Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να φτιάξουμε κομπόστ οπότε μπορείτε να διαλέξετε την μέθοδο που ταιριάζει στον χώρο που διαθέτετε (κήπος ή βεράντα) και στον χρόνο που θέλετε να αφιερώσετε. Αρκεί να υπάρχει η διάθεση και η φύση αργά ή γρήγορα θα κάνει την δουλειά της. Πετάμε ένα πολύτιμο θησαυρό για το έδαφος χωρίς να συνειδητοποιούμε τι κάνουμε.
Οι μέθοδοι που περιγράφονται παρακάτω καλύπτουν συνοπτικά τις πιο συνηθισμένες:
- Ταχεία ή θερμή μέθοδος
- Αργή ή ψυχρή μέθοδος
- Εναλλακτικές μέθοδοι
Όποιοι έχουν κήπο επιλέγουν ένα χώρο σχετικά σκιερό και προφυλαγμένο από τον βοριά όπου θα σχηματίσουν τον σωρό. Ο σωρός μπορεί να περιφραχθεί , πράγμα που βοηθάει στον καλύτερο χειρισμό και έλεγχο, ή απλώς να είναι ελεύθερος. Πρέπει οπωσδήποτε να εφάπτεται του εδάφους ώστε στην κατάλληλη στιγμή να τον επισκεφθούν οι μεγάλοι ευεργέτες του, οι γεωσκώληκες.
Όσοι έχουν βεράντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα μεγάλο βαρέλι ή ένα κάδο που είναι η οικονομική λύση, ή ακόμη να προμηθευτούν ειδικούς κάδους που διατίθενται στο εμπόριο
Ταχεία (θερμή) μέθοδος
Αν διατηρήσετε μία σωστή ισορροπία αέρα, υγρασίας και ενέργειας για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών, θα σχηματισθεί ένας θερμός σωρός ο οποίος θα αποσυντεθεί γρήγορα και θα καταστρέψει παράσιτα και βλαβερούς μικροοργανισμούς και θα αποδώσει ένα προϊόν υψηλής ποιότητας. Η ταχεία μέθοδος απαιτεί κατά τι περισσότερη προσπάθεια αλλά το αποτέλεσμα θα σας αποζημιώσει!
Πώς να φτιάξετε τον σωρό
- Μαζέψτε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας («πράσινα») που περιγράψαμε παραπάνω σε ένα μικρό κάδο. Τεμαχίσετε τα μεγάλα ή ογκώδη υλικά σε μικρά κομματάκια ούτως ώστε να αναπτυχθούν περισσότεροι μικροοργανισμοί και να επιταχυνθεί η διαδικασία.
- Αναμείξτε με ξερά φύλλα, κομμένα κλαδάκια κλπ. («καφέ») και αυτά τεμαχισμένα σε αναλογία 2 «καφέ» προς 1 «πράσινα», τοποθετήστε το μίγμα στον χώρο που έχετε επιλέξει και ανακατέψτε καλά με ένα φτυάρι ή τσουγκράνα.
- Ελέγξετε την υγρασία του σωρού. Το μίγμα πρέπει να είναι τόσο υγρό ώστε να μην στάζει, όπως ένα καλά στυμμένο σφουγγάρι. Αν είναι πολύ υγρό προσθέστε «καφέ» ώστε να απορροφήσουν την υγρασία. Αν είναι πολύ ξηρό ψεκάστε με νερό.
- Συνεχίστε να προσθέτετε υλικά μέχρι να φτιάξετε τον σωρό σας ο οποίος για να θερμανθεί δεν πρέπει να είναι μικρότερος από 1μ x 1μ x 1μ και όχι μεγαλύτερος από 1,80μ (διότι τότε δυσχεραίνεται η σωστή κυκλοφορία του οξυγόνου)
Πώς να ανακατεύετε τον σωρό
Κάθε 3 με 6 μέρες ανακατέψτε τον σωρό σας και ελέγξετε την υγρασία. Έτσι επιτυγχάνεται ο σωστός αερισμός και η ανάμειξη του υλικού από τις άκρες στο κέντρο όπου και η θερμοκρασία είναι υψηλότερη.
Πώς να επιταχύνετε την αποσύνθεση
Όπως προαναφέραμε, οι σημαντικότερες παράμετροι για την ταχεία κομποστοποίηση είναι οι ακόλουθες:
- Το μέγεθος των συστατικών:
Αν τα συστατικά είναι πολύ μεγάλα επιβραδύνεται η αποσύνθεση. - Η σωστή αναλογία των υλικών και η συχνή ανάδευση:
Τυχόν δυσοσμία σημαίνει είτε ότι το ποσοστό των «πράσινων» είναι υψηλότερο του δέοντος οπότε η σύσταση του σωρού γίνεται γλοιώδης, είτε ότι ο αερισμός είναι ελλιπής. Το πρόβλημα λύνεται αν προσθέσετε «καφέ» ώστε να απορροφηθεί η υπερβάλλουσα υγρασία και αναμείξετε καλά τον σωρό ώστε να βελτιωθεί ο αερισμός. - Το σωστό μέγεθος του σωρού ώστε να θερμανθεί γρήγορα:
Ελάχιστο 1 μ – Μέγιστο 1,80 μ. - Η σωστή υγρασία:
Σε περιόδους μεγάλης ζέστης μπορεί να χρειαστεί να καταβρέξετε τον σωρό. Για να διατηρήσετε την σωστή υγρασία και να τον προφυλάξετε από τις βροχές, μπορείτε να σκεπάσετε τον σωρό με μαύρο πλαστικό. - Ο σωστός αερισμός:
Οι μικροοργανισμοί που προκαλούν την ταχεία αποσύνθεση χρειάζονται οξυγόνο για να δράσουν. Επομένως ο σωρός πρέπει να είναι πορώδης για να αερίζεται σωστά. Καθώς αποσυντίθεται κατακάθεται μειώνοντας την κυκλοφορία του οξυγόνου. Η συχνή ανάδευση και η προσθήκη «καφέ» υλικών που δημιουργούν όγκο βελτιώνει τον αερισμό.
Σε λίγες ημέρες ο σωρός θα θερμανθεί και αν όλα έχουν γίνει σωστά η θερμοκρασία στο κέντρο του σωρού θα είναι 50–60°. Μόλις η θερμοκρασία αρχίσει να μειώνεται ανακατέψτε τις άκρες του σωρού προς το κέντρο ώστε να γίνει η κομποστοποίηση ομοιογενής. Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας καλό είναι να μην προσθέτετε νέο μίγμα. Αν θέλετε μπορείτε να δημιουργήσετε καινούργιο σωρό.
Αργή (ψυχρή) Μέθοδος
Υπάρχουν πολλοί που έχουν μεν την διάθεση να ασχοληθούν αλλά δεν έχουν τον χρόνο. Τότε θα αφήσουν την φύση να ενεργήσει μόνη της και απλώς η διαδικασία θα διαρκέσει περισσότερο.
Στην προκειμένη περίπτωση τα υλικά τοποθετούνται σε στρώσεις πάχους 5 – 10 εκ. εναλλάσσοντας «πράσινα» και «καφέ», και παραμένουν εκεί μέχρι να κομποστοποιηθούν. Πρώτα θα γίνει το κάτω στρώμα το οποίο μπορείτε σταδιακά να αφαιρείτε με την τσουγκράνα και να το χρησιμοποιείτε. Ένα μειονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι, επειδή τα υλικά δεν θερμαίνονται σε υψηλές θερμοκρασίες, τυχόν παθογόνοι οργανισμοί ή αρρώστιες των φυτών που προΰπαρχαν, δεν εξοντώνονται. Κάποιος όμως που γνωρίζει τον κήπο του μπορεί να αποφύγει να ρίχνει τα άρρωστα φυτά στον σωρό.
Άλλο μειονέκτημα είναι ότι τα υπολείμματα κουζίνας αν αφεθούν σε ανοιχτό σωρό χωρίς να αναδεύονται μπορεί να προσελκύσουν στον κήπο βλαβερά ζωύφια ή αρουραίους. Γι’ αυτό καλό είναι να μη μένουν εκτεθειμένα στην επιφάνεια αλλά πάντα να καλύπτονται με ένα στρώμα «καφέ» υλικών. Άλλη λύση είναι να χρησιμοποιήσετε αποκλειστικά και μόνο τα κλαδέματα του κήπου σας, μέθοδος αργής αποσύνθεσης αλλά χωρίς παρενέργειες.
Η ψυχρή μέθοδος μπορεί να χρειαστεί και ένα χρόνο για να ολοκληρωθεί. Το αποτέλεσμα όμως είναι εξ’ ίσου καλό με την θερμή μέθοδο και η συνεισφορά μας στην ανακύκλωση και την μείωση των απορριμμάτων εξ’ ίσου σημαντική.
Που και πώς χρησιμοποιείται το κομπόστ.
Βελτίωση του εδάφους
Το φθινόπωρο σκάψτε το χώμα και αναμείξτε με κομπόστ πάχους 2 εκ. Επίσης χρησιμοποιήστε το σε μίγμα χώματος για φύτευση νέων φυτών.
Λουλούδια
Την άνοιξη αναμείξτε το επιφανειακό χώμα των παρτεριών ή των γλαστρών σας με κομπόστ ή αφήστε το επάνω για προστασία από τα ζιζάνια και διατήρηση της υγρασίας. Είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για τις τριανταφυλλιές που ξετρελαίνονται για την οργανική ύλη!
Γκαζόν
Όταν φυτεύετε καινούργιο γκαζόν ρίξτε κομπόστ πάχους 6 εκ. και σκαλίστε το σε βάθος τουλάχιστον 11 εκ. πριν σπείρετε. Στο ήδη υπάρχον ρίξτε 2 εκ. στα «φαλακρά» σημεία και σκαλίστε το.
Φύτεμα δέντρων
Όταν φυτεύουμε δέντρα ρίχνουμε μόνο μικρή ποσότητα κομπόστ κοντά στις ρίζες αλλιώς το ριζικό σύστημα δεν θα εισχωρήσει σε βάθος για να βρει θρεπτικές ουσίες. Τοποθετήστε το κομπόστ κυκλικά στην επιφάνεια γύρω από το δέντρο χωρίς να εφάπτεται στον κορμό.
Δέντρα
Στα ήδη υπάρχοντα δέντρα και θάμνους το κομπόστ υποκαθιστά το φυσικό περιβάλλον του δάσους όπου η οργανική ύλη από μόνη της πέφτει γύρω από το δέντρο. Βάλτε λοιπόν και σεις κομπόστ πάχους 2-3 εκ. γύρω από το δέντρο αλλά αφήστε την περιοχή γύρω από τον κορμό ελεύθερη.
Λαχανόκηπος
Τοποθετήστε μπόλικο κομπόστ το φθινόπωρο στο παρτέρι και σκαλίστε το την άνοιξη ή ρίξτε μία χούφτα στο λάκκο όταν φυτεύετε.
Εναλλακτικές Μέθοδοι Κομποστοποιήσης
Κομπόστ από φύλλα
Μαζέψτε τα ξερά φθινοπωρινά φύλλα, αναμείξτε τα με λίγο κομμένο γκαζόν και πράσινα από τον κήπο σας, αυτά δηλαδή που οι κηπουροί ούτως ή άλλως βάζουν σε σακούλες και ρίχνουν άσκοπα στους κάδους απορριμμάτων. Αν είναι στεγνά βρέξτε τα και αφήστε τα σε ένα μέρος του κήπου και αυτά κάποτε θα ξαναγίνουν τροφή για τα φυτά σας.
Μπορείτε επίσης να αφήνετε μία ποσότητα φύλλων γύρω από τα δέντρα ή τα φυτά ώστε να ενσωματωθούν επιτόπου στο έδαφος (επιφανειακή κομποστοποίηση). Τον χειμώνα προστατεύουν τις ρίζες από τον παγετό και το καλοκαίρι μειώνουν την θερμοκρασία του εδάφους και διατηρούν καλύτερα την υγρασία.
Κομπόστ σε σάκους απορριμμάτων
Αν δεν έχετε μεγάλες ποσότητες φύλλων, μπορείτε να βάλετε όσα έχετε σε ένα μεγάλο μαύρο σάκο απορριμμάτων αφού τα βρέξετε (θυμηθείτε το στυμμένο σφουγγάρι) και να τον δέσετε. Καλό είναι να προσθέσετε λίγο χώμα και κάποιο οργανικό λίπασμα (όπως κοπριά, κομπόστ ή λιπάσματα που προέρχονται από φυσικές πηγές και όχι συνθετικές) ώστε να επιταχύνετε την κομποστοποίηση. Την άνοιξη το κομπόστ θα είναι έτοιμο! Αντί τα φύλλα να πάρουν την γνωστή οδό της χωματερής, στην ίδια «συσκευασία» αποδεικνύονται ευεργετικά για τον κήπο.
Κομμένο χόρτο
Το χόρτο, όπως προαναφέραμε, πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ σαν συστατικό του κομπόστ διότι μπορεί να μετατραπεί σε μία γλοιώδη μάζα. Σε μετρημένες ποσότητες όμως (όχι παραπάνω από το 1/3 του σωρού) αποτελεί αποτελεσματικό «πράσινο» υλικό για τον σωρό διότι αποσυντίθεται γρήγορα.
Πολλοί αφήνουν ένα τμήμα του κομμένου χόρτου επάνω στο γκαζόν διότι περιέχει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Σε 7–14 μέρες αφομοιώνεται με το έδαφος και χρησιμεύει σαν πρώτης τάξεως λίπασμα πλούσιο σε άζωτο διατηρώντας το γκαζόν σας πράσινο και υγιές. Προσοχή βέβαια το γκαζόν να μην έχει ψεκαστεί με εντομοκτόνα ή ζιζανιοκτόνα.
Συμπέρασμα: Μη πετάτε επ’ ουδενί τα υπολείμματα του κήπου σας. Είναι ένας θησαυρός που δεν πρέπει να πάει χαμένος. Κάτι ξέρει η φύση που ρίχνει τα φύλλα κάτω από τα δένδρα. Τα δάση «αυτολιπαίνονται» με φυσικό τρόπο!
