Γράφει ο Μάρκος Νικητάκης.
Οι Αποκριές ανέκαθεν σηματοδοτούσαν μια περίοδο χαράς, γλεντιού, ξεφαντώματος, μια περίοδο που βρίσκουν διέξοδο οι κρυφές μας λαχτάρες και επιθυμίες, οι φοβίες, το άγχος και η εν γένει καταπίεσή μας.
Πίσω από τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις όλοι γινόμαστε αυτό που πραγματικά αισθανόμαστε, όλοι πετάμε στα σκουπίδια την καθημερινή μας σοβαροφάνεια, την καθημερινή μας υποχρέωση εμφάνισης απέναντι στο γείτονα, τον γνωστό ή τον άγνωστο, όλοι απελευθερώνουμε το σκλαβωμένο κομμάτι μας, σκλαβωμένο από άδικους φορές κανόνες που η κοινωνία και η ανάγκη επιβίωσης σ αυτήν επιβάλλουν.
Η μάσκα είναι το μέσον για να αλλάξουμε πρόσωπο. Ο μασκαρεμένος ακυρώνει την κοινωνική διαφορά, ακυρώνει τις αντιθέσεις, αντιστρέφει τα πάντα και εν τέλει ταυτίζει τα αντίθετα.
Η μάσκα είναι η εξουσία που ο μασκαρεμένος ποτέ δεν είχε και που θα ήθελε να ασκήσει. Είναι η υποσυνείδητη επιθυμία του να διακωμωδήσει ό,τι τον τυραννά, ό,τι τον εκβιάζει, ό,τι του καθορίζει την πορεία.
Οι Αποκριές εν τέλει είναι μια λαϊκή γιορτή, μια αποφόρτιση από τον χειμώνα ενόψει της Άνοιξης, μια προετοιμασία του οργανισμού για την Σαρακοστή, ένα μήνυμα ελπίδας και αναγέννησης που βρίσκει έκφραση παντού. Στο δρόμο, στο σπίτι, στις ταβέρνες και τα κέντρα, στους χορούς και τις παρελάσεις.
Πλανάται βεβαίως το ερώτημα:
– Εξακολουθούν οι Αποκριές να είναι μια λαϊκή γιορτή;
– Σήμερα μασκαρευόμαστε με το που μπαίνει το Τριώδιο ή τότε νομιμοποιούμε ημερολογιακά την καθημερινή μας συνθήκη διαβίωσης;
Ζούμε σε μια εποχή που η πολιτική και η κοινωνία συναντιούνται με τις Αποκριές σε ένα κοινό χαρακτηριστικό: Τη Μεταμφίεση.
«… Σήμερα οι μάσκες δεν είναι απαραίτητες. Καμώνονται από τον ανήθικο εκθεατρισμό της εξουσιαστικής δομής στις σχέσεις των ανθρώπων. Υπάρχουν παντού. Στο σπέρμα της οίησης, του φανατισμού, της εξαχρείωσης. Γενεσιουργός αιτία η εξουσία, ο πόλεμος, οι –ισμοί, κυρίως οι τελευταίοι. Αυτοί οι –ισμοί είναι οι μάσκες. Δεν προέκυψαν βεβαίως από την αγωνία του ανθρώπου μπροστά στο πρωτόγνωρο ή από την προσπάθειά του να βρεθεί σε μια άλλη διάσταση αλλά από την αχαλίνωτη επιθυμία όλων όσοι κρύβονται πίσω από αυτές, να επικρατήσουν, να φτάσουν το δυνατόν ταχύτερα στους στόχους που αφειδώς διαφημίζονται. Δημοσιότητα, προβολή, επιτυχία οικονομική. Εξουσία πάντα, παντού… Κμέλεθρα στη μωσαϊκή τους τούτη αναρρίχηση οι μάσκες της αλλοτρίωσης, ο αφανισμός της εσωτερικής αγωνίας,,,» ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 2/3/1995)
Διανύουμε εφέτος έτος Δημοτικών και Νομαρχιακών εκλογών. Εκλογών που λόγω «Καποδίστρια» θα είναι διαφορετικές. Έξω από μια κατεστημένη κατάσταση χρόνων, με κόντρες και αρνήσεις, με πείσματα και εγωκεντρισμούς, με γινάτια αλλά και συναινέσεις.
Είναι δεδομένο λοιπόν ότι οι Αποκριές δεν θα κρατήσουν εφέτος μόνο 15 ημέρες. Θα παραταθούν τουλάχιστον έως τον Οκτώβρη !
Οι μάσκες στα πρόσωπα των κ. αρμοδίων της αυτοδιοίκησης, τέως, νυν και επίδοξων θα διατηρηθούν για πολύ και σίγουρα θα είναι χαρούμενες.
Το «καλό» τους πρόσωπο θα εμφανιστεί ξανά, θα αναθεματίσουν τα λάθη του παρελθόντος, θα ορκιστούν καλή συνέχεια και επαναφορά στο σωστό δρόμο που είχαν ορίσει στο παρελθόν. Το πολυπόθητο «χρίσμα» από την κορυφή ή την βάση των παρατάξεων, η κρυφή ή φανερή ανάγκη συνεργασιών, θα δημιουργήσουν συμμαχίες και συνεργασίες πάνω και κάτω από το τραπέζι, φορές «ανίερες».
Οι φιλίες θα ζωντανέψουν, οι σχέσεις θα αποκατασταθούν μέχρις τουλάχιστον την ανάδειξη του «νικητή».
Οι Δημοτικοί και Νομαρχιακοί μας άρχοντες θα ξεσκονίσουν από τα ράφια και θα εμφανίσουν μελέτες ξεχασμένες, τα προβλήματα, χρόνια ή μη, θα έχουν δρομολογημένες επιτέλους τις λύσεις των.
Οι λακκούβες στους δρόμους θα κλείσουν με προσωρινά έστω μπαλώματα, ίσα για να βγάλουμε την προεκλογική περίοδο, τα μικροέργα βιτρίνας θα μπουν στην ημερησία διάταξη.
Η Βόλτα στην Κεντρική Αγορά θα δεχτεί πλήθος χαμόγελα. Η παρέλαση του Καρνάβαλου λοιπόν δεν θα κρατήσει μόνο μια μέρα…
Η μάσκα της εργατικότητας, της δημιουργικότητας και της αποτελεσματικότητας θα φορεθεί πολύ εφέτος.
Ο κόσμος όμως που χρόνια παρακολουθεί τα ίδια άρματα, τα ίδια θέματα, τις μάσκες με τα ίδια γελαστά πρόσωπα, θα μπορέσει φαντάζομαι να διακρίνει πίσω από τις μάσκες τη μιζέρια και την ασημαντότητα, τη γλώσσα που έξω από το στόμα τους κοροϊδεύει.
Γιατί ξέρει καλά πως μετά την Αποκριά ακολουθεί η Σαρακοστή και τα χωρίς Ανάσταση (δυστυχώς) πάθη…
Γιατί αρκετά έχει υποφέρει από ασήμαντους που θεωρούν τον εαυτό τους αρχή και τέλος μα και από σημαντικούς που δεν αξιοποίησαν για το κοινό καλό τις ικανότητές τους, τουλάχιστον όσο θα περίμενε κανείς.
Γιατί κάποτε οι μάσκες –όπως σημειώνει ο Γιώργος Σταματόπουλος – προσπαθούσαν να εξευμενίσουν διακωμωδώντας τέρατα και σκοτεινές μορφές. Σήμερα είναι οι ίδιες τέρατα και προϊόντα διαφήμισης. Στο εγγύς μέλλον πιθανώς να τρομάζει ο ένας τον άλλο με την απλή του παρουσία, με την ανίερή του αλλοτρίωση.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ Φλεβάρης 1998
Σημείωση: Είναι αυτούσιο ένα άρθρο μου στην εφημερίδα «ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ», ένα μηνιαίο έντυπο που εκδίδαμε λίγοι ρομαντικοί με κόπους και θυσίες.
Αν ο αναγνώστης αντί «νομαρχιακές» εκλογές διαβάσει «περιφερειακές», αντί «Καποδίστριας», «Καλλικράτης» και αντί «Οκτώβριος», «Μάιος», παραμένει πάντα επίκαιρο.
Το τραγικό όμως είναι πως κάποιοι πολιτικοί, που είχαν βαλθεί να μας σώσουν τότε, παρουσιάζονται και σήμερα ως σωτήρες. Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, έχουν αφήσει να στέκονται, κουφάρια αποκρουστικά, κατάλοιπα των «οραμάτων» τους στο νησί και κυρίως στην πόλη και έχουν καταντήσει τους τέως ψηφοφόρους τους, με τις ψήφους τους στις πολιτικές επιλογές των μνημονίων και της λιτότητας, σε «φαντάσματα» λόγω της ανέχειας!
Τούτα τα φαντάσματα δεν είναι «μάσκες», είναι αληθινά και είμαι βέβαιος ότι θα τους … στοιχειώνουν μια ζωή! Κατά τούτο το θράσος τους μόνο σαν αποκριάτικη έκφραση μπορεί να γίνει ανεκτό!
