Γράφει και επιλέγει ο Μάρκος Νικητάκης.
«Ανακυκλώνω» μια παλιά σειρά άρθρων μου για το θέμα, Πάντα χρήσιμα θαρρώ, πάντα επίκαιρα, μια αναγκαιότητα είναι η ανακύκλωση, μια υποχρέωσή μας κυρίως στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές.
Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Η
Φίλες και φίλοι από τούτη τη στήλη ξεκινώ μια σειρά άρθρων με θέμα την Ανακύκλωση των απορριμμάτων. Θεωρώ ότι καλό είναι, νόμους που έτσι και αλλιώς είμαστε υποχρεωμένοι σαν άτομα και σαν φορείς να ακολουθούμε, πράγματα που πρέπει για την υγεία μας να κάνουμε, να τα προσεγγίζουμε χωρίς φόβο μα με γνώση για τις θετικές τους συνέπειες.
Δεν είμαι οικολόγος, με την έννοια που έχει δοθεί δυστυχώς στη λέξη, δεν κατέχω τη γνώση όσων γράφω από σπουδές, ψάχνομαι όμως και ψάχνω. Ελπίζω αυτά που θα ακολουθήσουν να τα βρείτε ενδιαφέροντα και προπαντός οι αρμόδιοι φορείς να καταλάβουν επιτέλους ότι δεν μπορούν να παίζουν με τους θεσμούς, τους νόμους και κυρίως με την υγεία μας.
Αρχίζοντας παραθέτω σχηματικό πίνακα, στον οποίο φαίνονται τα είδη και το ποσοστό των απορριμμάτων μας. Από τον πίνακα αυτό εύκολα ο αναγνώστης μπορεί να καταλάβει πόσο χρήσιμη είναι η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ, σε ότι αφορά τουλάχιστον στον χρόνο ζωής του όποιου Χ. Υ. Τ. Α, και γιατί η έννοια Χ. Υ. Τ. Υ πρέπει να μας γίνει εμμονή (πέρα από νομική υποχρέωση).
Ανακύκλωση λοιπόν ονομάζουμε την επαναφορά των χρήσιμων υλικών στο φυσικό και οικονομικό κύκλο .
Περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που έχουν σκοπό την ανάκτηση αυτών των υλικών και την προώθηση τους για την παραγωγή νέων προϊόντων. Είναι μια αλυσίδα ενεργειών που στοχεύουν.
· Στη επιβάρυνση το περιβάλλοντος με μικρότερες ποσότητες απορριμμάτων , εφ’ όσον ένα μεγάλο μέρος του βάρος των οικιακών απορριμμάτων αποτελεί ανακυκλώσιμα υλικά .
· Στην εξοικονόμηση ενέργειας , πρώτων υλών και συναλλάγματος . Η απαιτούμενη ενέργεια για την παραγωγή ενός προϊόντος από πρώτη ύλη είναι πολλαπλάσια από ότι όταν αυτό παράγεται από παλιό υλικό. Στο γυαλί π. χ γίνεται οικονομία ενέργειας 30% ενώ στο αλουμίνιο μπορεί να φτάσει μέχρι 95% .
Η οικονομία αυτή γίνεται πιο σημαντική με το δεδομένο ότι οι πρώτες ύλες εισάγονται από το εξωτερικό.
Διαλογή στη πηγή:
Όταν η διαλογή των χρήσιμων υλικών γίνεται πριν τη συλλογή των απορριμμάτων, λέγεται διαλογή στη πηγή και έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα της μείωσης του κόστους συλλογής και μεταφοράς.
Η διαλογή στη πηγή μπορεί να αφορά πολλούς τύπους υλικών όπως χαρτιά και χαρτοκιβώτια , γυαλιά , μέταλλα , ορισμένα πλαστικά , υφάσματα.
Προϋπόθεση για την επιτυχία του συστήματος διαλογή στη πηγή είναι η συμμετοχή των κατοίκων που θα διαχωρίζουν τα υλικά και θα τα αποθηκεύουν σε διαφορετικά δοχεία. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του κοινού έτσι ώστε να πειστεί για την χρησιμότητα της μεθόδου και να εφαρμόζει σωστά τη διαλογή. Άλλη μια προϋπόθεση για την λειτουργία του συστήματος είναι η ύπαρξη αγοράς για τα υπό ανάκτηση υλικά που θα αποφέρει κάποια έσοδα για να καλυφθούν οι δαπάνες.
Εκτός από τη διαλογή στη πηγή μπορεί να γίνει και διαλογή με μηχανικά μέσα μετά από τη φάση της συλλογής μεταφοράς. Τα βασικά στάδια είναι ο τεμαχισμός , το κοσκίνισμα , ο μαγνητικός διαχωρισμός και ο αεροδιαχωρισμός. Έτσι ξεχωρίζονται τα μέταλλα τα γυαλιά το χαρτί και τα πλαστικά ότι απομένει είναι οργανική ουσία κατάλληλο για παραγωγή ζωοτροφής και λιπάσματος.(prasino.gr)
Το μεγάλο χάσμα που υπάρχει από χώρα σε χώρα στο θέμα της ανακύκλωσης των σκουπιδιών καταδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησε το BBC. Σε ότι αφορά τη χώρα μας, φαίνεται ότι η ανακύκλωση σχεδόν παραμένει μια άγνωστη έννοια.
Ελβετία: Η Ελβετία είναι δικαιολογημένα περήφανη για τις επιδόσεις της. Ο μέσος Ελβετός δεν πετάει ποτέ γυαλί ή χαρτί. Υπάρχουν κάδοι για μεταχειρισμένα μπουκάλια σε κάθε σούπερ μάρκετ στα οποία παραδίδονται και οι μεταχειρισμένες άχρηστες μπαταρίες. Όσοι έχουν κήπους μπορούν να αφήνουν στο πεζοδρόμιο, όχι πεταμένα φυσικά, κλαδιά ή ξερά φύλλα τα οποία οι δημοτικές αρχές μαζεύουν δύο φορές το μήνα. Τα πλαστικά μπουκάλια που χρησιμοποιούνται στην Ελβετία προέρχονται κατά 80% από ανακύκλωση, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το μέσο όρο στην Ευρώπη που είναι 20 ως 40%.
Ελλάδα: Αντίθετη η εικόνα στην Ελλάδα όπου κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια του νερού, ένα δισεκατομμύριο μπουκάλια αναψυκτικών και ένα δισεκατομμύριο μπουκάλια που περιείχαν υγρά καθαρισμού, πετιούνται στα σκουπίδια. Σχεδόν το ένα πέμπτο των σκουπιδιών στην Ελλάδα είναι φτιαγμένο από πλαστικό αλλά μονάχα το 1% ανακυκλώνεται. Η Ελλάδα παραδέχεται ότι είναι 15 χρόνια πίσω από την υπόλοιπη Ευρώπη σε όλους τους τρόπους ανακύκλωσης και είναι πολύ απίθανο να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι σακούλες των σκουπιδιών περιέχουν χαρτιά, πλαστικά, μέταλλα και γυαλιά, υλικά που ενώ θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν καταλήγουν στις χωματερές που φυσικά είναι γεμάτες.
Το πιο περίεργο είναι ότι η Αθήνα διαθέτει μια από τις πιο σύγχρονες μονάδες ανακύκλωσης της Ευρώπης η οποία υπολογίζεται ότι κόστισε 75 εκατομμύρια ευρώ και η οποία δεν λειτούργησε για αρκετό καιρό και δεν είναι βέβαιο ότι λειτουργεί. Και ο λόγος που πιθανόν να μη λειτουργεί είναι οι ζημιές που υπέστη από ένα βουνό λυμματολάσπη που έπεσε πάνω της…
ΧΑΡΤΙ
Η κατανάλωση χαρτιού στις αρχές του αιώνα (1915) ήταν μόλις 5.000.000 τόνους για ολόκληρο τον πλανήτη. Σήμερα η ετήσια κατανάλωση είναι 40 φορές μεγαλύτερη, ξεπερνώντας τους 200.000.000 τόνους το χρόνο.
Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι μια πολύ παλαιά υπόθεση. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι γυρολόγοι μάζευαν ήδη συστηματικά τα χρησιμοποιημένα χαρτιά για ανακύκλωση στην τότε χαρτοβιομηχανία. Οι ανακυκλωτές της εποχής φόρτωναν στην πλάτη τους ή το πολύ πολύ σε ένα κάρο τις παλιές εφημερίδες και τις πουλούσαν ως υλικό συσκευασίας σε μπακάλικα, μανάβικα κι άλλα μαγαζιά. Τα χαρτιά περιτυλίγματος και τα χαρτιά πολυτελείας ήταν ελάχιστα ή ανύπαρκτα την περίοδο αυτή.
Η κατανάλωση χαρτιού ήταν, όμως, πολύ μικρή, μερικές χιλιάδες τόνοι το χρόνο. Την εποχή εκείνη, oι χρησιμοποιημένες εφημερίδες –έτσι κι αλλιώς ελάχιστες σε αριθμό και σε ελάχιστα αντίτυπα- ήταν το κύριο υλικό συσκευασίας. Oι εφημερίδες αφού διαβάζονταν δεν κατέληγαν αμέσως για ανακύκλωση, αλλά μετατρέπονταν σε υλικά συσκευασίας για το περιτύλιγμα των προϊόντων στο μπακάλικο, των ψαριών στο ιχθυοπωλείο. Οι ψαράδες, αν δεν χρησιμοποιούσαν βούρλα για να «κρεμάσουν» τα ψάρια, θα έφτιαχναν με μια παλιά εφημερίδα ένα χωνί για να βάλουν εκεί μέσα τα ψάρια που αγόραζε ο πελάτης. Οι μπακάληδες θα τύλιγαν τα αυγά με τις παλιές εφημερίδες. Το ίδιο έκαναν και οι μανάβηδες για τα περιορισμένα φρούτα και μαρούλια που πουλούσαν.
Οι πιο οργανωμένες χαρτοβιομηχανίες και οι βιομηχανίες γραφικών τεχνών έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στη χώρα μας τις αρχές του αιώνα που διανύομε: το φακελάδικο, το 1918, ο Λαδόπουλος στην Πάτρα, η μεγαλύτερη την εποχή εκείνη χαρτοποιία των Βαλκανίων, η Αίγλη, η Χαρτοποιία Αιγίου, το 1932, ο Σαραντόπουλος στην Αθήνα, η χαρτοποιία του Κεφάλα, η Αθηναϊκή, το 1938. Η βιομηχανία γραφικών τεχνών ΕΛ.ΚΑ. θα μεταφερθεί στην Αθήνα. Η δεκαετία πριν τον πόλεμο είναι σημαντική για την άνθηση της χαρτοβιομηχανίας και των γραφικών τεχνών στην Ελλάδα, όπως και η δεκαετία του ’60.
Μετά τον πόλεμο καινούργιοι άνθρωποι μπαίνουν στο χώρο του χαρτιού και της ανακύκλωσης. Ο Κολιόπουλος, μετέπειτα χαρτοποιία ΠΑΚΟ, θα ανοίξει τη δική του αποθήκη, συγκεντρώνοντας 8-10 τόνους χαρτί τη μέρα, όταν οι χαρτοβιομηχανίες σήμερα συγκεντρώνουν πάνω από 200 τόνους χρησιμοποιημένου χαρτιού τη μέρα.
Τα κύρια προϊόντα ανακύκλωσης χαρτιού ήταν τα χασαπόχαρτα και τα στρατσόχαρτα..
Τα περιβαλλοντικά οφέλη
Η προστασία των δασών, αλλά και η μείωση της χρήσης φυσικών πρώτων υλών και τοξικών ενώσεων, επιβάλλει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί στη χρήση του χαρτιού
Το χαρτί είναι ένα φυσικό προϊόν. Όμως η παραγωγή και υπερκατανάλωσή του κοστίζει στο περιβάλλον. Πολλές είναι οι δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον σε όλη τη διάρκεια ζωής του χαρτιού (Κύκλος Ζωής του Χαρτιού), από τη στιγμή δηλαδή που φυτεύεται μια καλλιέργεια ή κόβεται ένα δάσος μέχρι να μετατραπεί σε χαρτί, να φτάσει στα χέρια του καταναλωτή και να αχρηστευθεί.
Για την παραγωγή 1 τόνου χαρτιού απαιτούνται περίπου 17 ενήλικα δέντρα ή αλλιώς 40-50 στρέμματα δάσους, 300 περίπου κυβικά μέτρα νερού (το οποίο συνήθως είναι πόσιμο, άρα και πολύτιμο) και 5.000 περίπου κιλοβατώρες (Kwh) ενέργειας ή περίπου 230 κιλά ισοδύναμου πετρελαίου. Tο κόστος, δηλαδή, παραγωγής του χαρτιού είναι πολύ υψηλό και ιδιαίτερα επιβαρυντικό για το περιβάλλον.
Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι μια διεργασία, που αν γίνεται σωστά, μπορεί να είναι οικονομικά συμφέρουσα, φιλική προς το περιβάλλον και να δίνει καλής ποιότητας ανακυκλωμένο χαρτί.
Η παραγωγή ενός τόνου χαρτιού από παλιό, χρησιμοποιημένο χαρτί:
☻ Εξοικονομεί 17 δέντρα
☻ Χρειάζεται το 50% της ενέργειας και της κατανάλωσης νερού
☻ Έχει ως αποτέλεσμα 74% λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση και 35% λιγότερη ρύπανση του αέρα
☻ Μειώνει τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές
☻ Δημιουργεί 5 – πλασιες θέσεις εργασίας
Χαρτιά κουζίνας και τουαλέτας, χαρτιά συσκευασίας, χαρτόνια και χαρτοκιβώτια παράγονται σήμερα στη χώρα μας από τη συλλογή χρησιμοποιημένου χαρτιού για ανακύκλωση. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική για προώθηση της ανακύκλωσης: νομοθετικές ρυθμίσεις, οικονομικά εργαλεία, ενημέρωση, επενδύσεις.
Η ανακύκλωση χαρτιού στη χώρα μας δεν έχει φτάσει, ακόμη, τα υψηλά ποσοστά που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η χαρτοποιία δεν μπορεί ακόμη να ικανοποιήσει τις ποσοτικές και ποιοτικές απαιτήσεις μίας σύγχρονης πολιτικής για την προώθηση της ανακύκλωσης και των ανακυκλωμένων προϊόντων. Οι πολίτες στη χώρα μας δεν γνωρίζουν ακόμη, γιατί προφανώς κάποιοι δεν φρόντισαν να μάθει, τα ανακυκλωμένα προϊόντα που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά και πολύ περισσότερο δεν έχει δημιουργηθεί η αναγκαία ζήτηση ανακυκλωμένων προϊόντων, που θα οδηγήσει σε ένα νέο ποιοτικό άλμα την υπόθεση της ανακύκλωσης στη χώρα μας.
