Η ύπαρξη τακτικών σεξουαλικών επαφών ανάμεσα σε ένα ζευγάρι, μπορεί να μην οδηγεί πάντα σε φυσική σύλληψη, καθώς ορισμένες συνθήκες στα αναπαραγωγικά όργανα -είτε του θηλυκού είτε του αρσενικού- μπορούν να την εμποδίσουν. Σε αυτή την περίπτωση, συστήνεται η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης (In Vitro Fertilization – IVF), μιας διαδικασίας που απαιτεί να υποβληθούν σε ορισμένους ελέγχους υγείας, τόσο η γυναίκα όσο και ο άντρας.
Στις μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα πιο συχνά περιστατικά σχετίζονται με προβλήματα μήτρας και απόφραξη των σαλπίγγων. Η έκκριση και η ποιότητα σπέρματος είναι επίσης, σημαντικοί παράγοντες. Εάν η γυναίκα ή ο άνδρας αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας , τότε μπορούν να καταφύγουν στη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς είναι δυνατό να επιτευχθεί σύλληψη με τη χρήση τεχνικών βελτίωσης σπέρματος και μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Η υπογονιμότητα στους άνδρες οφείλεται συνήθως στα προβλήματα σπέρματος. Η χαμηλή ποιότητα σπέρματος, ο χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων και άλλα παρόμοια προβλήματα μπορούν να αποτρέψουν τη φυσική σύλληψη. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ενδείκνυται κάποια μέθοδος εξωσωματικής γονιμοποίησης, αν και η ποιότητα σπέρματος αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντας που επηρεάζει την επιτυχία της.
Όπως είναι ευρέως γνωστό, για τη φυσική γονιμοποίηση, απαιτούνται 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια, εκ των οποίων πολύ λίγα φθάνουν στη μήτρα. Ωστόσο, με τη χρήση της μικροέγχυσης σπερματοζωαρίων, είναι δυνατό να επιτευχθεί γονιμοποίηση ακόμη κι από ένα σπερματοζωάριο. Πρόκειται για μία μέθοδο που ανακαλύφθηκε από Βέλγους επιστήμονες και μέσω της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δίνει τη δυνατότητα σε άντρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα παραγωγής σπέρματος να τεκνοποιήσουν.
Η εγκυμοσύνη ξεκινά με το σχηματισμό ενός εμβρύου. Όταν τα γονίδια που βρίσκονται στα ωάρια συναντιούνται με τα γονίδια που βρίσκονται στο σπέρμα, σχηματίζεται ένα έμβρυο που θα αναπτύσσεται μέχρι τη γέννησή του (7-9 μήνες). Η ποιότητα του σπέρματος καθορίζει και την υγεία του εμβρύου. Συνεπώς, αν εντοπιστεί ένα σοβαρό πρόβλημα σε σχέση με αυτό , ακόμα κι αν είναι δυνατή η φυσική σύλληψη, θα πρέπει να προτιμηθεί μια μέθοδος εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF) για τη διασφάλιση της υγείας του εμβρύου.
Οι ανωμαλίες στο σπέρμα θα επηρεάσουν την υγεία του εμβρύου και συνεπώς του μωρού που γεννηθεί. Σε κάθε σύλληψη, οι πιθανότητες κακής ποιότητας σπέρματος ανέρχονται σε ποσοστό 15%. Όσο αυξάνεται αυτή η αναλογία, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών στο έμβρυο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ελέγχεται η ποιότητα του σπέρματος πριν από την έναρξη κάποιας μεθόδου εξωσωματικής γονιμοποίησης και αν κριθεί απαραίτητο να εφαρμοστεί μια θεραπεία βελτίωσης του σπέρματος, ώστε η σύλληψη να πραγματοποιηθεί με το υγιές σπέρμα.
Πριν από τη θεραπεία, πρέπει να προηγηθεί εξέταση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) για τον εντοπισμό προβλημάτων. Το σπερμοδιάγραμμα μετρά την ποσότητα και την ποιότητα του σπέρματος, οι οποίες προσδιορίζονται μικροσκοπικά.
Με την εξέταση σπέρματος εντοπίζονται και ανωμαλίες που σχετίζονται με τη μορφολογία σπέρματος, οι οποίες στη συνέχεια επιχειρούνται να θεραπευτούν. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, είναι τεχνολογικά εφικτό να σχηματιστούν έμβρυα με ένα κύτταρο σπερματοζωαρίου, ωστόσο η ποιότητα του σπέρματος πρέπει να βελτιωθεί. Όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία του σπέρματος, ακολουθεί η διαδικασία γονιμοποίησης των ωαρίων σε εργαστηριακό περιβάλλον και η μεταφορά τους στη μήτρα της μητέρας για να ξεκινήσει η εγκυμοσύνη.
Στην ουσία, πριν από την επιλογή κάποιας μεθόδου εξωσωματικής γονιμοποίησης, πρέπει να ελεγχθεί η ποιότητα του σπέρματος μέσω κατάλληλων εξετάσεων. Παρόλο που η αδυναμία σύλληψης συνήθως χρεώνεται στις γυναίκες, η ανδρική υπογονιμότητα είναι πολύ συχνή. Ακόμη κι αν διαπιστωθεί ότι η φυσική σύλληψη δεν μπορεί να επέλθει λόγω των ανατομικών ανωμαλιών ή βλαβών που αφορούν τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα, πριν από την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης πρέπει να προηγείται εργαστηριακός έλεγχος του σπέρματος καθώς και θεραπεία βελτίωσής του.
Η ποιότητα του σπέρματος είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία σωματικών και ψυχολογικών διαταραχών κατά τη γέννηση. Οι παραμορφώσεις στα έμβρυα οδηγούν σε γεννήσεις παιδιών με προβλήματα υγείας. Επομένως, τα ζευγάρια που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, θα πρέπει αρχικά να προγραμματίσουν μια εξέταση σπέρματος, γιατί αν δεν εντοπιστούν και αντιμετωπιστούν τυχόν προβλήματα ποιότητάς του, η σύλληψη μπορεί να μην είναι εφικτή ακόμη και με μέθοδο εξωσωματικής γονιμοποίησης.
