Γράφει η Σταυρούλα Γαβρίλη.
Ο όρος Μαθησιακές Δυσκολίες (μ.δ) είναι σχετικά πρόσφατος και ορίζει όλες εκείνες τις διαταραχές που έχουν να κάνουν με την κατανόηση και την χρησιμοποίηση της προφορικής και γραπτής γλώσσας. Οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν την μνήμη, την ακουστική ή οπτική αντίληψη και τη σκέψη. Ως αποτέλεσμα αυτών των διαταραχών τα άτομα συναντούν δυσκολίες στη μάθηση του προφορικού λόγου , στην ανάγνωση των λέξεων και της σημασίας τους και στη γραφή ή στο μαθηματικό λογισμό. Είναι , με απλά λόγια, μια απροσδόκητη αποτυχία ή πολύ χαμηλή επίδοση στην ανάγνωση και στη γραφή , που δεν δικαιολογεί η ηλικία , οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες και το νοητικό επίπεδο του παιδιού (τα παιδιά με μ.δ. έχουν φυσιολογικό νοητικό επίπεδο ).
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι θείο δώρο μπορεί να πει κανείς , το οποίο σημαίνει ότι μόνο όταν γνωρίζουμε έγκαιρα την ύπαρξή τους μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε σωστά. Αντιθέτως η άγνοια χειροτερεύει την εξέλιξη του ατόμου στους παραπάνω τομείς. Κατά το 85% οι μ.δ. είναι εγγενείς.
Οφείλονται σε καθυστέρηση ωρίμανσης σε επιμέρους περιοχές του εγκεφάλου ή στη μη ολοκληρωμένη δημιουργία εγκεφαλικού φλοιού και στο σχηματισμό δυσπλασιών , κυρίως στο αριστερό ημισφαίριο. Μπορούν να οφείλονται επίσης σε εγκεφαλικές βλάβες πριν , κατά την διάρκεια ή μετά τον τοκετό. Οι διαδικασίες του εγκεφάλου των μηχανισμών της ανάγνωσης και της γραφής είναι πολυσύνθετες και πολύπλοκες , για αυτό και οι ελαχιστότατες βλάβες μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι συνέπειες θα εμφανιστούν οπωσδήποτε. Αυτό θα εξαρτηθεί από το περιβάλλον που μεγαλώνει το παιδί , την οικογένεια και οπωσδήποτε το σχολείο.
Απ’ όλες τις ομάδες ατόμων με ειδικές μειονεξίες – αναπηρίες (τύφλωση, κώφωση, σωματική αναπηρία, διανοητική καθυστέρηση κ.λ.π) πρώτη θέση στα στατιστικά καταλαμβάνουν παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν μ.δ. αποτελούν το 3,5 – 5% του σχολικού πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε σχολείο με 250 μαθητές υπάρχουν 10 τουλάχιστον μαθητές με μ.δ. Εμφανίζεται στα αγόρια σε μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι στα κορίτσια και μάλιστα σε αναλογία 4:1. Υπολογίζεται ότι αν όλοι οι Έλληνες με μ.δ. κατοικούσαν με τις οικογένειες τους σε μία πόλη , τότε η “Μαθησιούπολη” θα ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και θα είχε περισσότερους από 2.000.000 κατοίκους.
Το προφίλ των παιδιών με μ.δ ποικίλλει. Τα χαρακτηριστικά των μ.δ μπορούν να κατηγοριοποιηθούν γενικά σε :διαταραχές αντίληψης, διαταραχές προσοχής, κινητικές διαταραχές, προβλήματα κοινωνικό – συναισθηματικής οργάνωσης και προβλήματα κινήτρων. Κάποια γενικά χαρακτηριστικά των παιδιών με μ.δ αναφέρονται παρακάτω :
▪ Παρανοούν προφορικές οδηγίες.
▪ Ξεχνούν εύκολα.
▪ Έχουν αποδιοργανωμένη συμπεριφορά.
▪ Έχουν δυσκολία στο να αρχίσουν και να τελειώσουν μια δραστηριότητα.
▪ Κινούνται συνέχεια στο χώρο.
▪ Είναι ήσυχα και απομονωμένα ή αντίθετα παρορμητικά και εκρηκτικά στη συμπεριφορά τους.
▪ Έχουν δυσκολία στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά.
▪ Έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση και διάσπαση προσοχής.
▪ Η συμπεριφορά τους δεν είναι σταθερή.
▪ Δυσκολεύονται στην ταξινόμηση, στην αποθήκευση και στην οργάνωση των πληροφοριών που δέχονται.
▪ Δυσκολεύονται πολύ στις αλληλουχίες, δηλαδή στο να μάθουν τις ημέρες της εβδομάδας , τους μήνες του χρόνου, να δένουν τα κορδόνια τους, να βρίσκουν ένα όνομα στον τηλεφωνικό κατάλογο, να βρίσκουν μία λέξη στο λεξικό.
▪ Εμφανίζουν έλλειψη στοχαστικότητας, δηλαδή απαντούν σχεδόν αυτόματα σε ερωτήσεις και κατά κανόνα δίνουν λαθεμένες απαντήσεις.
▪ Εμφανίζουν ανώριμη και ανοργάνωτη συμπεριφορά σε βαθμό, συχνότητα και διάρκεια που ξεχωρίζουν από τους συμμαθητές τους.
▪ Πολλά από τα παιδιά αυτά μπορεί να είναι πολύ ικανά σε κάποια ή κάποιες δεξιότητες και πολύ αδύναμα σε άλλες.
▪ Δυσκολεύονται να ακολουθούν περίπλοκες οδηγίες, να μαθαίνουν ορισμούς , να θυμούνται ημερομηνίες, ονόματα κλπ.
▪ Αποδιοργανώνονται σε ατμόσφαιρα άγχους και έντασης.
▪ Θυμούνται το πρόγραμμα της τηλεόρασης αλλά όχι την ορθογραφία των απλών καθημερινών λέξεων.
▪ Δείχνουν απογοητευμένα, απρόθυμα για σχολική εργασία γι’ αυτό και η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους είναι άσχημη (χαμηλή αυτοεκτίμηση).
▪ Τα περισσότερα εμφανίζουν ανώριμη κινητικότητα , γι’ αυτό και περιγράφονται ζημιάρικα παιδιά., αδέξια στις κινήσεις.
▪ Παραμένουν περισσότερο από τους συμμαθητές τους στο στάδιο της συγκεκριμένης σκέψης.
▪ Κρατάνε το μολύβι πολύ σφιχτά με αποτέλεσμα να κουράζεται το χέρι τους.
▪ Διστάζουν όταν μιλούν.
▪ Έχουν αδυναμία στην έκφραση.
Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να διαγνωστούν αφού το παιδί ξεκινήσει το σχολείο από την πρώτη κιόλας δημοτικού.
Όμως υπάρχουν στοιχεία/ενδείξεις που μπορεί να αντιληφθεί κανείς από την προσχολική ηλικία ώστε να παραχθεί μια πρώιμη παρέμβαση στο παιδί για να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η εμφάνιση των μ.δ κατά την έναρξη του σχολείου. Είτε στην μία είτε στην άλλη περίπτωση οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να απευθυνθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε έναν λογοπεδικό για την σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ειδικότερα, χαρακτηριστικά όσον αφορά την ανάγνωση, την γραφή, την ορθογραφία, το μαθηματικό λογισμό καθώς επίσης και ιδιαίτερα συμπτώματα της προσχολικής, της σχολικής και της εφηβικής ηλικίας των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών θα περιγραφούν σε επόμενο άρθρο.
