Αρχική Μόνιμες Στήλες Κατά Μάρκον Κάππαρη και Κάρδαμο

Κάππαρη και Κάρδαμο

0
Καπαρη
Καπαρη
Καπαρη

Γραφεί και επιλέγει, ο Μάρκος Νικητάκης.

Κάπαρη

Η κάππαρη είναι γένος,  αγγειόσπερμων, δικότυλων  φυτών που ανήκει στην οικογένεια των  Καππαροειδών και στην τάξη των Καππαρωδών, με 200 είδη δέντρων αλλά κυρίως θάμνων. Τα περισσότερα είδη φέρουν αγκάθια και βρίσκονται σε βραχώδεις και άνυδρες περιοχές των τροπικών και εύκρατων περιοχών της γης. Ορισμένα από τα είδη είναι έρποντα ή αναρριχητικά.

Στις Μεσογειακές χώρες βρίσκεται το είδος Κάππαρη η κοινή (ή Κάππαρη η ακανθωτή, Capparis spinosa), έρπων θάμνος με μικρά αγκάθια και βλαστούς που διακλαδίζονται και απλώνονται στο έδαφος. Τα άνθη του φύονται μεμονωμένα, είναι μεγάλα και έχουν χρώμα λευκό. Τα άνθη πριν ανοίξουν, στο στάδιο που είναι ακόμα οφθαλμοί, μαζεύονται και στη συνέχεια τοποθετούνται σε αλατισμένο νερό με ξύδι (τουρσί) αποτελώντας τη γνωστή κάππαρη του εμπορίου.

Η κάππαρη χρησιμοποιείται ως καρύκευμα σε διάφορες σαλάτες, σε ποικιλία από τουρσιά και σε σάλτσες. Η γεύση της είναι πικάντικη και ελαφρώς καυτερή· αυτό οφείλεται στην ύπαρξη τού σιναπέλαιου που απελευθερώνεται από τους ιστούς του φυτού. Ο φλοιός τής ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί  και πονόδοντοι. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το φυτό έχει θεραπευτικές αλλά και μαγικές ιδιότητες.

Η κάππαρη είναι πιθανόν το περισσότερο ξεροφυτικό φυτό της Μεσογειακής ζώνης. Στην Ισπανία το χρησιμοποιούν για να σχηματίσουν αντιπυρικές ζώνες καθότι σε διαστήματα μεγάλης ξηρασίας το φυτό δεν πέφτει σε θερινή νάρκη, όπως κάποια άλλα που ξεραίνονται εντελώς, αλλά διατηρεί τους χυμούς στους ιστούς της. Συνήθως φύεται σε σχισμές απόκρημνων βράχων πολύ κοντά στην θάλασσα. Αυτή είναι μια παραλλαγή της ποικιλίας Capparis spinosa που έχει ελάχιστα μέχρι καθόλου αγκάθια και μεγάλα σχετικά φύλλα. Μια ποικιλία με αγκάθια και πιο μικρά φύλλα βρίσκεται σε πολλά σημεία της Αθήνας σε απίθανα μέρη. Σε ενώσεις κράσπεδων, σε σχισμές πεζοδρομίων, σε σχισμές τοίχων 1ου,2ου, ακόμη και 3ου ορόφου. Το πιθανότερο έιναι οτι οι σπόροι βλάστησαν σε αυτά τα σημεία μεταφερόμενοι περισσότερο απο τα μυρμήγκια παρά από τον αέρα.

Η κάππαρη πολλαπλασιάζεται με σπόρο η με μόσχευμα. Παρότι η κάππαρη φυτρώνει εκεί που δεν την περιμένεις, οι δύο τρόποι πολλαπλασιασμού στην πράξη έχουν πολλές δυσκολίες. Οι σπόροι της κάππαρης έχουν μια εξωτερική φλούδα που είναι πολύ δύσκολο να διαπεραστεί από το νερό για να βλαστήσει το έμβρυο. Ακόμη κι όταν βλαστήσει ο σπόρος και βγει το φυτό βάζοντας τα στη τελική θέση αναμένουμε συνήθως στα 4 φυτά να επιζήσει το 1. Ο πολλαπλασιαμός με βλαστό που παίρνουμε από το φυτό έχει κι αυτός πολύ λίγες πιθανότητες να είναι επιτυχής ακόμη κι αν φανεί ότι αρχικά έχει πιάσει.

Στην Ιταλία και Τουρκία  παράγουν φυτά κάππαρης. Πιθανόν αυτό να γίνεται με in vitro καλλιέργεια ιστών. Η Τουρκία παράγει αρκετή από ότι φαίνεται κάππαρη τουρσί την οποία εξάγει ακόμη και στην Ελλάδα. Καλλιέργεια κάππαρης γίνεται και στην Κύπρο

Άλλο είδος κάππαρης είναι η Κάππαρη η ντετσίντουα μικρό δέντρο που βρίσκεται σε περιοχές της Ασίας, φτάνει δε το ύψος των 5 μέτρων. Οι μικροί καρποί του δέντρου αυτού γίνονται τουρσί ενώ χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική για τη θεραπεία διαφόρων καρδιακών διαταραχών. Επίσης από την ξυλεία του δέντρου, που είναι ιδιαίτερα ανθεκτική, κατασκευάζονται σανίδες και βάρκες.

Η Κάππαρη η Ινδική είναι μικρό δέντρο που καλλιεργείται για τη δημιουργία αντιανεμικών φρακτών καθώς και ως καλλωπιστικό. Εκχύλισμα των ανθών και των καρπών του χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό και στην παρασκευή αλοιφών για διάφορες δερματικές παθήσεις.

Οι καρποί του θάμνου Κάππαρη η κοριμπιφέρα τρώγονται ως τουρσί και γίνονται και μπαχαρικό.

Συνταγή για «κάπαρη τουρσί»

Συλλέγουμε την κάπαρη (τα μπουμπούκια, τα φύλλα και τα αγγουράκια) και τα καθαρίζουμε αφαιρώντας το κοτσάνι, τα πλένουμε καλά με νερό και τα βάζουμε σε ένα σουρωτήρι.

Φροντίζουμε οι καρποί να είναι συμπαγείς και να μην έχουν τρύπες (τα μυρμήγκια αρέσκονται στους καρπούς της κάπαρης και συχνά δημιουργούν τρύπες για να εισχωρήσουν στο εσωτερικό της).

Αλατίζουμε με χοντρό αλάτι και τα αφήνουμε 5-7 ημέρες να «ψηθούν» σε  εσωτερικό και δροσερό μέρος. Η έλλειψη επαφής με το ηλιακό φως, διατηρεί το πράσινο χρώμα της, καθ’ όλη τη διάρκεια της επεξεργασίας. Καλό είναι το σουρωτήρι να μην έχει πολλές τρύπες για να μην αφυδατωθούν γρήγορα. Σε αυτήν την περίπτωση ίσως χρειαστεί να προσθέσουμε αλάτι.

Μια δοκιμή μετά από μερικές μέρες μπορεί να μας δείξει αν έχει ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας. Αν διαπιστώσουμε ότι είναι έτοιμη, την πλένουμε και την τοποθετούμε σε γυάλινα βάζα προσθέτοντας ελαφρύ ξύδι. Μετά από 10 ημέρες είναι έτοιμη για χρήση.

Κάρδαμο πράσινο

Elettaria cardamomum
Elettaria cardamomum

Το κάρδαμο είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae).

Συνοδεύει κυρίως σαλάτες αλλά και μαγειρευτά λαχανικά.

Είναι αυτοφυές φυτό και τα φύλλα του φύονται κοντά στη βάση του έχουν δυνατή πικάντικη γεύση και χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και διάφορα γαρνιρίσματα.

Υπάρχουν αρκετά είδη κάρδαμου. Τα πιο σημαντικά είναι:

Κοινό κάρδαμο. Γνωστό και ως κάρδαμο της Ορλεάνης, επιστημονική ονομασία Λεπίδιο το ήμερο (Lepidium sativum).

Νεροκάρδαμο. Έχει την επιστημονική ονομασία Ναστούρτιο το φαρμακευτικό (Nasturtium officinale).

Πικροκάρδαμο ή κάρδαμο των λιβαδιών. Χαμηλή πόα με λευκά ή ροζ άνθη. Βρίσκεται σε περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου της γης. Τα φύλλα του είναι σαρκώδη και έχουν πικρή γεύση.

Νεροκάρδαμο
Νεροκάρδαμο

Το κάρδαμο είναι γνωστό από την αρχαιότητα ως το φυτό που ανοίγει την όρεξη. Είναι αποτοξινωτικό, ανθελμινθικό και διουρητικό βότανο, καταπραΰνει τους ρευ­ματικούς πόνους, ενώ η ρίζα βοηθά στην αντιμετώπιση τηςκαταρροής. Χρησιμοποιείται ακόμη για τη θεραπεία του διαβή­τη και ως καθαριστικό του αίματος.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δυσπεψία και την ανακούφιση των κολικών πόνων. Επίσης είναι ευεργετικό στο συκώτι. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη φυσώδη δυσπεψία και την ανακούφιση των κολικών πόνων. Διεγείρει την όρεξη και αυξάνει τη ροή σιέλου. Συχνά χρησιμοποιείται σαν άφυσο όταν χορηγούνται καθαρτικά. Έχει θερμαντική δράση και ηρεμεί. Βοηθάει την πέψη των γαλακτοκομικών προϊόντων και μειώνει την παραγωγή βλέννας μετά από την κατανάλωσή τους Επίσης μειώνει την απότομη επίδραση που έχει ο καφές στο νευρικό σύστημα, είναι άριστο ορεκτικό και βοηθά στην μείωση των φακίδων και των πανάδων του δέρματος.

Τα χρήσιμα μέρη του κάρδαμου είναι η ρίζα, τα ρι­ζώματα, οι μίσχοι και τα φύλλα. Τονώνει τον οργανισμό και έχει αφροδισιακές ιδιότητες, κάτι γνωστό από την αρχαιότητα, γιατί περιέχει διάφορα άλατα, όπως σίδηρο, ασβέστιο και ιώ­διο.

Ο χυμός του, ανακατεμένος με μέλι, δίνει αλοιφή που εξαλεί­φει τις πανάδες του δέρματος.

Ερευνητές διαπίστωσαν ότι η καθημερινή κατανάλωση κάρδαμου ίσως να έχει αντικαρκινική δράση, επειδή φαίνεται πως παρεμβαίνει στην τροφοδοσία των όγκων με αίμα και οξυγόνο.

Συγκεκριμένα ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Southampton διαπίστωσαν ότι ένα συστατικό του κάρδαμου (εκείνο που του δίνει την πιπεράτη γεύση) μπλοκάρει μια πρωτεΐνη που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων – χωρίς αυτή την πρωτεΐνη τα καρκινικά κύτταρα φαίνεται πως δεν αναπτύσσονται.

Το συστατικό που παίζει το ρόλο – «κλειδί» φαίνεται πως είναι μια συγκεκριμένη ισοθειοκυανάτη. Αυτή η ισοθειοκυανάτη αντιλαμβάνεται κατά κάποιον τρόπο την ανάγκη των καρκινικών κυττάρων για αίμα και οξυγόνο και διακόπτει τη διαδικασία, κάνοντάς τα τρόπον τινά να λιμοκτονούν.

Ρόφημα: Ρίχνετε σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό μία κουταλιά του γλυκού κοπανισμένους σπόρους και το αφήνετε για 10-15 λεπτά. Το ρόφημα πίνετε τρεις φορές τη μέρα, μισή ώρα πριν από τα γεύματα.

Καρδάμωμο

Καρδαμωμο
Καρδαμωμο

Ο βασιλιάς των μπαχαρικών ξέρουμε ότι είναι το πιπέρι…Ποια είναι όμως η βασίλισσα;;; Είναι το καρδάμωμο, καμία  σχέση με το κάρδαμο που φυτρώνει στα δικά μας εδάφη.

Το καρδάμωμο έχει ιστορία τόσο μακρά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Από τους αμνημόνευτους χρόνους ήταν γνωστές οι δυναμωτικές, θεραπευτικές, αλλά και αφροδισιακές ιδιότητές του. Τόσο, ώστε να «γεννήσει» μια πασίγνωστη έκφραση που περιγράφει όποιον ανακτά τις δυνάμεις του: «Καρδάμωσε»!

Είναι ένα από τα ακριβότερα μπαχαρικά του κόσμου. Λέγεται ότι είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος και οι δυναμωτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες έχουν κατακτήσει τους ισχυρούς όλου του κόσμου.

Οι ρίζες του… καρδάμωμο (του ξερού μπαχαρικού) βρίσκονται στην Ινδία. Στα σανσκριτικά ονομαζόταν: «Ε-li-che», στα κινέζικα «ts’ao – k’ou», στα αραβικά «habahan». Στην αραβική κουλτούρα, μάλιστα, ήταν σύμβολο φιλοξενίας και το σέρβιραν στους καλεσμένους.

Το ελληνικό όνομα του φυτού, κατάγεται πιθανώς από τη σανσκριτική λέξη kardamah, που όπως γράφει στο λεξικό του ο Μπαμπινιώτης «περιέγραφε ένα εντελώς άγνωστο φυτό».

Πολλοί, πάντως, υποστηρίζουν ότι τα ακριβά αρωματικά «φασολάκια» του καρδάμωμου έφταναν στην αρχαία Ελλάδα από τον 4ο π.Χ. αιώνα, και αποκαλούνταν «άμωμον», λέξη που αργότερα για άγνωστο λόγο συγχωνεύτηκε με το κάρδαμο.

Το Κάρδαμο ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae).

Το δικό μας κάρδαμο, είναι το χόρτο νεροκάρδαμο, μια πρασινάδα που φυτρώνει κοντά σε νερά, σε λίμνες, σε ποτάμια ή ρυάκια. Έχει πιπεράτη γεύση και το χρησιμοποιούμε σε σαλάτες ή πασπαλίζουμε τα ψάρια ή τα πουλερικά,  βραστά ή ψητά.

Το βιάγκρα των μπαχαρικών, η βασίλισσα τους, το καρδάμωμο, έχει πατρίδα την Ινδία. Είναι ξερό μπαχαρικό , δυναμωτικό, θεραπευτικό αλλά και αφροδισιακό.

Η ιστορία του είναι παλιά όσο και ο άνθρωπος.  Λέγεται ότι η Κλεοπάτρα, λάτρευε τόσο πολύ το άρωμά του, που  έκαιγε τους σπόρους του σε όλο το παλάτι περιμένοντας τον Μάρκο Αντώνιο.

Λέγεται ότι οι αρχαίοι στρατηγοί διάταζαν τους στρατιώτες, να τρώνε κάρδαμο για να πάρουν κουράγιο.

Στην Ινδία φύτρωνε σε άγρια μορφή στα δάση του Γουέστερν Γκατσ της νότιας Ινδίας. Η περιοχή αυτή είναι γνωστή ως «Οι λόφοι του Καρδάμωμου», και μέχρι πριν 200 χρόνια προμήθευε μπαχαρικά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η τιμή του όμως είναι υψηλή και είναι το τρίτο πιο ακριβό μυρωδικό μετά το σαφράν και τη βανίλια. Η παραγωγή του είναι βασική πηγή εσόδων για τους φτωχούς αγρότες της περιοχής αυτής της Ινδίας.

Από το 1524, στο ημερολόγιο του πορτογάλου ταξιδευτή Μπαρμπαρόσα, καταγράφεται  η εξαγωγή του καρδαμώμου.

Τον 19ο αιώνα οι βρετανοί αποικιοκράτες δημιούργησαν πρώτοι φυτείες και άρχισαν να το καλλιεργούν συστηματικά.

Σήμερα το Νεπάλ κάνει τις μεγαλύτερες εξαγωγές, ακολουθούν η Ινδία και το βασίλειο του Μπουτάν.

Καλλιεργείτο στους κήπους του βασιλιά της Βαβυλώνας από το 721 πχ.

Οι ευγενείς στο Δελχί και στην Άγρα, μασούσαν σπόρους καρδαμώμου, τυλιγμένους σε φύλλα χρυσά ή ασημένια, τα οποία είχαν εμβαπτισθεί σε ροδόνερο, με μικροποσότητα καπνού. Με αυτό τον τρόπο λάμβαναν την καθημερινή τους δόση νικοτίνης!  Επίσης ήταν έθιμο και κανόνας να τρίβουν οι ευγενείς τις παλάμες των καλεσμένων τους με σπόρους ως ένδειξη εκτίμησης και φιλίας. Οι κινέζοι μανδαρίνοι, μάσαγαν τους σπόρους πριν πλησιάσουν τον αυτοκράτορα ώστε να μην ενοχλεί η ανάσα τους τον «Εκλεκτό των Ουρανών»!

Επίσης το καρδάμωμο χρησιμοποιούσαν σε κάποιες τελετές της Τάντρα, για να συμβολίσουν το «γιόνι» δηλ τα γυναικεία γεννητικά όργανα.

Χρήσιμο είναι όλο το φυτό, από τις ρίζες του έως τα φύλλα του. Συλλέγονται  την περίοδο του Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου πριν μεστώσουν, ώστε να μη σχίζεται το περίβλημα του καρπού κατά το στέγνωμα.

Οι σπόροι του είναι μικροί και μαύροι και περιέχουν ποσότητες ιχνοστοιχείων, άλατα σιδήρου, ασβεστίου, ιωδίου, καθώς και βιταμίνες Α, C και Ε!

Άριστης ποιότητας θεωρούνται οι ώριμοι σκληροί  καρποί με σκούρο καφέ χρώμα! Ως μπαχαρικό έχει πολλές χρήσεις, όπως σε μαρινάδες, στο δικό μας ρυζόγαλο, σε σαλάτες, σε σάλτες μπάρμπεκιου, στη φρουτοσαλάτα, σε σούπες θαλασσινών ακόμη και λαχανικών Επίσης ταιριάζει τέλεια με το κρασί, το μέλι ή με τις γλυκοπατάτες!

Το καρδάμωμο χρησιμοποιείται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το γευστικό πολιτισμό κάθε χώρας. Είναι πολύ δημοφιλές στη βορειοανατολική Αφρική, ενώ στο Μαρόκο ηγεμονεύει σε ένα μείγμα μπαχαρικών που το λένε «ras el hanout». Στην Κίνα χρησιμοποιείται κυρίως στην κουζίνα της κεντροδυτικής επαρχίας Σετσουάν – νοστιμεύουν με αυτό τα κρέατα που σιγοψήνονται. Στη Μέση Ανατολή, μέχρι το Ιράν, αρωματίζουν τον καφέ και το τσάι (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μαύρο τσάι kakakule που σερβίρουν στην Τουρκία). Από την άλλη πλευρά, στις σκανδιναβικές χώρες το χρησιμοποιούν στην αρτοποιία (στη Φιλανδία φτιάχνουν ένα γλυκό ψωμί με κάρδαμο που το λένε «pulla»).

Είναι ένα από τα συστατικά της σκόνης κάρυ. Οι σπόροι του χρησιμοποιούνται και ολόκληροι σε πίκλες και μαρινάδες. Προτιμούμε το κάρδαμο σε μορφή σπόρων, γιατί σε μορφή σκόνης χάνει γρήγορα το άρωμά του, τους διατηρούμε σε καλά κλεισμένο δοχείο και τους τρίβουμε λίγο πριν το μαγείρεμα. Απαγορεύεται η κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Είναι καρδιοτονωτικό, διουρητικό και αποχρεμπτικό. Η πιο γνωστή του, όμως, ιδιότητα είναι το ότι ενισχύει τη λειτουργία της πέψης. Επίσης, είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για το συκώτι.

Φυσικά μην ξεχνούμε τις αφροδισιακές του ιδιότητες!


Πηγές:
https://el.wikipedia.org
http://piperies-agiou- georgiou.blogspot.gr/
http://www.enet.gr/
http://www.heracles.gr/
http://www.diatrofisimera.gr/
http://www.enandro.gr/
http://www.herb.gr/
http://botanologia.blogspot. gr/

Προηγούμενο άρθροΣε διαβούλευση το σχέδιο κανονισμού αδειών χρήσης και λειτουργίας μουσικής
Επόμενο άρθροΚάλεσμα του Συλλόγου Εκπαιδευτικών ΠΕ Λευκάδας σε απεργία