Από την πρώτη στιγμή εισόδου στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση κάθε μαθητής ακούει και προετοιμάζεται για τις περιβόητες Πανελλήνιες. Πάμπολλα παιδιά μεγαλώνουν με την ιδέα ότι πρέπει να μπουν στο πανεπιστήμιο για να έχουν ένα σεβαστό επάγγελμα που θα αποφέρει χρήματα και για να είναι επιτυχημένοι ενήλικες. Έτσι το άγχος, και πολλές φορές σε υπερβολικό βαθμό, έγινε αναπόσπαστο κομμάτι των Πανελληνίων όχι μόνο για τους μαθητές αλλά και για τους γονείς τους.
Το άγχος μπορεί να αποβεί σίγουρα δημιουργικό όταν κρατά το άτομο σε μία εγρήγορση και το ωθεί σε κινήσεις προς την επίτευξη του στόχου του. Όμως, το άγχος των τελευταίων ημερών πριν τις εξετάσεις μπορεί να γίνει και πολύ δυσλειτουργικό. Πολλοί μαθητές εκφράζουν συναισθήματα απογοήτευσης, θυμού ή ανεπάρκειας. Πολλά σωματικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν παράλληλα, όπως: πονοκέφαλοι, εφιάλτες και δυσκολίες στον ύπνο ή στομαχικές διαταραχές. Έτσι, συχνά το παιδί καταλήγει να έχει δυσκολία συγκέντρωσης, μείωση απόδοσης ακόμα και άρνηση ως προς το διάβασμα. Πολλές φορές αναπόφευκτες είναι και οι οικογενειακές συγκρούσεις, καθώς τα παιδιά εκλαμβάνουν σαν πρόσθετο φορτίο την αγωνία των γονιών τους.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν χρυσές λύσεις για την αγωνία κάθε μαθητή πριν και κατά την διάρκεια των Πανελληνίων εξετάσεων. Παρ’ όλα αυτά η υιοθέτηση ορισμένων καλών πρακτικών μπορεί να βοηθήσει τόσο τα παιδιά, όσο και τους γονείς που αγωνιούν μαζί τους.
Συμβουλές για τους μαθητές:
- Εστιάστε την προσοχή σας στις θετικές σας επιδόσεις, όσες και αν είναι αυτές, και μην δεσμεύεται το μυαλό σας γύρω από αρνητικές σκέψεις σχετικά με τις επιδόσεις σας.
- Προσπαθήστε να παρακολουθείτε την πρόοδο σας ώστε να έχετε μια ρεαλιστική εικόνα της κατά τις εξετάσεις.
- Μιλήστε σε πρόσωπα (συγγενείς, φίλους) που σας αποφορτίζουν, ενώ αποφύγετε καταστάσεις που σας φορτίζουν συναισθηματικά.
- Αποφορτιστείτε με ευχάριστες δραστηριότητες (π.χ. άθληση) και φροντίστε την διατροφή σας.
- Οργανώστε όσο καλύτερα την ύλη για το διάβασμα σας με σημειώσεις, συχνές επαναλήψεις και διαλλείματα κατά την διάρκεια της μελέτης. Μην ξεχνάτε ότι οι πιο εποικοδομητικές επαναλήψεις γίνονται πρωινές ώρες και όχι αργά την νύχτα καθώς και ότι δεν χρειάζεται να συζητάμε λίγο πριν τις εξετάσεις για το τι θυμόμαστε και τι όχι.
Συμβουλές για γονείς:
- Κρατήστε την ψυχραιμία σας και μείνετε ήρεμοι.
- Βρείτε και εσείς έναν τρόπο εκτόνωσης.
- Μην πιέζεται το παιδί να διαβάζει με συνεχείς υπενθυμίσεις ή άλλους τρόπους.
- Μην φροντίζεται το παιδί σαν να αντιμετωπίζει κάποια ασθένεια, απλώς δίνει εξετάσεις.
- Να θυμάστε πως το παιδί δίνει εξετάσεις και όχι όλη η οικογένεια.
- Ακούστε το παιδί σας όταν αυτό θέλει να μοιραστεί μαζί σας τους φόβους και τις ανησυχίες του.
Βέβαια, σημαντικό στοιχείο είναι να αλλάξει το παιδί τρόπο σκέψης όσον αφορά στις εξετάσεις. Για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται να αλλάξει και ο τρόπος σκέψης των ίδιων των γονιών. Οι εξετάσεις, έχει πλέον αποδειχθεί ότι δεν είναι το εισιτήριο για επαγγελματική αποκατάσταση αλλά ούτε και μοναδικός τρόπος απόδειξης των ικανοτήτων ενός παιδιού. Άλλωστε, το σύστημα συχνά απορροφά τα άτομα ανεξάρτητα από τη μορφωτική τους προέλευση.
Αν οι εξετάσεις συνιστούν την πρώτη σημαντική δοκιμασία και καθρεφτίζουν το πώς θα ανταποκριθεί ένα παιδί σε μελλοντικές απαιτητικές καταστάσεις, τότε αυτό που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι να βοηθήσουν τα παιδιά να προσαρμόζονται ευκολότερα, περιορίζοντας όσο γίνεται τις αρνητικές επιπτώσεις.
Ας μην ξεχνάμε άλλωστε το περίφημο απόφθεγμα του Νίκου Καζαντζάκη: «Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα..». Είμαστε εμείς που δημιουργούμε το μέλλον μας, όχι οι Πανελλήνιες εξετάσεις.
Σοφία Μεσσήνη
Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος
MSc Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία,
Durham University, UK
