Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) είναι ένα αρκετά συχνό πρόβλημα που αναγνωρίζεται στη σχολική ηλικία και εκφράζεται με δυσκολίες τόσο στη μάθηση όσο και στη συμπεριφορά.
Οι γονείς συνήθως καταφεύγουν σε κάποιον ειδικό προβληματισμένοι από διάφορες καθημερινές συνήθειες των παιδιών τους. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα παραδείγματα:
«Ο γιος μου δε μπορεί να καθίσει καθόλου. Και στο σπίτι αλλά και στο νηπιαγωγείο το βλέπουμε: Είναι “κινητή ζαλάδα”».
«O γιος μου “φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουνε” και γίνεται σε όλους πολύ ενοχλητικός».
«Η δασκάλα λέει ότι τελειώνει πάντα τελευταίος τα γραπτά του και η απόδοσή του είναι πολύ χαμηλή».
«Μας παίρνει 2 ώρες να τελειώσουμε μια δουλειά των 10 λεπτών».
«Είναι έξυπνο παιδί αλλά βαριέται. Όταν συγκεντρωθεί τα τελειώνει αμέσως».
Γενικά, όλα τα παιδιά είναι συχνά απρόσεκτα και «σκανταλιάρικα», μιας και η υπερδραστηριότητα αλλά και τα σύντομα διαστήματα προσοχής είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης. Στη ΔΕΠ-Υ τα χαρακτηριστικά αυτά εμφανίζονται με ακραίο τρόπο και προκαλούν ιδιαίτερη δυσλειτουργία στο σπίτι και στο σχολείο, βασανίζουν το ίδιο το παιδί και μειώνουν την λειτουργικότητά του σε καθημερινή βάση. Οι έρευνες δείχνουν πως σε μια τάξη 30 μαθητών, τουλάχιστον 2 θα έχουν ΔΕΠ-Υ. Επιπλέον, η ΔΕΠ-Υ εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια με αναλογία 4 αγόρια προς 1 κορίτσι, ωστόσο οι μελέτες δείχνουν πως στα κορίτσια μάλλον υποδιαγιγνώσκεται, λόγω διαφορετικού και «ηπιότερου» προφίλ συμπτωμάτων.
Ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ μπορεί να εμφανίζει τα εξής κύρια συμπτώματα:
- Διάσπαση Προσοχής
- Αφηρημένο
- Ανυπόμονο
- Αυθόρμητο
- Υπερκινητικό
- Αδέξιο
- Εγωκεντρικό
- Ανώριμη Συμπεριφορά
- Ανοργανωσιά στο χώρο
- Προβλήματα Διαχείρισης Χρόνου
- Μαθησιακά προβλήματα ή Δυσλεξία
- Ανομοιογενής Επίδοση & Συμπεριφορά
- Προβλήματα στη Διατήρηση Σχέσεων – Φιλιών
- Χαμηλή Αυτοεκτίμηση & Αυτοπεποίθηση
Η εικόνα που δίνει το κάθε παιδί ποικίλει ανάλογα με την ηλικία του. Τα συμπτώματα θα πρέπει να έχουν εμφανιστεί για τουλάχιστον 6 μήνες, σε τουλάχιστον 2 περιβάλλοντα (π.χ. σπίτι και σχολείο) και σε βαθμό δυσπροσαρμοστικό/ ασύμφωνο με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού, ώστε να δοθεί η διάγνωση της ΔΕΠ-Υ. Διεθνώς, οι επιστημονικές ειδικότητες που νομιμοποιούνται να παρέχουν την διάγνωση της ΔΕΠ-Υ είναι μόνον εξειδικευμένοι Ψυχολόγοι, Παιδοψυχίατροι, Παιδονευρολόγοι και Αναπτυξιολόγοι Παιδίατροι.
Αν και επικρατεί διαφωνία γύρω από την αιτιολογία της ΔΕΠ-Υ, έχει αποδειχτεί ότι η διαταραχή είναι πιο συχνή στους βιολογικούς συγγενείς κυρίως πρώτου βαθμού παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Έτσι, η ΔΕΠ-Υ θεωρείται μία συμπεριφορική διαταραχή που έχει βιολογική αιτιολογία και είναι συνήθως κληρονομική. Η ΔΕΠ-Υ εμφανίζεται στο 3-7% των παιδιών, από τα οποία εκτιμάται ότι το 60% θα έχουν συμπτώματα και σαν ενήλικες. Συνήθως, διαγιγνώσκεται όταν τα παιδιά πάνε σχολείο, αφού εκεί απαιτείται αυξημένη συγκέντρωση και τήρηση κανόνων. Δυστυχώς, το παιδί με ΔΕΠ-Υ κινδυνεύει (σε ποσοστό 70%) να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο φάσμα συνοδών δυσκολιών εάν η διάσπαση δεν εντοπιστεί νωρίς και δεν εφαρμοστεί πρόγραμμα παρέμβασης.
Η ΔΕΠ-Υ πρόκειται για μία εγκεφαλική διαφορετικότητα, έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου. Η έγκαιρη διάγνωση αλλά και η σωστή αντιμετώπιση της μπορεί να την μετατρέψει σε πραγματικό χάρισμα για το παιδί. Οφείλουμε να αποδεχτούμε την διαφορετικότητα του παιδιού μας, να το αντιμετωπίσουμε θετικά και να αξιοποιήσουμε τη φαντασία μας στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε μαζί του. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση παίζουν τον σπουδαιότερο ρόλο στην πορεία του παιδιού. Η αντιμετώπιση οφείλει να είναι εξατομικευμένη. Το παιδί θα πρέπει να ενταχθεί σε πρόγραμμα αντιμετώπισης σχεδιασμένο από ειδικούς (ειδικοί παιδαγωγοί ή/και ψυχολόγοι). Παράλληλα απαιτείται και ψυχοεκπαίδευση του οικογενειακού περιβάλλοντος. Απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι όχι μόνο η βελτίωση της σχολικής επίδοσης αλλά και η τόνωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του παιδιού μας.
Μεσσήνη Σοφία, MSc
Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος
Κων/νου Τσερέ 11, Λευκάδα
2645301431, 6975468652
sfamess@yahoo.gr
