Η κορτιζόνη είναι μία ορμόνη, που στον οργανισμό παράγεται υπό τη μορφή της κορτιζόλης από τα επινεφρίδια, και συμβάλλει σε πολλές λειτουργίες του οργανισμού, όπως ο μεταβολισμός των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπών, η απάντηση στο stress, η φλεγμονώδης απάντηση κ.α.
Η κορτιζόνη χρησιμοποιείται ευρύτατα στην αντιμετώπιση διαφόρων οξειών και χρόνιων ασθενειών, όπως του άσθματος, διαφόρων αλλεργιών, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, φλεγμονωδών νόσων του εντέρου καθώς και παθήσεων του αναπνευστικού, του νευρικού συστήματος κ.α. Παρόλο που είναι πιθανόν να προκαλέσει αρκετές ανεπιθύμητες δράσεις, αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές επιλογές για την αντιμετώπιση νόσων που χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτη φλεγμονή.
Ποιες είναι όμως οι ανεπιθύμητες δράσεις της κορτιζόνης και τί μπορούμε να κάνουμε για να τις προλάβουμε και να τις αντιμετωπίσουμε;
1. Η παρουσία οιδήματος οφείλεται σε κατακράτηση υγρών και προκαλεί αύξηση του βάρους. Για την πρόληψη του οιδήματος ακολουθούμε τις παρακάτω χρήσιμες συμβουλές:
- Δεν προσθέτουμε αλάτι κατά το μαγείρεμα ή κατά την κατανάλωση του φαγητού. Επιλέγουμε τη χρήση μυρωδικών και μπαχαρικών προκειμένου να βελτιώσουμε τη γεύση στο φαγητό.
- Αποφεύγουμε την κατανάλωση αλμυρών τροφίμων όπως ελιές, παστά, αλλαντικά, τρόφιμα σε κονσέρβα, τουρσιά, πατατάκια, αλατισμένοι ξηροί καρποί και αλμυρά τυριά.
- Δίνουμε προσοχή σε τρόφιμα που περιέχουν αρκετό «κρυμμένο» αλάτι όπως το ψωμί, οι φρυγανιές, τα κράκερ, τα τυποποιημένα κέικ και μπισκότα.
- Ελέγχουμε τις ετικέτες τροφίμων προκειμένου να ελέγχουμε την περιεκτικότητά τους σε νάτριο. Διαβάστε με προσοχή τις τιμές τους:
i.Χαμηλή περιεκτικότητα: 0.3 γραμμάρια ή λιγότερο αλάτι ή αλλιώς 0.12 γραμμάρια νατρίου, στα 100 γραμμάρια τροφίμου.
ii.Μέτρια περιεκτικότητα: 0.3 γραμμάρια έως 1.5 γραμμάρια αλάτι ή αλλιώς 0.12 με 0.6 γραμμάρια νατρίου, στα 100 γραμμάρια τροφίμου.
iii.Υψηλή περιεκτικότητα: περισσότερο από 1.5 γραμμάρια αλάτι ή αλλιώς 0.6 γραμμάρια νάτριο, στα 100 γραμμάρια τροφίμου.
2. Η μακροχρόνια λήψη κορτικοστεροειδών μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, γι’ αυτό η ισορροπημένη διατροφή με περιορισμό στο αλάτι είναι επίσης πολύ σημαντική για την πρόληψη και αντιμετώπισή της.
3. Η οστεοπόρωση είναι από τις συχνότερες παρενέργειες της κορτιζόνης. Οφείλεται στην ικανότητά των κορτικοστεροειδών να εμποδίζουν την επαρκή απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και να μειώνουν το σχηματισμό των οστών οδηγώντας σε μείωση της οστικής μάζας. Για να θωρακίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα οστά μας:
- Kαταναλώνουμε τρεις μερίδες γαλακτοκομικών προϊόντων. Ως μερίδα υπολογίζεται το ένα ποτήρι γάλα ή το 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 30γρ. τυρί. Ωστόσο, πέρα από τα γαλακτοκομικά προϊόντα υπάρχουν και άλλες καλές πηγές ασβεστίου, όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (λάχανο, μπρόκολο, σπανάκι), το σουσάμι, το ταχίνι, τα λιπαρά ψάρια (τόνος, σολομός, σαρδέλες) και οι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια).
- Αυξάνουμε την φυσική δραστηριότητα. Η άσκηση ασκεί προστατευτική δράση κατά της απώλεια της οστικής πυκνότητας. Ακόμη και ένας εικοσάλεπτος περίπατος 3-5 φορές την εβδομάδα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως ευεργετικός.
3. Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα που προκαλεί η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης μπορούν να εξελιχθούν σε σακχαρώδη διαβήτη σε περίπτωση που δεν δώσουμε την απαραίτητη προσοχή στη διατροφή μας. Για το λόγο αυτό:
- Αποφεύγουμε τα μεγάλα γεύματα και προτιμάμε 3 κυρίως γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, δείπνο) και 2 ενδιάμεσα σνακ (δεκατιανό, απογευματινό).
- Περιορίζουμε τα γλυκά και τα απλά σάκχαρα όπως μέλι, μαρμελάδα, σακχαρούχα αναψυκτικά τα οποία προκαλούν απότομη αύξηση των επιπέδων του σακχάρου.
- Φροντίζουμε κάθε γεύμα μας να είναι ισορροπημένο και να περιέχει τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων (κρέας, δημητριακά, όσπρια, φρούτα, λαχανικά). Λαμβάνουμε ακόμη επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης καθώς η κορτιζόνη συνδέεται με μείωση της μυϊκής μάζας και αποφεύγουμε την κατανάλωση αλκοόλ.
4. Μια ακόμη ανεπιθύμητη δράση της κορτιζόνης είναι η αύξηση της όρεξη η οποία σε συνδυασμό με την κατακράτηση υγρών μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση του βάρους. Μια ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία τροφών από όλες τις ομάδες σε συνδυασμό με άσκηση θα βοηθήσει στη διατήρηση ενός υγιές σωματικού βάρους.
5. Η αυξημένη χοληστερόλη συγκαταλέγεται επίσης στις παρενέργειες της κορτιζόνης. Επειδή μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην υγεία της καρδιάς μας φροντίζουμε να επιλέγουμε άπαχο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά. Αποφεύγουμε το τηγάνισμα, τα αλλαντικά, το βούτυρο και τα έτοιμα αρτοσκευάσματα, όπως κρουασάν, μπισκότα τυρόπιτες κ.α.. Επιλέγουμε λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η σαρδέλα και το σκουμπρί που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
