Είμαι ο Στιβ Βρανάκης, I was made in Greece.
Eίναι στο «τιμόνι» της Google Creative Lab ως καλλιτεχνικός διευθυντής για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Έχει ασχοληθεί με αρκετά projects, όπως το Chrome Web Lab, μια σειρά διαδραστικών πειραμάτων στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου, το World Wonders Project, που δίνει πρόσβαση σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς του κόσμου μέσω του Street View, το λανσάρισμα του Google+ “A life lived and shared”, την εκστρατεία “Jamal Edwards” του Chrome, τη σειρά συζητησεων “Vs. g+ debates” με τους Richard Branson και Russell Brand, καθώς και το κανάλι “YouTube Space Lab Channel”, στο οποίο προσκαλεί παιδιά και εφήβους από όλο τον κόσμο να στείλουν τα δικά τους επιστημονικά πειράματα στο διάστημα σε συνεργασία με τη NASA και με κριτή τον Stephen Hawking.
Κατάγεται από τα Σφακιά της Κρήτης αλλά γεννήθηκε στο Βανκούβερ του Καναδά.
Ακολουθεί μια συνέντευξη που παραχώρησε στο Σταύρο Θεοδωράκη και Τα Νέα.
Στο ραντεβού ήρθε με τη γυναίκα του. «Με βοηθάει στη γλώσσα», είπε και έτσι ήταν. Ο Βρανάκης μπορεί να έχει βλέμμα Σφακιανού, γεννήθηκε όμως στο Βανκούβερ του Καναδά. Στις δέκα λέξεις που μου λέει οι τρεις είναι αγγλικά. Οι άλλες ελληνικά ή κρητικά. «Τα παιδιά μου όμως θα μιλάνε καλύτερα ελληνικά». Βλέπει ότι δεν τον πιστεύω και συνεχίζει. «Γι’ αυτό όποτε είναι να γεννήσει η Αννα παίρνουμε το αεροπλάνο και ερχόμαστε στην Αθήνα. Να γεννήσει στην πατρίδα».
Η Αννα, η γυναίκα του, τον επιβεβαιώνει με ένα μορφασμό που μαρτυρά λίγο και την ταλαιπωρία της. Με την κοιλιά στο στόμα να τρέχει στα αεροδρόμια. Και όχι μία φορά αλλά δύο. «Και τώρα που πάμε για την κόρη, αυτό θα κάνουμε», λέει γελώντας ο Στιβ. Η Αννα δεν γελάει. Είναι τρελός αυτός ο Κρητικός.
Για τον Στιβ Βρανάκη μού είχαν μιλήσει κάτι φοιτητές στο Λονδίνο. Κοινωνικά δίκτυα, ταξίδια, διαφήμιση, επιχειρήσεις, λεφτά. Μια ζηλευτή ζωή. Στο YouTube ανακαλύπτω ένα βίντεο που τον εκθειάζει. Μια αντρική μπάσα φωνή αναγγέλλει τις επιτυχίες του. Του στυλ «μεγάλοι Ελληνες».
«Εχει συνεργαστεί με ορισμένες από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες φίρμες – McDonald’s, Coca-Cola, BMW, Levis, Playstation, Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου. Επιπλέον, συνέβαλε στην καθιέρωση εξαιρετικών νέων ονομάτων στην αγορά της Βρετανίας, μεταξύ των οποίων η O2, το Amazon, το iPhone». «Δημιουργικός διευθυντής της Google για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική», διαβάζω στο επίσημο βιογραφικό του. «Τι ωραίο το Μουσείο της Ακρόπολης», μου λέει πριν προλάβω να αρχίσω τις ερωτήσεις. «Και η βόλτα στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, υπέροχη». Είναι φανερό ότι έχει βαρεθεί τους «ντόπιους», να τον ρωτάνε για την κρίση και προσπαθεί να μου αλλάξει την ατζέντα. Θα του το κάνω το χατίρι αλλά όχι για πολύ.
Πηγαίνεις στα Σφακιά;
Ε βέβαια, από εκεί είμαι. Από το χωριό Καλλικράτης, πάνω στο βουνό.
Με θέα στο Λιβυκό Πέλαγος;
Ναι, από κάτω είναι το Φραγκοκάστελλο.
Αρα θα έχεις δει και τους Δροσουλίτες. Ξέρεις για τον μύθο;
Ο πατέρας μου ορκίζεται ότι τους έχει δει τους Δρουσουλίτες. Εγώ το μόνο που έχω δει είναι οι τρύπιες πινακίδες, σαν στόχοι σκοποβολής.
Η μητέρα σου είναι κι αυτή Κρητικιά;
Οχι είναι από την Καλαμάτα. Κι αν πας στο σπίτι μας στο Βανκούβερ θα νομίζεις ότι πήγες στην Πλάκα. Εφυγαν και πήραν ένα κομμάτι της Ελλάδας μαζί τους. Οι Ελληνες προσπαθούμε να γίνουμε Αμερικάνοι και αυτοί προσπαθούν να ζουν όπως στην Ελλάδα πριν από 50 χρόνια. Τότε που έφυγαν για τον Καναδά.
Ποιος έφυγε πρώτος από την Ελλάδα;
Ο παππούς μου έφυγε πρώτος. Πήγε στην Νέα Υόρκη το 1906 με το υπερωκεάνιο Laura. Υπάρχει, ξέρεις, μια σελίδα, η ellisisland.org, που έχουν γράψει όλοι όσοι έχουν κάνει αυτό το ταξίδι. Με πρώτο σταθμό το νησάκι Ελις. Εκεί όπου γίνονταν οι ιατρικοί έλεγχοι των μεταναστών. Σαν κι αυτά που βλέπεις στις ταινίες του Σκορτσέζε.
Υπάρχει και μια ελληνική ταινία, οι «Νύφες» του Βούλγαρη. Κορίτσια που πήγαιναν στη Νέα Υόρκη για να παντρευτούν άνδρες που δεν γνώριζαν.
Και ο παππούς μου όταν γνώρισε τον πατέρα μου του είπε: «Εχω μία κόρη. Τη θέλεις; Θα τη φέρω». Και η θεία μου έτσι πήγε και παντρεύτηκε. Με αλληλογραφία.
Εσύ γεννήθηκες στο Βανκούβερ;
Ναι, το ’71, σε μια φτωχική γειτονιά με πολλούς μετανάστες. Κινέζοι, μαύροι, Βιετναμέζοι, Ινδοί, Ιταλοί, ό,τι ήθελες. Οι Καναδοί δεν ήταν ούτε το 50%. Σε ορισμένες χώρες μπαίνεις και αφήνεις πίσω τις παραδόσεις σου. Οι ΗΠΑ είναι σαν μια κατσαρόλα όπου λειώνουν όλα μέσα. Στον Καναδά είναι το αντίθετο. «Καναδικό μωσαϊκό», που λέμε.
Και μεγαλώνεις σαν ελληνάκι;
Οι άλλοι στο σχολείο τρώγανε φιστικοβούτυρο, εμείς τρώγαμε σπανακόπιτα και ντολμάδες. Με κοιτούσαν λες και ήμουν ο ΕΤ ο εξωγήινος. Εγώ συνεχώς ζωγράφιζα. Μέχρι και πάνω στα θρανία. Ωσπου πήρα τον πρώτο μου υπολογιστή.
Πόσο χρονών;
Γύρω στα 20. Κατάλαβα ότι εκεί μέσα οι ιδέες μου γίνονταν καλύτερες.
Υπολογιστής σαν μια μικρή ντουλάπα βέβαια.
Ε ναι. 9.000 δολάρια για έναν Mac. Ακόμη τα πληρώνω. Και το σκάνερ έκανε 10.000. Απίστευτο; Και τώρα παίρνεις έναν εκτυπωτή με 200 ευρώ.
Υπήρχε Ιντερνετ τότε;
Το ’93 ήρθε στον Καναδά. Μάλιστα, είχαν έρθει κάποια παιδιά να τους κάνω μια διαφήμιση, «για μια εταιρεία που θα ξεκινήσει το Ιντερνετ στον Καναδά». Και ρωτάω εγώ, «τι είναι το Ιντερνετ;». Οταν μου εξήγησαν τρελάθηκα. Δεν το πίστευα. Βέβαια, για να συνδεθείς έπρεπε να προσπαθήσεις 20 φορές. Εμπαινες, κοβόταν. Αντε ξανά. Οταν όμως μπήκα και κατάλαβα ότι ήμουν συνδεδεμένος με τον υπόλοιπο κόσμο, είπα «αυτό θα τα αλλάξει όλα». Ηταν απελευθερωτικό. Σαν ένας άνθρωπος που σου απαντούσε χωρίς να σου κάνει κριτική.
Οι υπολογιστές όμως δεν σου αρκούν και αρχίζεις τα ταξίδια.
Ναι πήγα Κίνα, έμενα 2 χρόνια Χονγκ Κονγκ, μετά Σαν Φρανσίσκο για άλλα 2 χρόνια. Και πάντα ήμουν της πολλής δουλειάς. Τώρα λέω «οκέι, είσαι στην Google, χαλάρωσε λίγο», είναι όμως δύσκολο.
Είναι αλήθεια ότι κατάφερες να βγάλεις αρκετά λεφτά από τη διαφήμιση;
Οταν ζούσα στο Σαν Φρανσίσκο, εμφανίστηκαν τέσσερις φίλοι και μου πρότειναν να πάω μαζί τους στο Λονδίνο. Είχαν μια εταιρεία, τη VCCP και με ήθελαν συνέταιρο. Στην αρχή δεν είχαμε καθόλου δουλειά. Εμενα σε μια φίλη, σε ένα κρεβατάκι που μου είχε βάλει στην κουζίνα. Πεινασμένοι ήμασταν. Κάναμε όμως μια παρουσίαση στον Στιβ Τζομπς και διεκδικήσαμε τη διαφήμιση του iPhone στην Αγγλία. Αυτό ήταν. Μετά διαφημίσαμε την Ο2, κινητή τηλεφωνία, την Coca Cola zero, τo Amazon, τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου. Σε τρία χρόνια πουλήσαμε την εταιρεία για πολλά λεφτά.
Μπορείς να μου το πεις όλο αυτό σε νούμερα;
Την εταιρεία την ξεκινήσαμε το 2002 και την πουλήσαμε το 2005. Μια μεγάλη εταιρεία την πήρε για 30 εκατ. λίρες. Με τις μετοχές μου πήρα ένα σπίτι.
Ο Σεγκελά έχει πει «μην πείτε στην μητέρα μου ότι δουλεύω στη διαφήμιση, με νομίζει πιανίστα σε μπουρδέλο».
Το δικό μου μότο είναι να καινοτομούμε, όχι να διαφημίζουμε. Να σκεφτούμε ιδέες που θα αλλάξουν τη Γη. Πήγαμε στα σχολεία και τους ζητήσαμε να μας πουν τι θα ήθελαν να δοκιμάσουν στο Διάστημα. Τρελάθηκαν. Εστειλαν 50.000 projects. 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν δει τα βίντεό τους. Ενα παιδί είπε: «Θέλω να μάθω αν οι αράχνες φτιάχνουν ιστό στο Διάστημα». Το καλοκαίρι θα κάνουμε Live streaming τους αστροναύτες με τα πειράματα. Αυτές είναι μεγάλες ιδέες, δεν είναι διαφήμιση.
Καμιά μεγάλη ιδέα για την ελληνική κρίση έχεις;
Η Ελλάδα είναι από μόνη της μεγάλη ιδέα. Η Κρήτη, ο μινωικός και ο μυκηναϊκός πολιτισμός, μαζί με τη Βαβυλώνα, τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο είχαν τον καλύτερο πολιτισμό. Και ύστερα κάτι έγινε, δεν ξέρουμε ακριβώς τι, μπορεί η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, μπορεί οι πόλεμοι και όλα κατέρρευσαν. Και η Ελλάδα έζησε για 400 χρόνια στο σκοτάδι. Μετά ιδρύθηκαν οι πόλεις-κράτη. Η Αθήνα καινοτόμησε με τον Περικλή. Η Σπάρτη με τις πολεμικές τέχνες. Μαθηματικά, φιλοσοφία, ποίηση, δράμα. Αυτός ο συνδυασμός είναι που έκανε γνωστή την Ελλάδα. Οι περήφανες πόλεις. Και τώρα είμαστε πάλι σε μια σκοτεινή εποχή.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να βγούμε από αυτό το σκοτάδι;
Καλύτερα να με ρωτάς τι μπορούμε να κάνουμε για να προωθήσουμε την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Τι μπορούμε να μάθουμε για να αναδειχθούμε πιο έξυπνοι και πιο δυνατοί. Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν πρωτοπόροι. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και εμείς. Δεν είναι μόνο το λάδι και η φέτα. Να καινοτομήσουμε στην τεχνολογία, στα κινητά, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο ντιζάιν, στην αρχιτεκτονική. Υπάρχει ένα ρητό που λέει «η Ρώμη κατέκτησε την Ελλάδα διά των όπλων και η Ελλάδα κατέκτησε τη Ρώμη διά του πνεύματός της». Οι Ελληνες έχουμε τα χαρακτηριστικά για μια πραγματική δημιουργικότητα.
Πώς περνάει όμως μια χώρα από τον θυμό στη δημιουργία;
Πρέπει να ανακτήσουμε την αυτοεκτίμησή μας. Και να κάνουμε ένα re-brand, μια επαναπροώθηση της Ελλάδας. Τα τελευταία 5 χρόνια, καλύπτονται από ένα μεγάλο «Χ», αλλά έχουμε 1.000 χρόνια καλής ιστορίας. Αν ρωτήσεις έξω για τον Ελληνα θα σου πουν: «Τεμπέλης, διεφθαρμένος, φοροφυγάς». Εμείς ξέρουμε ότι δεν είμαστε έτσι, αλλά πού είναι η άλλη Ελλάδα; Τα παιδιά μας, τα στέλνουμε στην Αγγλία και στην Αμερική. Είναι, συχνά, τα πιο έξυπνα παιδιά. Διάβασα στην «Guardian» ότι η Ελλάδα ξοδεύει τα περισσότερα λεφτά από όλες τις χώρες της ΕΕ για την εκπαίδευση. Πού πάνε αυτά τα λεφτά; Πώς μπορούν να πιάσουν τόπο; Αυτό πρέπει να μας απασχολεί.
Πάντως, σήμερα στη χώρα επικρατεί η παραίτηση και όχι η δημιουργία.
Το ξέρω. Τις μέρες που είμαι εδώ όπου και να πήγα υπήρχε κάποιος που μου έλεγε, «χάλια τα πράγματα…». Ο Αρχιμήδης όμως είχε πει: «Δώσε μου ένα μέρος να σταθώ και θα μετακινήσω τη Γη». Μπορούμε να το κάνουμε λοιπόν. Πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί για το κοινό καλό. Θριαμβεύσαμε στο παρελθόν, θα το κάνουμε και πάλι.
Την εικόνα μας στο εξωτερικό θα δυσκολευτούμε να την αλλάξουμε;
Πρέπει να σκεφτούμε καλά ποια ιστορία θα τους πούμε. Με περηφάνια και ταπεινότητα. Γιατί αυτό που κάνουμε τώρα, που βρίζουμε τους Γερμανούς, δεν είναι σωστό. Ακόμη κι αν έχουμε δίκιο, αυτό δεν θα μας βγάλει από τη δύσκολη θέση. Πρέπει να αναδυθούμε πέρα από αυτό. Οι διαδηλώσεις καταλαβαίνω γιατί γίνονται, πρέπει όμως να σκεφτούμε ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα παίζει σε μια παγκόσμια καμπάνια. Ολοι εκεί έξω μας βλέπουν. Και δεν είναι αυτή η εικόνα που πρέπει να δείχνουμε.
Η ζωή στο Λονδίνο πώς είναι;
Μέναμε στο Λονδίνο, αλλά τώρα μένουμε στο Μπράιτον για να είμαστε κοντά στη θάλασσα γιατί εγώ, σας είπα, είμαι Κρητικός. Και η γυναίκα μου είναι από τη Σητεία. Αννα Φυγετάκη. Ο Στέφανος είναι ενός και ο Νίκος είναι τέσσερα. Εκεί ακόμη και το καλοκαίρι δεν κυκλοφορούν άνθρωποι στους δρόμους μετά τις 7. Ολοι στο σπίτι. Να ξεκουραστούν για την επόμενη μέρα. Στο εξωτερικό, η ζωή είναι δουλειά.
Θα προτιμούσατε να ζείτε στην Αθήνα, αν σας το επέτρεπε η δουλειά σας;
Εχω πάρει ένα παλιό σπιτάκι στα Χανιά, στα στενά και όταν είμαι εκεί είμαι χαρούμενος όλη μέρα. Οι ρίζες μου είναι εδώ. Γι’ αυτό άλλωστε ερχόμαστε εδώ με την Αννα κάθε που είναι να γεννήσει. Στο Λονδίνο θα ήταν όλα τσάμπα, αλλά εμείς θέλουμε τα παιδιά μας να έχουν ελληνική ταυτότητα.
Πιστεύετε ότι είμαστε οι ρίζες μας;
Η οικογένειά μου είχε αγάπη για οτιδήποτε ελληνικό. Για τη μουσική, τον πολιτισμό, το φαγητό, τη φύση. Από εκεί άντλησα και εγώ την έμπνευσή μου. Περήφανοι άνθρωποι, με αυτοπεποίθηση. Και όποτε μου δίνεται η ευκαιρία αυτό λέω στους «ξένους». Είμαι ο Στιβ Βρανάκης, I was made in Greece – φτιάχτηκα στην Ελλάδα.
