Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις του ζωικού και φυτικού βασιλείου και των τροφών, με κοινό χαρακτηριστικό ότι είναι απαραίτητες σε πολύ μικρές ποσότητες για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Αβιταμίνωση ονομάζεται η παθολογική κατάσταση που προκύπτει από την έλλειψη, μερική ή ολική, κάποιας βιταμίνης για ένα ικανό χρονικό διάστημα.
Αν και η αβιταμίνωση είναι πλέον σπάνια στον δυτικό κόσμο λόγω του εμπλουτισμού των τροφίμων, εμφανίζεται ακόμα σε ανθρώπους που δεν ακολουθούν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο ή ακολουθούν μονοφαγικές δίαιτες αποκλείοντας ολόκληρες ομάδες τροφίμων, όπως π.χ. οι χορτοφάγοι. Η εμφάνιση της είναι επίσης πιθανή σε ασθενείς που λαμβάνουν βαριά ή μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή, όπου η λήψη του κατάλληλου συμπληρώματος κρίνεται απαραίτητη.
Τα συμπτώματα της αβιταμίνωσης εκδηλώνονται συνήθως με:
- σκασμένα ή ματωμένα χείλη. Οφείλεται σε έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β και αντιμετωπίζεται με κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως το πολύσπορο ψωμί, η βρώμη, το πλιγούρι, το ρύζι, το γιαούρτι και οι ξηροί καρποί.
- πόνος στις αρθρώσεις. Σχετίζεται με έλλειψη βιταμινών Β, C και D, που είναι απαραίτητες για την ενδυνάμωση των τριχοειδών αγγείων, των οστών και των συνδέσμων τους. Συνιστάται η κατανάλωση εσπεριδοειδών, λεμονιού, λάχανου, κουνουπιδιού, ντομάτας, πιπεριάς, γάλακτος, αυγών και βουτύρου.
- μυϊκός πόνος και κράμπες. Οφείλονται σε έλλειψη μαγνησίου, καλίου, νατρίου, βιταμίνης Β1 και βιταμίνης D αν συνυπάρχει υποκαλιαμία.
- συχνά κρυολογήματα, βήχας και φτέρνισμα. Σχετίζονται με πιθανή ανεπάρκεια στις βιταμίνες Α, C και σε ψευδάργυρο. Οι ανάγκες σε βιταμίνες Α, C καλύπτονται με την καθημερινή κατανάλωση 2-3 φρούτων εποχής ή 1 ποτήρι φυσικό. Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον σχηματισμό των λευκών αιμοσφαιρίων που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού μας. Οι κύριες πηγές του είναι τα οστρακόδερμα, το σουσάμι, το συκώτι, η σόγια και οι ξηροί καρποί.
- δυσκολία στη νυχτερινή όραση. Οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης Α. Πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα βερίκοκα, τα καρότα, τις πατάτες, το αβοκάντο και την ντομάτα.
- αίσθημα κρύου. Αν δεν οφείλεται στην απουσία θέρμανσης, είναι σημάδι αναιμίας.
- μυρμήγκιασμα, κνησμός και μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια. Είναι ένδειξη ανεπάρκειας βιταμινών του συμπλέγματος Β και ειδικότερα της Β6, του φολικού οξέος και της Β12. Τα συμπτώματα σχετίζονται με την επίδραση της ανεπάρκειας των βιταμινών επί των περιφερικών νεύρων.
- αδυναμία συγκέντρωσης. Σχετίζεται με την ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου, B1, B12, φολικού οξέος και πιθανώς των απαραίτητων ω-3 λιπαρών οξέων.
- κόκκινα ή λευκά σπιθουράκια (όπως η ακμή) σε μάγουλα, χέρια, μηρούς και γλουτούς. Μπορεί να οφείλονται σε έλλειψη των απαραίτητων λιπαρών οξέων (ω-3) καθώς και έλλειψη βιταμινών Α και D. Καλές πηγές ω-3 αποτελούν οι σαρδέλες, ο σολομός και το αβοκάντο.
- τριχόπτωση. Συνήθως οφείλεται σε ορμονική διαταραχή, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε έλλειψη σιδήρου, πρωτεϊνών και ψευδαργύρου. Καλή πηγή σιδήρου είναι το μοσχάρι, το συκώτι και τα αποξηραμένα φρούτα, ενώ πρωτεϊνών είναι όλες οι ζωικές τροφές, το αυγό, τα γαλακτοκομικά και η σόγια.
- μελανιές στο δέρμα. Μπορεί να είναι ένδειξη αντίδρασης σε κάποιο φάρμακο (αντιπηκτικά, ασπιρίνη και κορτικοειδή), αλλά μπορεί να είναι και πρόδρομο σύμπτωμα ανεπάρκειας σε βιταμίνη C, K, Β12 ή Φολικό οξύ. Τη βιταμίνη Κ τη συναντούμε σε 2 μορφές την μία την συνθέτει το σώμα μόνο του και την άλλη τη βρίσκουμε στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Το φολικό οξύ βρίσκεται στα όσπρια, στο αβοκάντο, στους χουρμάδες και στον αρακά.
- γλώσσα λεία και ωχρή. Μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου, φολικού οξέος και βιταμίνης Β12. Η Β12 βρίσκεται στις ζωικές τροφές, στο γάλα, στο ψάρι και στο τυρί.
Γαζής Π. Γιώργος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πεφανερωμένης 9 Λευκάδα, τηλ. 2645022822, 6944373860
