Η διατροφή του ανθρώπου αποτελείται κυρίως από τρόφιμα όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά, λίπη και όσπρια. Τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων τα οποία το σώμα μετατρέπει σε ενέργεια λέγονται μακροθρεπτικά συστατικά και περιλαμβάνουν τους υδατάνθρακες, το λίπος και τις πρωτεΐνες. Το αλκοόλ θεωρείται επίσης ως μακροθρεπτικό, παρότι δεν είναι απαραίτητο για την διατήρηση της ζωής.
Πολλά τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά έχουν μελετηθεί για το ρόλο τους στην πρόληψη του καρκίνου, ωστόσο η άμεση αλληλεπίδραση ενός συγκεκριμένου τροφίμου ή θρεπτικού συστατικού με τον καρκίνο είναι δύσκολο να βρεθεί. Η δυσκολία αυτή οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως:
- Τα τρόφιμα αποτελούνται από πολλά συστατικά, μακροθρεπτικά, μικροθρεπτικά (βιταμίνες και μέταλλα) και μη θρεπτικά συστατικά (φυτοχημικά συστατικά, πχ καροτενοειδή και φλαβονοειδή), τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου.
- Η πλειοψηφία των ανθρώπων καταναλώνει μια ποικιλία τροφίμων, δημιουργώντας αλληλεπιδράσεις που είναι αδύνατον να μελετηθούν.
- Μερικές φορές τα μακροθρεπτικά συστατικά έχουν διαφορετική επίδραση στο σώμα, ανάλογα με τη ποσότητα που καταναλώνεται και αν είναι λιγότερη ή περισσότερη από αυτή που το σώμα χρειάζεται.
- Μερικές μελέτες δείχνουν ότι ο τρόπος προετοιμασίας του φαγητού μπορεί να επηρεάσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός τροφίμου.
Παρά τις δυσκολίες όμως υπάρχουν πλέον αρκετά στοιχεία που συσχετίζουν τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά με διάφορες μορφές καρκίνου:
Φρούτα και λαχανικά. Σύμφωνα με το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (AICR) και του Παγκόσμιου Ταμείου Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF) η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών πιθανόν προστατεύει από διάφορες μορφές καρκίνου, όπως του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του στομάχου, του παγκρέατος, του πνεύμονα και του προστάτη. Το εύρος και ο μηχανισμός προστασίας συνεχίζεται να μελετάτε.
Φυτικές ίνες. Είναι ουσίες οι οποίες δεν απορροφούνται στον πεπτικό σωλήνα και βοηθούν στην αύξηση του όγκου των κοπράνων και την ταχύτερη διέλευση της τροφής στο γαστρεντερικό σύστημα. Μελέτες των AICR/WCRF έδειξαν ότι η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ειδικότερα του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Πρωτεΐνη. Το κρέας, τα ψάρια και τα θαλασσινά, το αυγό και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν την κύρια πηγή πρωτεΐνης της διατροφής. Από αυτά το κόκκινο κρέας και τα επεξεργασμένα προϊόντα κρέατος έχουν μελετηθεί εκτεταμένα. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε ποσότητα μεγαλύτερη των 500γρ. ανά εβδομάδα φαίνεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, ενώ μέχρι τα 500γρ. θεωρείται ασφαλής. Αντιθέτως η κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος ανεξαρτήτου ποσότητας, όπως λουκάνικα, σαλάμια, μπέικον κ.α. αποδείχτηκε σε μελέτες των AICR και WCRF ότι αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και θα πρέπει να αποφεύγονται.
Γαλακτοκομικά προϊόντα. Περιλαμβάνουν το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί και αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή ασβεστίου. Οι μελέτες συσχέτισης της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και καρκίνου δείχνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα. Η μελέτη των AICR και WCRF έδειξε μεν ότι το γάλα πιθανόν να προστατεύει κατά της ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, αλλά μια δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
Αλκοόλ. Η κατάχρηση οινοπνεύματος αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου, όπως του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του ήπατος, του στήθους, του παχέος εντέρου και του στομάχου.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
