Σύμφωνα με τον ορισμό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) ως μουσείο ορίζεται: “ένα μόνιμο ίδρυμα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία“.
Στην Ελλάδα βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ συνολικά τα μουσεία σε όλη την χώρα ξεπερνούν τα 500.
Η Λευκάδα είναι πιθανόν αναλογικά ο νομός με τα περισσότερα μουσεία στην Ελλάδα. Παρόλο που αποτελεί τον μικρότερο νομό της χώρας με έκταση μόλις 302 τ.χλμ. η πλούσια ιστορία και ο πολιτισμός του τόπου μας, αποτέλεσαν την αφορμή για την λειτουργία δεκαεπτά μουσείων! Ας τα γνωρίσουμε λοιπόν:
Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας
Στεγάζεται στο ισόγειο του κτηρίου. Στους χώρους του μπορείτε να δείτε ευρήματα από αρχαιολογικές έρευνες σε διάφορα τοποθεσίες της Λευκάδας και του Μεγανησίου, από την Παλαιολιθική εποχή μέχρι τα Ρωμαϊκά χρόνια. Σε ξεχωριστή αίθουσα παρουσιάζεται μέρος των ευρημάτων των ανασκαφών του W. Doerpfeld στα οποία βασίστηκε για τη θεωρία του περί Ομηρικής Ιθάκης.
Ιστορικό Κέντρο Λευκάδιου Χερν
Το μοναδικό στην Ευρώπη μουσείο αφιερωμένο στον Λευκάδιο Χερν, εθνικό ποιητή της Ιαπωνίας που γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Λευκάδα. Το μεγαλύτερο μέρος των εκθεμάτων του αποτελεί δωρεά του συλλέκτη Τάκη Ευσταθίου και αποτέλεσε αφορμή για την δημιουργία ιδιαιτέρων πολιτιστικών και δημιουργικών σχέσεων ανάμεσα στη Λευκάδα και τη μακρινή Ιαπωνία.
Μουσείο Ενθυμημάτων Διεθνούς Φεστιβάλ Φολκλόρ
Στεγάζεται στον πρώτο όροφο του κτηρίου και αποτελεί μια αναδρομή στο Διεθνές Φεστιβάλ Φολκλόρ Λευκάδας που από το 1962 και μέχρι σήμερα αποτελεί το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός του νησιού παρουσιάζοντας τα ενθυμήματα των χωρών που το έχουν τιμήσει με την παρουσία τους μεταφέροντας την μουσική και την πολιτισμική τους παράδοση στο μικρό μας νησί.
Μουσείο Άγγελου Σικελιανού
Το νεότερο μουσείο του νησιού, στεγάζεται στην οικία που ο ποιητής πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στο κέντρο της πόλης της Λευκάδας. Ανακαινίστηκε και διαμορφώθηκε σε έναν πρωτοποριακό μουσειακό χώρο αφιερωμένο στη ζωή, το έργο και τις μεγάλες Ιδέες του αλαφροΐσκιωτου ποιητή από την Εθνική Τράπεζα και παραδόθηκε στο Δήμο Λευκάδας τον Οκτώβρη του 2017.
Λαογραφικό Μουσείο του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου Ορφέα “Πανταζής Κοντομίχης”
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλη της Λευκάδας και φέρει το όνομα του μεγάλου λαογράφου Πανταζή Κοντομίχη. Περιέχει πάνω από 1000 εκθέματα παράδοσης, κουλτούρας και ιστορίας της Λευκάδας, καλύπτοντας όλες τις πτυχές της αγροτικής και αστικής ζωής του νησιού.
Μουσείο Φιλαρμονικής Εταιρείας Λευκάδας
Η ΦΕΛ το αρχαιότερο σωματείο στην περιοχή και η δεύτερη χρονολογικά ιδρυθείσα Φιλαρμονική στην Ελλάδα ιδρύθηκε το 1850 και έχει μια επιτυχημένη πορεία μέχρι σήμερα με συμμετοχές σε ιδιαίτερα γεγονότα. Στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτήριο στο κέντρο της πόλης της Λευκάδας όπου στο ισόγειο του φιλοξενεί το μουσείο της με μοναδικά εκθέματα που μαρτυρούν την πολύχρονη πολιτιστική της πορεία.
Μουσείο Φωνογράφου και Παλιών Αντικειμένων
Μικρό ιδιωτικό μουσείο του Δημήτρη Κατωπόδη στο κέντρο της πόλης. Φωνόγραφοι και μια μεγάλη γκάμα σπάνιων χρηστικών και άλλων αντικείμενων αποτελούν τη συλλογή του.
Εκκλησιαστικό Μουσείο Ι.Μ. Φανερωμένης
Δημιουργήθηκε το 2006 και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων στη συλλογή του κειμήλια του μοναστηριού και εκθέματα τοπικής εκκλησιαστικής τέχνης και παράδοσης από παλαιότερες μονές του νησιού και διάφορους ναούς. Τα εκθέματα καλύπτουν χρονικά μια μεγάλη περίοδο, από την Τουρκοκρατία (1479-1684) έως και την ενσωμάτωση της νήσου στο ελεύθερο ελληνικό κράτος το 1864.
Ναυτικό Μουσείο Νίκου Θάνου “Μορίνα”
Στον υπόγειο χώρο του Εκκλησιαστικού Μουσείου λειτουργεί από το 2011 το Ναυτικό Μουσείο του αρχιμουσικού Νίκου Θάνου “Μορίνα”, που δώρισε 60 περίπου χειροποίητα ξύλινα ομοιώματα καραβιών και ναυτικών εργαλείων διαφόρων διαστάσεων και τύπων από όλο τον κόσμο, όλα δικές του δημιουργίες.
Κοντομίχειο Λαογραφικό Μουσείο Σφακιωτών
Λειτουργεί στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο στον Κάβαλο. Φιλοξενεί την συλλογή του Ανδρέα Λάζαρη, βραβευμένου με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την προσφορά του στην διατήρηση και διάσωση της ελληνικής και Λευκαδίτικης παράδοσης. Διαθέτει 2500 περίπου αντικειμένων που αφορούν σε παραδοσιακά εργαλεία και επαγγέλματα. Φιλοξενεί επίσης τη συλλογή του Χρήστου Κατωπόδη, που αφορά κυρίως παραδοσιακά υφαντά και φορεσιές της περιοχής.
Μουσείο Φωνογράφου – Γραμμοφώνου – Ραδιοφώνου
Ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2015 στην Καρυά. Τα εκθέματα του, φωνόγραφοι, ραδιόφωνα γραμμόφωνα, πικάπ, Juke box, δίσκοι γραμμοφώνου, παλιά μουσικά όργανα, κ.α. αποτελούν την προσωπική συλλογή του Χρήστου Βλάχου (Ζλούμη).
Μουσείο Μουσικοφιλολογικού Ομίλου “Απόλλων” Καρυάς
Ιδρύθηκε το 2012 με στόχο την διάσωση και προβολή της πολιτιστικής ιστορίας του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου “ Απόλλων” Καρυάς και στεγάζεται σε αίθουσα του πρώην Δημοτικού Σχολείου του χωριού. Περιλαμβάνει παραδοσιακές στολές από όλη την Λευκάδα και ενθυμήματα της μεγάλης πορείας του Ομίλου από την ίδρυσή του, το 1956, μέχρι σήμερα.
Λαογραφική έκθεση “Απόλλων” Καρυάς
Εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2017 και φιλοξενείται στο ισόγειο του πρώην Δημοτικού Σχολείου Καρυάς. Αποτυπώνει το εσωτερικό οικίας περασμένων δεκαετιών, με έπιπλα, υφαντά, εργαλεία, οικιακά σκεύη κ.α. Τα εκθέματα προέρχονται από δωρεές Καρσάνων.
Επισκέψιμο Οινοποιείο “Λευκαδίτικη Γη”
Το οινοποιείο “Λευκαδίτικη Γη” βρίσκεται στο 8ο χλμ του επαρχιακού δρόμου Νυδριού-Βασιλικής. Στους χώρους του εκτίθενται παλαιά εργαλεία οινοποίησης και αγροτικά μηχανήματα ενώ μπορούν οι επισκέπτες να παρακολουθήσουν την παραγωγική διαδικασία οινοποίησης, παλαίωσης και εμφιάλωσης με τον σύγχρονο τρόπο.
Στην “Λευκαδίτικη Γη” υπάρχει κι ένας μικρός αλλά πλήρης μουσειακός χώρος αφιερωμένος στο λάδι και στην παραγωγή του και ένα ζωήλατο ελαιοτριβείο.
Μουσείο Ελιάς “Fabbrica”
Μικρό ιδιωτικό μουσείο που βρίσκεται στον Σύβρο και στεγάζεται σε κτήριο, ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που ήταν ελαιοτριβείο της οικογένειας Τσαρλαμπά. Προσεγγίζει πολιτισμικά το πολύτιμο προϊόν της ελιάς και παρουσιάζει τις παραδοσιακές τεχνικές της παραγωγής του ενώ διαθέτει και χώρο γευσιγνωσίας. Το Μουσείο και ο εξοπλισμός του αποτελούν έξοχο παράδειγμα:
α) Αγροτικής παράδοσης
β) Προ-βιομηχανικής τεχνολογίας και
γ) Αρχιτεκτονικής παράδοσης.
Θαλασσινό Μουσείο στο σχολείο της Λυγιάς
Από το 1991 στο δημοτικό σχολείο της Λυγιάς λειτουργεί το Θαλασσινό Μουσείο το ημιουργήθηκε στο πλαίσιο Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Για δέκα ολόκληρα χρόνια οι μαθητές του σχολείου της Λυγιάς – γόνοι και απόγονοι αλιεργατών- κάτω από την ενθάρρυνση και επίβλεψη του πρώην Διευθυντή κ. Ζήκου εμπλούτιζαν τη συλλογή των εκθεμάτων.
Τα σχολεία και οι φορείς μπορούν να επισκεφτούν το μουσείο, μετά από συνεννόηση με τον Διευθυντή του σχολείου, και να ξεναγηθούν από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς.
Επισκέψιμο Μελισσοκομείο “Μέλι 51”
Το μοναδικό επισκέψιμο μελισσοκομείο/μουσείο μελιού του νησιού βρίσκεται στον δρόμο Παλαιοκατούνας -Νεοχωρίου. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντίγραφα αρχαιοελληνικών λίθινων κυψελών, μελισσοκόφινα, ξύλινες σύγχρονες κυψέλες, πλήθος εργαλείων του μελισσοκόμου και κήπο με μελισσοκομικά φυτά. Η ξενάγηση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και επιθεώρηση στα μελίσσια φορώντας μελισσοκομικές φόρμες.
Δυστυχώς μετά τον ξαφνικό θάνατο του ιδρυτή του, Βασίλη Σολδάτου, τον Αύγουστο του 2017, παραμένει κλειστό και προσωρινά τουλάχιστον δεν είναι δυνατή η επίσκεψη σε αυτό.
Τέλος αξίζει να αναφέρουμε ότι μέχρι τις αρχές του 2000 λειτουργούσε στο Νεοχώρι (Νιοχώρι) το ιδιωτικό Μουσείο Ελληνικών Μουσικών Οργάνων το οποίο είχε δημιουργήσει ο κ. Τσάτσουλας Παναγιώτης και είχε στεγάσει σε ένα παλιό ελαιοτριβείο. Σύμφωνα με πληροφορίες ο ιδρυτής είχε απευθυνθεί στον τότε Δήμο Ελλομένου να αναλάβει την ευθύνη για την λειτουργία του μουσείου, χωρίς όμως αποτέλεσμα, με αποτέλεσμα το τέλος της σημαντικής αυτής προσπάθειας.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθούν και οι προσπάθειες τοπικών πολιτιστικών συλλόγων των χωριών του νησιού, τα μέλη των οποίων βρίσκονται επί ποδός για την δημιουργία μικρότερων αλλά ιδιαίτερων σημαντικών λαογραφικών και άλλων θεματικών μουσειακών χώρων.
Αυτοί είναι (προς το παρόν), ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σύβρου “Αντελικός”, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Απόλπαινας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Εγκλουβής
Θα πρέπει κλείνοντας να προσθέσουμε ότι η Λευκάδα διαθέτει έξι (6) εκθεσιακούς χώρους με μόνιμες συλλογές ζωγραφικής και άλλων καλών τεχνών, αγιογραφίας και φωτογραφίας καθώς επίσης τρεις (3) μεγάλες βιβλιοθήκες και το Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας, τα οποία θα παρουσιάσουμε σε επόμενο άρθρο μας. Παράλληλα στο νησί λειτουργούν με την ευθύνη των πολιτιστικών συλλόγων και μικρότερες βιβλιοθήκες.
Περισσότερες πληροφορίες για το ιστορικό της ίδρυσής τους, τα εκθέματα και τις ημέρες και ώρες λειτουργίας τους μπορείτε να δείτε στο www.golefkas.gr, τον τουριστικό και επαγγελματικό οδηγό της Λευκάδας, κάνοντας κλικ [εδώ]
