Τηλεοράσεις, υπολογιστές, smartphone και tablet βρίσκονται πλέον σε κάθε σπίτι και απορροφούν ένα σημαντικό μέρος του χρόνου μας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η συνεχώς αυξανόμενη ενασχόληση παιδιών και εφήβων με αυτά οδήγησε στην ανάγκη να μελετηθεί η επίδραση που μπορεί να έχει ο χρόνος μπροστά στην οθόνη (screen time) στη διατροφική συμπεριφορά τους.
Οι μελέτες έδειξαν θετική συσχέτιση μεταξύ του χρόνου μπροστά στην οθόνη και του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), καθώς επίσης και με την πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας. Μάλιστα, παιδιά και έφηβοι με υπολογιστή στο σπίτι και σύνδεση στο διαδίκτυο έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αύξησης του σωματικού τους βάρους.
Επιπλέον, μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων έχει συσχετισθεί με την υπερβολική χρήση αυτών των μέσων, όπως ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, κακή φυσική κατάσταση, κάπνισμα, υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, κ.α. Επιπλέον, ο χρόνος μπροστά στην οθόνη αντικαθιστά το χρόνο που θα αφιερωνόταν σε φυσική δραστηριότητα, οδηγώντας πέρα από την αύξηση του βάρους και σε νωθρότητα.
Εξαιτίας της έντονης χρήσης αυτών των μέσων συχνά αλλάζουν οι παραδοσιακές διατροφικές συνήθειες. Το γεύμα πλέον γίνεται πολλές φορές μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή παίζοντας ταυτόχρονα κάποιο παιχνίδι. Έχει διατυπωθεί η πιθανότητα ο χρήστης του υπολογιστή κατά τη διάρκεια του γεύματος, να μη θυμάται το γεύμα του και κατά συνέπεια να αισθάνεται λιγότερο χορτάτος μόλις αυτό τελειώσει ή να μην αντιλαμβάνεται την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνει και να υπερβάλλει. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ίδιοι οι γονείς παρέχουν σνακ στα μικρότερης ηλικίας παιδιά, τα οποία οι ίδιοι έχουν συνδυάσει με το χρόνο που περνάνε μπροστά στην οθόνη.
Ο χρόνος που καταναλώνεται μπροστά στην οθόνη έχει φανεί ότι μπορεί να προκαλέσει απώλεια όρεξης, αύξηση της επιθυμίας για γρήγορο και πρόχειρο φαγητό, αύξηση της κατανάλωσης ροφημάτων με πλούσια σε ζάχαρη (πχ αναψυκτικά), αύξηση κατανάλωσης σνακ πλούσιων σε ζάχαρη και λιπαρά και μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Σε μια τέτοια περίπτωση η διατροφή μπορεί να θεωρηθεί ποιοτικά φτωχή καθώς στερείται πλήθος θρεπτικών συστατικών ενώ παράλληλα είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και θερμίδες.
Τέλος παιδιά και έφηβοι φαίνεται να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως το κύριο μέσο αναζήτησης διατροφικών πληροφοριών. Αυτό παρότι μπορεί να είναι ωφέλιμο, κρύβει κινδύνους αν δεν προέρχεται από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές.
Ωστόσο δε μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι έχουν αναφερθεί και κάποιες θετικές συνέπειες από τη χρήση του υπολογιστή αναφορικά με τις διατροφικές συνήθειες.
Τα σύγχρονα προγράμματα διατροφικών παρεμβάσεων και αλλαγής διατροφικής συμπεριφοράς φαίνεται να έχουν μεγάλη ανταπόκριση και αισιόδοξα αποτελέσματα ακόμα και σε αυτές τις ηλικίες. Επιπλέον διαδραστικά μέσα, όπως βίντεο και παρουσιάσεις είναι πιθανόν να επηρεάζουν περισσότερο και να βελτιώνουν τις διατροφικές συνήθειες παιδιών και εφήβων, σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς τρόπους ενημέρωσης. Επιπλέον συγκεκριμένοι τύποι βιντεοπαιχνιδιών φαίνεται να έχουν θετικά αποτελέσματα αυξάνοντας την ενεργειακή δαπάνη.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ορίσουμε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα μπροστά στην οθόνη. Οι συστάσεις αναφέρουν όχι περισσότερο από 2 ώρες ημερησίως. Επίσης, ελέγχουμε τη χρήση που γίνεται στον υπολογιστή και αποφεύγουμε να τον συνδέσουμε ή στο δωμάτιο του παιδιού. Σε περίπτωση που το παιδί ζητήσει κάποιο σνακ επιλέγουμε κάποιο υψηλής θρεπτικής αξίας και χαμηλών θερμίδων.
Ταυτόχρονα ενημερώνουμε και συζητάμε για την αξία της σωστής διατροφής και της άσκησης και για τα οφέλη που έχουν σε σώμα και υγείας, προτρέποντας το παιδί να ασχοληθεί με κάποια μορφή φυσικής δραστηριότητας ή ακόμα καλύτερα βρίσκουμε κοινές δραστηριότητες για όλη την οικογένεια. Δεν ξεχνάμε ότι οι γονείς αποτελούν το βασικότερο πρότυπο συμπεριφοράς.
Συμπερασματικά, πρέπει να γίνεται ορθολογική χρήση του υπολογιστή με σαφή οριοθέτηση του χρόνου που αφιερώνεται μπροστά στην οθόνη. Παράλληλα είναι απαραίτητο να υπάρχει συνεχής ενημέρωση για τα οφέλη της σωστής και υγιεινής διατροφής και την υιοθέτηση μιας σωστής διατροφικής συμπεριφοράς.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
