Μετά από πρόταση των μελών της Λέσχης Ανάγνωσης και Στοχασμού του Συνδέσμου Φιλολόγων, θα ακολουθήσει στις προσεχείς συναντήσεις μας ένα αφιέρωμα στη θεατρική λογοτεχνία και πράξη, με τίτλο: «Επί σκηνής». Ήδη, σε προηγούμενη φάση, είχαμε παρουσιάσει την Αντιγόνη του Σοφοκλή, την Αντιγόνη του Ζαν Ανούιγ και του Μπρεχτ, τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή.
Το έργο που προτάθηκε και που θα παρουσιάσουμε στην επόμενη συνάντησή μας είναι το γνωστό αντιπολεμικό έργο «Μάνα κουράγιο» του Μπέρτολντ Μπρεχτ. «Επηρεασμένος από τη διαλεκτική του Πλάτωνα, ο Μπρεχτ επιθυμούσε πάνω από όλα να διδάξει και να ενθαρρύνει το κοινό να σκεφτεί μόνο του. Ήθελε το θέατρο να αποτελέσει έναν χώρο συζήτησης και όχι ένα τόπο ψευδαισθήσεων».
Μαζί μας, αρωγός της προσπάθειας να κατανοήσουμε τη φύση του θεατρικού λόγου και της σκηνικής του υλοποίησης, θα είναι η Λουκία Κατωπόδη, σκηνοθέτις του Θεατρικού Εργαστηρίου Ενηλίκων του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας, και μέλη του θεατρικού εργαστηρίου.
Προσεχώς θα ανακοινωθεί η ημερομηνία, η ώρα και ο χώρος συνάντησης.
Εκ μέρους του Δ. Σ. του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας
Η Πρόεδρος Η Γενική Γραμματέας
Δρ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού Κατερίνα Ροντογιάννη
Στην υποβλητικότητα μιας καθόλου ανιαρής ιστορίας
Κυριακή βράδυ, από τις 8 μέχρι τις 11.30, στο Boschetto φαινομενικά, στην πραγματικότητα όμως τυλιγμένοι στην ατμόσφαιρα μιας καθόλου ανιαρής ιστορίας, όπως τελικά αποδείχτηκε από τις αναγνώστριες της νουβέλας του Άντον Τσέχωφ «Μια ανιαρή ιστορία». Ένας μεγάλος συγγραφέας, στοχαστικός ερευνητής της ανθρώπινης ψυχής, ένα συναρπαστικό βιβλίο με δραματικές αποχρώσεις, που δεν είναι της εξαίρεσης αλλά της καθημερινής ζωής και του τρόπου με τον οποίο υφαίνεται η μοναξιά και ο θάνατος. Το σκηνικό που μέσα του αναπαράγεται με τόσο ήσυχο και υφέρποντα δόλο ο θάνατος της ψυχής, η τραγική απώλεια νοήματος και η αντίστιξη ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι, προσώπων, πραγμάτων, καταστάσεων… αυτό στήνεται στην προεπαναστατική Ρωσία από τον δεξιοτέχνη συγγραφέα, αλλά έρχεται για να μονιμοποιηθεί ως ανθρώπινη εμπειρία ματαίωσης σε κάθε κοινωνικό περιβάλλον.
Ήρωας του έργου, ο σπουδαίος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Μόσχας, Νικολάι Στεπάνοβιτς, ιππότης μυστικοσύμβουλος και τιμημένος με πολλά παράσημα, ρωσικά και ξένα, «τόσα μάλιστα που όταν πρέπει να τα φορέσει οι φοιτητές μεταξύ τους τον αποκαλούν «το εικονοστάσι». Τα πρόσωπα που ενορχηστρώνονται στον καμβά της ζωής του, πορτρέτα που συντίθενται και αποσυντίθενται σπειροειδώς από τον ίδιο, πότε δοκιμές στην απόλυτη σοβαρότητα και πότε στην καταλυτική διάλυση της ειρωνείας, του σαρκασμού και του αυτοσαρκασμού, προπάντων: η γυναίκα του Βάρια-πόσο συγκλονιστική η αντίθεση ανάμεσα στο νατουραλιστικό παρόν τους και στην αιθέρια, ιδανικευμένη μορφή του πρώτου τους έρωτα. η κόρη του Λίζα και ο Γκνέκερ, ο μέλλων γαμπρός του, ο γιος του-αξιωματικός της Βαρσοβίας, η Κάτια, το κορίτσι του φίλου και συναδέλφου του που έφυγε νωρίς και του την εμπιστεύτηκε μικρό κοριτσάκι τότε, στην οποία και το τελευταίο νεύμα: Αντίο θησαυρέ μου…, ο «παντογνώστης» πορτιέρης του, ο αναντικατάστατος βοηθός του Πιοτρ Ιγνάτιεβιτς, ο πληκτικός συνάδελφος, ο φοιτητής που ζητάει να μην τον κόψει για πολλοστή φορά στο μάθημα-μια κλασική εικόνα ευτελών στρατηγημάτων, που ανακινούν σκέψεις για την ηθική της επιστήμης και των λειτουργών της, ο νεαρός γιατρός που τον επισκέπτεται ζητώντας θέμα για εκπόνηση διατριβής-αφορμή γι’άλλες σκέψεις, περί προσωπικής και ανεξάρτητης άσκησης της επιστήμης… Όλοι τους περνούν με τις φωνές και τις σκέψεις τους με τα ανούσια συμβάντα της ζωής τους, στη μικρή χαρά και στη μικρή λύπη χαμένοι στις μικροαστικές τους θήκες, καθώς διαιωνίζονται σε αρχέτυπες φιγούρες κάθε μικροαστικής άπνοιας, άξιας για λύπηση, άξιας για γέλιο. Αυτά τα στοιχεία τους τα προσφέρει και τα δύο σε ισόποσες δόσεις ο καθηγητής Νικολάι Στεπάνοβιτς, αφήνοντας την πιο γενναία δόση ειρωνείας και σαρκασμού για τα πεπραγμένα του βίου του και για την ασήμαντη ύπαρξή του-που τώρα βυθίζει στη πίστη μιας φιλοσοφικής απαισιοδοξίας. «Σκέπτομαι άσχημα, ρηχά, με πανουργία ξεγελάω τον εαυτό μου και τότε όλη η κοσμοθεωρία μου μπορεί να εκφραστεί με λέξεις, τις οποίες είπε ο διάσημος Αρακτσέγιεφ… «Ό,τι καλύτερο υπάρχει στον κόσμο, δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς το κακό και πάντοτε περισσότερο κακό παρά καλό». (Αλλά ο ίδιος ο Τσέχωφ, σε κάποιες σημειώσεις του θα γράψει αισιόδοξα, κοντά στη σωκρατική σκέψη: «Τότε ο άνθρωπος θα γίνει καλύτερος, όταν του δείξετε τι λογής είναι»).
Έτσι, στο τέλος της ζωής του ο φημισμένος καθηγητής, αποτιμώντας τις πραγματικότητες που έζησε, τα πρόσωπα που συναναστράφηκε, τις μεγάλες επαγγελματικές-επιστημονικές του κορυφώσεις, την άχαρη οικογενειακή του ζωή, όλο τον περίγυρο των ανθρώπων του, αναμετράται με το υπαρξιακό ερώτημα περί νοήματος, αμφισβητεί πλαστές κοινωνικές αξίες, όπως η καριέρα, και τυλίγεται με τον φαιόχρωμο μανδύα της μοναξιάς-αυτού του καταληκτικού τραγικού βιώματος, που είναι ωστόσο σε πλήρη και δραματική, γι’αυτό, αντίθεση με ό,τι οι άλλοι βλέπουν και προσμετρούν. Κι ενώ οι εφημερίδες γράφουν ότι έχει φτάσει στο Χάρκοβο «ο γνωστός μας επιστήμων, διακεκριμένος καθηγητής Νικολάι Στεπάνιτς και κατέλυσε στο δείνα ξενοδοχείο…», ο ίδιος φαντάζεται –λίγο πριν από το τέλος, στο μνημείο του τάφου του, με χρυσά γράμματα χαραγμένο το όνομά του, να λάμπει σαν τον ήλιο, ενώ ο ίδιος θα είναι σκεπασμένος με μούσκλα… «Είναι φανερό ότι τα ηχηρά ονόματα υπάρχουν για να ζουν μοναχικά, ξέχωρα, μακριά απ’τους κατόχους τους».
Τα θέματα του βιβλίου, φιλολογικά, υπαρξιακά-φιλοσοφικά και κοινωνικού προβληματισμού, έδωσαν την αφόρμηση ώστε να αναπτυχθεί ένα ποιοτικό και ενδιαφέρον περιβάλλον συζήτησης και τοποθετήσεων: τρόποι που ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του, η ανθρώπινη φύση και οι εκδηλώσεις της, το έργο του δασκάλου (το τρίπτυχο: επιστήμη, παιδαγωγική, ρητορική), η ανθρώπινη ματαιοδοξία, το βίωμα της μοναξιάς, η άγνωστη γλώσσα της ουσιαστικής συνύπαρξης και συντροφικότητας, το τραγικό και ταυτόχρονα κωμικό περιεχόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης, η ακαδημαϊκή επιτυχία (καριέρα), ο χρόνος ως βίωμα, το θέατρο, η λογοτεχνία, η έμπνευση… και επιλογικά από τη Λουκία (Κατωπόδη) ένα ενδιαφέρον «μάθημα» για τις σχολές θεάτρου (Ρωσικό θέατρο- σύστημα Στανισλάφσκι, αμερικανικό, αγγλικό θέατρο…)
Πλούσια σε σκέψη και φίλια συναισθήματα, σε ανθρώπινη εγγύτητα βραδιά, που μας άφησε μια γλυκειά γεύση με τα καλούδια της, έργα των χεριών της Γεωργίας και της Κατερίνας.
Ευχαριστούμε το Μποσκέτο για τη φιλόξενη γωνιά που μας ετοίμασε …
Εκ μέρους του Συνδέσμου Φιλολόγων
Η Πρόεδρος
Δρ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
