Αρχική Lefkada's Secrets Η Παναγιά στα Χαραμολάτα … στο έλεος του χρόνου και της φθοράς

Η Παναγιά στα Χαραμολάτα … στο έλεος του χρόνου και της φθοράς

0

panagiaxaramolata0102

Η Εξάνθεια είναι ένα πανέμορφο χωριό, στη δυτική πλευρά του νησιού, αμφιθεατρικά χτισμένο ανάμεσα στους λόφους Ράχη, Σφελαχτουριά, Σπίτια, Πλαγιά, Μαρκά, στις δυτικές πλαγιές του Μέγα Όρους.

Η ιστορία της κτίσης της χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι πρώτες αναφορές που κάνουν λόγο για το όνομά της είναι από τα μέσα του 16ου αιώνα.

Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ιδρύθηκε από πολλά μικρά χωριουδάκια/οικισμούς που υπήρχαν διάσπαρτα στην περιοχή, όπου σήμερα βρίσκουμε εκκλησάκια και ίχνη από κεραμίδια συνήθως. Τέτοιοι οικισμοί θα πρέπει να ήταν στο Παλιό Χωριό (όπως αναφέρει και η ονομασία άλλωστε, που σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγίας), τα Βλαχάτα, με το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, καθώς και διάσπαρτοι μικρότεροι οικισμοί στην περιοχή της Χοντριάδας, τον Αη Γιώργη, τον Αη Θανάση και την Παναγιά στα Χαραμολάτα.

Αργότερα αναφέρεται η Άνω Εξάνθεια, το σημερινό ουσιαστικά χωριό με τις γειτονιές/συνοικίες του και η Κάτω Εξάνθεια, ο σημερινός Δρυμώνας.

Ωστόσο εδώ μας ενδιαφέρει η θέση Χαραμολάτα , όπου είναι κτισμένη, ποιος ξέρει από πότε, η εκκλησία της Παναγίας. Μια παράδοση που συναντάμε στα Λαογραφικά Σύμμεικτα του Πανταζή Κοντομίχη, θέλει την τοποθεσία σαν ξεχωριστό χωριό:

“Ο Αδανιάς και οι πειρατές
Κάποτε στο χωριό Χαραογλάτα, που δεν υπάρχει σήμερα, έξω από την Εξάθεια, κοντά στην Κοντριάδα, μέσα σ΄ ένα αλώνι που βρίσκεται ακόμα, κατοικούσε στην αρχαία εποχή ένας που τον έλεγαν Αδάνια. Πολύ μικρόσωμος με τα μαλλιά τσαλπά (=άκοπα). Κάποιο Πάσχα του έβαλαν ξεμάτοχα (=επίτηδες) φωτιά στον τσαλπά μ΄ ένα κερί. Ντροπιάστηκε όμως ο Αδάνιάς και παραφύλαξε να εκδικηθεί. Μια νύχτα το λοιπόν έφερε τους πειρατές στο χωριό και έσφαξε πολλούς και ελήστεψε κοσμάκι κι έσκισε τις κοιλιές από τα πρόβατα.”

Παμπάλαιος οικισμός λοιπόν. Πολύ παλιά πιθανόν και η εκκλησιά του.

Οι ελάχιστες πληροφορίες που έχω γι΄αυτήν είναι ότι αναφέρεται σαν εξωκλήσι ή κύρια εκκλησιά έστω μικρού οικισμού, όπως είδαμε πιο πάνω, από πολύ παλιά, ενώ επίσημη αναφορά σε αυτήν, σύμφωνα τουλάχιστον με τις πηγές που έως τώρα διαθέτω, είναι μόλις το 1892 σε κάποιο έγγραφο επιθεώρησης ναών. (Ιωαννίκιου Ζαμπέλη, Οι Ιεροί ναοί και ο κλήρος στην ύπαιθρο της Λευκάδας στα τέλη του 19ου αιώνα, Ανάτυπο Επετηρίδας Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών ΙΒ΄ 2009-2011, Αθήνα 2013).

Το καλοκαίρι του 2016, επισκέφτηκα με φίλη από την Εξάνθεια, το συγκεκριμένο εξωκλήσι, για να το φωτογραφίσω, στα πλαίσια της προσπάθειας να καταγράψω τα εκκλησάκια του νησιού μας.

panagiaxaramolata0112

Η πρόσβαση για το συγκεκριμένο εκκλησάκι, γίνεται από ένα χωμάτινο δρόμο, που βρίσκεται δεξιά του επαρχιακού δρόμου που οδηγεί από την Εξάνθεια στα Χορτάτα, λίγο μετά τη διασταύρωση για Καλαμίτσι. Το δρομάκι δεν ήταν σε καλή κατάσταση, ήταν σχεδόν λογγωμένο σε πολλά σημεία του, και τεράστιοι ιστοί από αράχνες δημιουργούσαν φυσικά εμπόδια σε κάθε σχεδόν βήμα μας (το μόνο που δεν μας πείραξε!!!) κι έτσι αποφασίσαμε να φτάσουμε στο εκκλησάκι περπατώντας.

panagiaxaramolata0101

Η εγκατάλειψη που ξεκινούσε από το μονοπάτι, έδειχνε το μεγαλείο της όσο πλησιάζαμε το μικρό ναό.

Ο εξωτερικός του χώρος γύρω γύρω, πνιγόταν στα ξερά χορτάρια και αγκάθια. Ενώ η κακόγουστη ανθρώπινη παρέμβαση, συνηθισμένο πια φαινόμενο, με εκείνα τα χωρίς λόγο και αιτία τοποθετημένα “σιδερικά”, σε εκνεύριζε πολύ περισσότερο και από τις γρατσουνιές από τα αγκάθια μέχρι να προσεγγίσεις την είσοδό του.

panagiaxaramolata0102

Το τι συνάντησα μέσα στο εκκλησάκι, δεν έχει νόημα να το περιγράψω. Νομίζω ότι οι εικόνες θα “μιλήσουν” καλύτερα. Εγώ απλά θα θέσω για άλλη μια φορά, όπως παλιότερα για το εκκλησάκι της Ανάληψης στο Πόρο [εδώ] και [εδώ], ένα ερώτημα:
“Γιατί αφήνουμε την παράδοσή μας να σβήνει, να διαλύεται;”

Θα μου πείτε βέβαια ότι αυτά είναι ψιλά γράμματα και ότι πολύ πιο σημαντικότερα θέματα, θέματα σχεδόν επιβίωσης, στο νησί, δεν έχουν βρει και ούτε πρόκειται, τη λύση τους.

Ας μη δώσει κανείς σημασία σε ένα εκκλησάκι που σβήνει.

Δεν πειράζει, αρκεί όμως να ξέρουμε ότι σβήνει και να αναλάβει ο καθένας από μας, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο πολίτη του νησιού, την ευθύνη του ότι “ξέρω”, “έχω γνώση” της κατάντιας, της παρακμής και της εγκατάλειψης που ξεκινά από την πέτρα, το δρόμο, την παραλία, το εκκλησάκι, το χωράφι, τον οικισμό, το χωριό, το νησί ολόκληρο.

Και από κει και πέρα … βλέπουμε!

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

 

Προηγούμενο άρθροΑ΄ ΕΠΣ Π-Λ: Τα αποτελέσματα της 4ης αγωνιστικής
Επόμενο άρθροΝίκη Λευκάδας: Το ρόστερ της ομάδας – Δηλώσεις