δημοτικό ακόμα πήγαινα τα καλοκαίρια να βοηθήσω κι εγώ όπως έκαναν τα περισσότερα παιδιά των ψαράδων εκείνη την εποχή σε όλο το νησί.
Η βοήθεια που προσφέραμε ήταν να τραβάμε κουπί, να ξεμαγιάρουμε (βγάλουμε)τα μικρά ψάρια από τα δίχτυα,να τα καθαρίσουμε από καβούρια, προσφορίτες(όστρακα),κατρίλες(
Εκεί έμαθα και λέξεις της θαλασσινής ορολογίας των ψαράδων τις οποίες χρησιμοποιώ πολλές φορές σε κείμενά μου και είναι μερικές που δεν έχουν ακόμη καταχωρηθεί σε λευκαδίτικα λεξικά(σε κάποιο άλλο άρθρο θα αναφερθώ σ αυτές).
Από τότε λοιπόν αγάπησα αυτό το είδος του αλιευτικού σκάφους που έχει συνδυαστεί με τα παιδικά μου χρόνια και τα βιώματά τους(φυσικά αγάπησα κι ότι είχε σχέση με το λιμάνι της Λυγιάς εκείνη την εποχή όπως βάρκες, τρεχαντήρια και καΐκια γρι γρι).
Μια αγάπη που παραμένει και σήμερα μετά σχεδόν πενήντα χρόνια και την εκδηλώνω φωτογραφίζοντας τα πολύ συχνά… ακόμη και τον εαυτό μου μαζί τους λες και πρόκειται για κάποιο αξιοθέατο(εικόνα 1).
Μάλιστα στις αναρτήσεις του Facebook τόσο στο προσωπικό μου χρονολόγιο(Kostas Sklavenitis)όσο και στην Ομάδα ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ & ΛΕΥΚΑΔΟΛΑΤΡΕΣ που είμαι διαχειριστής, κάθε φορά που οι Λευκαδίτες θα δουν μονόξυλο τα likes πάνε στα ύψη. Και είναι λογικό διότι αυτή είναι η παράδοσή μας την οποία αγαπάμε αλλά οφείλουμε και να την προστατέψουμε.
Οι φωτογραφίες που δημοσιεύω είναι από τη περιοχή της Λυγιάς που ζω σήμερα(εικόνες 1&2) όπου υπάρχουν 6-7 μονόξυλα, απο την περιοχή των παλιών αλυκών Αλεξάνδρου όπου είναι μια ευχάριστη διαδρομή μέχρι το δίαυλο που συναντάς 4-5 μονόξυλα που έχουν άνθρωποι από τους Καρυώτες(εικόνες 3&4), από την Ανατολική παραλία της Λευκάδας(παλιότερα Αγία Κάρα) όπου αντιστέκονται σε πείσμα οπως μας είπε και ο παλιός μπρανέλος κ. Σπύρος Καββαδάς “Ράκιας” (εικόνα 5) απέναντι στη σύγχρονη μαρίνα η οποία έγινε στις παλιές αλυκές Λευκάδας, αλλά και την κατάληψη που έχει γίνει τον τελευταίο καιρό στο παλιό μικρό λιμανάκι της περιοχής που ήταν για τα σκάφη των ψαράδων (εικόνα 6).
Εκεί πλέον 5-6 μονόξυλα έχουν απομείνει και ελάχιστες ψαρόβαρκες και τρεχαντήρια.
Στη περιοχή του Κάστρου της Αγίας Μαύρας δίπλα από τη πλωτή γέφυρα έχουν απομείνει 3-4 (εικόνα 7)
Τέλος ερχόμαστε στη Δυτική παραλία(το λέμε και Δυτικό Κανάλι) της Λευκάδας όπου φιλοξενεί τα περισσότερα μονόξυλα.
Στην εικόνα 8 βλέπουμε την αρμονία ανάμεσα σε δύο παραδοσιακά σκαριά όπως είναι το μονόξυλο και το τρεχαντήρι.
Στην εικόνα 9 βλέπουμε ό,τι καλύτερο μπορεί να απολαύσει κάποιος σήμερα, τα μονόξυλα και την όμορφη ξύλινη γέφυρα που προστέθηκε επί δημαρχίας κ. Παναγιώτη Σκληρού η οποία είναι σημείο αναφοράς πλέον και το πιο πολυφωτογραφημένο σημείο της Λευκάδας.
Εκεί στο κανάλι γίνεται πολλά χρόνια τώρα η βαρκαρόλα από το Μουσικοχορευτικό Σύλλογο “Νέα Χορωδία” με μεγάλη επιτυχία στη καρδιά του καλοκαιριού τραγουδώντας επτανησιακές καντάδες(εικόνα 10).
Στην εικόνα 11 βλέπουμε την έξυπνη ιδέα της επιχείρησης “Κarma” σχετικά με τη παράδοση στη περιοχή βάζοντας ένα μονόξυλο το οποίο μάλιστα φωτίζει τα βράδια και στολίζει ανάλογα τις γιορτές του Πάσχα και των Χριστουγέννων(επίσης πολυφωτογραφημένο).
Δίπλα ακριβώς από το Ανοιχτό Θέατρο του Πνευματικού Κέντρου Λευκάδας βλέπουμε μια αποκαρδιωτική εικόνα με παλιά μονόξυλα να έχουν αφεθεί στο έλεος του Θεού πλέον μη μπορώντας κάποιοι να τα συντηρήσουν(εικόνα 12).
Το μικρό ύψος από τη γέφυρα του Πόντε ευτυχώς δεν “έδωσε” δικαίωμα σε κανένα μεγάλο σκάφος να κάνει την εμφάνισή του στα νερά του Δυτικού καναλιού κι έτσι μένει αναλλοίωτη η εικόνα του όσον αφορά το μέγεθος των σκαφών όχι όμως στην εικόνα νομίζω που θα έπρεπε για να προστατευτεί έστω μια περιοχή της παλιάς πόλης της Λευκάδας που να θυμίζει μόνο το παλιό και την παράδοσή του.
Φανταστείτε μια εικόνα από το Δυτικό κανάλι μόνο με ξύλινα μονόξυλα και τρεχαντήρια χωρίς τα πολυεστερικά σκάφη που κατά τη γνώμη μου χαλάνε όλη την εικόνα από τη παλιά γειτονιά του Πουλιού(εικόνα 13).
Εκεί πλέον θα έπρεπε(μια και η Αγία Κάρα είναι “τελειωμένη” ασπρισμένη στα κότερα) να υπάρχουν μόνο μονόξυλα και οι Λευκαδίτες αλλά και οι επισκέπτες να βλέπουν αυτό! … Το παλιό παραδοσιακό μονόξυλο που μεγάλωσε γενιές και γενιές Λευκαδίων και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή του παλιού μπρανέλου Λευκαδίτη ψαρά κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ίσως οι επιτετραμμένοι του νησιού στα Πολιτιστικά το δουν αυτό που γράφω ως ιδέα ώστε να δημιουργηθεί ένας χώρος στην αρχή της παραλίας δίπλα στο Πνευματικό Κέντρο μόνο με μονόξυλα(εικόνα 14).
Ακόμη θα μπορούσε να κοσμεί και μια αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου ένα καλοδιατηρημένο μονόξυλο, τόσοι χώροι αχρησιμοποίητοι υπάρχουν αλλά και θέματα που δεν είναι και τόσο σχετικά με το νησί μας!
Κι εδώ να θυμήσω μια παλιά φράση προξενητή στα μπρανελίτικα, σε συμπεθεριά που είπε για να παινέψει το γαμπρό από τη πόλη της Λευκάδας… “Σπιτ νοικ δε πληρών, το μονόξλότ τόχ…τι τ λειπ, νκοκύρς άνθρωπος είναι”!
Αυτοί ήταν λοιπόν οι παλιοί μπρανέλοι ψαράδες, που μ ένα μικρό σπιτάκι της εποχής κι ένα μονόξυλο δικό τους μπορούσαν να δημιουργήσουν οικογένεια.
Θα πρότεινα ακόμη όταν κάποιοι ιδιοκτήτες δεν μπορούν να τα συντηρήσουν, να τα παραχωρούν στο Πνευματικό Κέντρο το οποίο να φροντίζει για την συντήρηση τους κι όχι να πετιούνται σαν σκουπίδια τα κουφάρια των σκαφών αυτών γύρω από τη λιμνοθάλασσα και απέναντι στο Κάστρο…διότι Πολιτισμός δεν είναι μόνο οι παραστάσεις στο Φουαγιέ,Ανοιχτό Θέατρο, Κηποθέατρο,Φαρομανητά κ. α. που ξοδεύονται χιλιάδες ευρώ…Πολιτισμός είναι κάθε τι που έχει σχέση με τις ρίζες,τη παράδοση και τη κουλτούρα του τόπου μας! Και το παραδοσιακό μονόξυλο ή πριάρι έχει μια θέση στη πολιτιστική κληρονομιά της Λευκάδας και κάποιοι πρέπει κάποτε να το αποκαταστήσουν πριν εξαφανιστεί εντελώς!
