Ο πόνος της μέσης ή οσφυαλγία αφορά οποιοδήποτε πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί. Ο έντονος πόνος εντοπίζεται στην περιοχή γύρω από τη μέση αλλά μπορεί να επεκτείνεται και στο πόδι ενώ συχνά μπορεί να συνοδεύεται από μούδιασμα στα δάκτυλα των ποδιών. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά μετά από μία απότομη κίνηση ή και σταδιακά οδεύοντας προς το χειρότερο με το πέρασμα του χρόνου και είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα, καθώς εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 80% των ανθρώπων το έχουν εμφανίσει μια φορά στη ζωή τους.
Η οσφυαλγία μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικίες, παρατηρείται συχνότερα όμως τις ηλικίες μεταξύ 30 και 60 ετών, με τη διαφορά ότι στις νεαρότερες ηλικίες είναι συνήθως παροδικός ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι συχνότερα χρόνιος. Η εμφάνισή της εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα και η γενική κατάσταση της υγείας. Η παχυσαρκία θεωρείται επίσης ένας επιβαρυντικός παράγοντας για την μετάπτωση μιας απλής οσφυαλγίας σε μακροχρόνιο πρόβλημα. Πρόσφατη έρευνα (Smuck 2013) έδειξε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης οσφυαλγίας συνδέεται με τον δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ). Ο κίνδυνος αυτός από 2,9% που είναι στον πληθυσμό φυσιολογικού βάρους (ΒΜΙ=18,5-25) εκτοξεύεται στο 11, 6% στον πληθυσμό με νοσογόνο παχυσαρκία (ΒΜΙ>35). Η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο αυτό ιδίως στον πληθυσμό με ΒΜΙ από 26 έως 35 (υπέρβαροι και παχύσαρκοι).
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας σε παχύσαρκους ανθρώπους είναι η απώλεια βάρους και η καθημερινή σωματική άσκηση. Οι κύριες μυϊκές ομάδες που πρέπει να γυμναστούν είναι αυτές που υποστηρίζουν την μέση, δηλαδή οι κοιλιακοί, οι ραχιαίοι, οι ιερονωτιαίοι και οι γλουτιαίοι και καλό θα είναι να γίνονται υπό την επίβλεψη γυμναστή ώστε να αποφθεχθούν πιθανοί τραυματισμοί.
Σε αρκετές περιπτώσεις όταν ο πόνος είναι έντονος και δεν υπάρχει βελτίωση η οσφυαλγία πρέπει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά. Σε περίπτωση παχυσαρκίας ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει πρόγραμμα απώλειας βάρους τόσο πριν όσο και μετά το χειρουργείο αφού επιπλέον βάρος επιβαρύνει τη σπονδυλική στήλη και δυσχεραίνει την μετεγχειρητική ανάρρωση. Η απώλεια βάρους πρέπει να γίνεται σταδιακά και συστήνονται οι εξής οδηγίες:
- Κατανάλωση πρωινού. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεύματα και πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα τα που καταναλώνουν πρωινό έχουν 4,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας.
- Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, τρία κυρίως γεύματα και δύο ενδιάμεσα. Βοηθούν στον έλεγχο της πείνας, στην αποφυγή υπερκατανάλωσης φαγητού και στη διατήρηση της ισορροπίας των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.
- Δίαιτα στα πρότυπα της Μεσογειακής Διατροφής. Σύμφωνα με αυτή θα πρέπει να καταναλώνονται σε καθημερινή βάση δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά, 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών καθώς και ελαιόλαδο. Εβδομαδιαία 1-2 φορές ψάρια ή θαλασσινά, 1-2 όσπρια ή λαδερά και 1-2 φορές κοτόπουλο. Τέλος, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος πρέπει να περιορίζεται στις 2-3 φορές το μήνα.
- Έλεγχος της ποσότητας και της ποιότητας του φαγητού. Πρέπει να αποφεύγονται τηγανιτά φαγητά, μαγιονέζες, αναψυκτικά και το fast food.
- Επαρκής κατανάλωση νερού. Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού επιτρέπει την είσοδο των θρεπτικών συστατικών μέσα στα κύτταρα αλλά και την αποβολή των απόβλητων του μεταβολισμού.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
