Αρχική Top Stories 2η μέρα των εργασιών του ΚΑ΄ Συμποσίου της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών

2η μέρα των εργασιών του ΚΑ΄ Συμποσίου της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών

0

2imerasinedriouelm70

Το 21ο Συμπόσιο της ΕΛΜ, ολοκλήρωσε και τη δεύτερη ημέρα των εργασιών του, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας, με μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις που αφορούσαν στην αρχιτεκτονική και την αγιογραφία των ναών της Λευκάδας.

2imerasinedriouelm36
Ο Ιωάννης Χουλιαράς, έφορος αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, προεδρεύων της 2ης ημέρας του συμποσίου

Προεδρεύων ήταν ο Ιωάννης Χουλιαράς, έφορος αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, ο οποίος καλωσόρισε τους επίσημους, τους ομιλητές και τους παρευρισκομένους και ευχαρίστησε τον πρόεδρο της ΕΛΜ, Αθανάσιο Μελά για την πρόσκληση που του έκανε να προεδρεύσει στη δεύτερη ημέρα του συμποσίου.

2imerasinedriouelm38
Ο δήμαρχος Λευκάδας κος Κ. Δρακονταειδής

Στη συνέχεια κάλεσε στο βήμα τον Δήμαρχο Λευκάδας και πρόεδρο του Πνευματικού Κέντρου, κ. Κ. Δρακονταειδή, να απευθύνει χαιρετισμό, τον οποίο μπορείτε να δείτε [εδώ].

Να θυμίσουμε ότι ο κος Δρακονταειδής δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην έναρξη του συμποσίου, λόγω της συμμετοχής του στην έκτακτη σύσκεψη του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας, για την καταστροφική πυρκαγιά που έπληξε το ιστορικό κέντρο της πόλης, χτες το μεσημέρι.

2imerasinedriouelm40
Ο βουλευτής Λευκάδας κος Θ. Καββαδάς

Σύντομο χαιρετισμό στη συνέχεια απηύθυνε και ο βουλευτής Λευκάδας Θανάσης Καββαδάς, που αναφέρθηκε επίσης στην χθεσινή ημέρα και  εξέφρασε την συμπαράσταση της πολιτείας στο τραγικό αυτό γεγονός. Συνεχάρη όλους όσους πήραν μέρος στην προσπάθεια της κατάσβεσης της πυρκαγιάς και τόνισε την ανάγκη να γίνουν όλες οι απαραίτητες προσπάθειες να προασπιστεί το κέντρο της πόλης της Λευκάδας. Συνεχάρη τέλος την ΕΛΜ για την εξαιρετική θεματική του ΚΑ Συμποσίου της.

Πρώτος ομιλητής στην χθεσινή συνεδρία ήταν ο Παναγιώτης Αργυρός, αρχιτέκτονας.

2imerasinedriouelm42
Παναγιώτης Αργυρός, αρχιτέκτων

Η ανακοίνωσή του αφορούσε το καθολικό του μικρού, παλιού μοναστηριού του Αγίου Νικολάου στο Νικολή και τα ερείπια μεταβυζαντινού ναού που βρέθηκαν το 2011, κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του, σε παρακείμενο χώρο.

Σημαντικά ιστορικά στοιχεία για τον ναό του Αγίου Νικολάου δεν υπάρχουν. Αυτό οφείλεται στην ταπεινότητά του αλλά και τη μεγάλη απόστασή του από την πόλη της Λευκάδας και από άλλα μνημεία του νησιού. Έτσι δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον των περιηγητών. Η κτίση του τοποθετείται γύρω στον 17ο-18ο αι. Δόθηκαν πληροφορίες που αφορούσαν αρχιτεκτονικά στοιχεία του και την αποκατάστασή του.

Τα μεσοβυζαντινά ερείπια που βρέθηκαν σε παρακείμενο του ναού χώρο, αφορούν μικρό και μοναδικό στη Λευκάδα σε σχήμα σταυρού, ναό, που η κτίση του τοποθετείται με βάση τα αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά μεταξύ του 8ου και 10ου αι. Τα ερείπια αυτά αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα, σύμφωνα με τον κο Αργυρό, καθώς ουσιαστικά καταρρίπτουν την θεωρία ότι η βυζαντινή αρχαιολογία στη Λευκάδα ξεκινά και σταματά στην Οδηγήτρια. Ενώ η θέση του, σε ένα νησί δυτικά και μακριά από τα κέντρα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά και τοπικά, τόσο μακριά από την πόλη και σε αυτή την απομονωμένη περιοχή των Σταυρωτών, δεν είναι τυχαία και σχετίζεται πιθανών με τα αρχαιολογικά ευρήματα του κάμπου της Βασιλικής. Το όλο γεγονός γεννά πολλά ερωτήματα και αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω έρευνας.

Τα έξοδα για τα έργα αποκατάστασης και των δύο μνημείων προέρχονται από ιδιωτική πρωτοβουλία και μάλιστα από “μη Λευκαδίτη Χριστιανό Ορθόδοξο”, όπως τονίστηκε και στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της συζήτησης που ακολούθησε μετά το πέρας των ανακοινώσεων,  από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Λευκάδας και Ιθάκης κ.κ. Θεόφιλο.

Η δεύτερη ανακοίνωση με θέμα: “Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Λευκάδας. Μια γενική επισκόπηση”, είχε ομιλητή τον αρχιτέκτονα και αναστηλωτή Σταύρο Μαμαλούκο.

2imerasinedriouelm52
Σταύρος Μαμαλούκος, αρχιτέκτονας, αναστηλωτής

Αφού ευχαρίστησε το προεδρείο της ΕΛΜ για τη συμμετοχή του στο συμπόσιο, αλλά και τη Μητρόπολη και συναδέρφους του που τον βοήθησαν στην έρευνα του, παρουσίασε το υλικό της μελέτης του, δηλαδή τις εκκλησίες του νησιού, υλικό μεγάλο σε όγκο και δύσκολο να μελετηθεί. Τόνισε τα ελλειπή στοιχεία στο κομμάτι της ιστορίας των μνημείων, τις συνεχόμενες ανακαινίσεις και ανοικοδομήσεις τους λόγω των αλλοιώσεών τους από φυσικά φαινόμενα και τον χρόνο.

Αναφέρθηκε επίσης ιδιαίτερα τόσο στην Οδηγήτρια, όσο και στον Άγιο Νικόλαο στο Νικολή. Έδωσε πολλές λεπτομέρειες ομοιοτήτων και διαφορών με ναούς άλλων περιοχών. Ανάφερε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής των ναών ανά τους αιώνες, και τις επιρροές που δέχτηκαν. Την ανακοίνωσή του συνόδευσε πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Η κα Αντωνία Κορτζή-Τζαβίδη, αρχαιολόγος, βυζαντινολόγος, στη συνέχεια, παρουσίασε μια πολύ σημαντική μελέτη πάνω στα αγιογραφημένα εξωκλήσια της Λευκάδας.

2imerasinedriouelm71Τόνισε ότι δεν έχει υπάρξει ουσιαστική έρευνα τα τελευταία χρόνια, μετά το έργο του Πάνου Ροντογιάννη που αφορά την χριστιανική τέχνη στο νησί. Έδωσε πολλά ιστορικά στοιχεία που σχετίζονται με την κτίση και το διάκοσμο των ναών ανά τους αιώνες.

Η μελέτη της αφορά 23 μνημεία, τα περισσότερα ιδιόκτητα, και αναφέρθηκε λεπτομερώς στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής και της αγιογράφισής τους, στα ζωγραφικά θέματα που επικρατούν και στη χρονολόγησή τους. Τόνισε ότι μας είναι άγνωστοι οι ζωγράφοι των τοιχογραφιών, μιας και από πηγές μόνο ένας αναφέρεται ονομαστικά (στον ναό του Αγίου Γερασίμου του Νέου, στα Χαραδιάτικα), και αυτός είναι μη Λευκαδίτης. Τόνισε τέλος την ανάγκη αποκατάστασης και διάσωσης των αγιογραφιών και την προσπάθεια της Ι. Μ. της Λευκάδας στο κομμάτι αυτό.

Ευχαρίστησε το προεδρείο της ΕΛΜ για την πρόσκλησή να συμμετάσχει στο συμπόσιο και την Ι.Μ. και ιδιαίτερα τον π. Ιωαννίκιο Ζαμπέλη για τη βοήθεια του και τον κο Τριαντάφυλλο Σκλαβενίτη για τις πολύτιμες συμβουλές του.

Τελευταία ομιλήτρια της δεύτερης ημέρας του συμποσίου, ήταν η κα Πολυξένη Δημητρακοπούλου, αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.

2imerasinedriouelm73
Πολυξένη Δημητρακοπούλου, αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Η κα Δημητρακοπούλου, αναφέρθηκε στον ανώνυμο ζωγράφο των τοιχογραφιών του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (Ριγανά) στο Άλατρο και τα αποδιδόμενα σε αυτόν έργα σε άλλους ναούς της Λευκάδας.

Τόνισε και εκείνη την ιδιαίτερη δυσκολία των ερευνητών να μελετήσουν την αγιογραφία των μνημείων του νησιού, λόγω των αλλοιώσεων που έχουν υποστεί από φυσικά φαινόμενα και ανθρώπινες παρεμβάσεις. Ωστόσο κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν σε τρία μνημεία του νησιού, στοιχεία που  αποδίδουν την αγιογράφισή τους σε έναν, άγνωστο όμως, ζωγράφο, που έδρασε στο δεύτερο μισό του 18ου αι. Πρόκειται για το ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου στο Άλατρο και τα καθολικά των μονών του Ασωμάτου στη Βαυκερή και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στα Βουρνικά.

Μετά το πέρας των ανακοινώσεων, ακολούθησε συζήτηση με το κοινό.

Κατά τη διάρκεια της, πληροφορήθηκε το κοινό, με την αφορμή ότι ιδιώτης, μη Λευκαδίτης, ανέλαβε το κόστος αποκατάστασης του ναού του Αγίου Νικολάου στο Νικολή, ότι με έξοδα ιδιώτη επίσης, μη Λευκαδίτη, καλύφθηκαν και τα έξοδα της μελέτης της αποκατάστασης του καθολικού της Οδηγήτριας η οποία παραδόθηκε στην Ι.Μ.

2imerasinedriouelm79

Το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων μονοπώλησε σχεδόν, στη συζήτηση, ο ερειπωμένος μεσοβυζαντινός ναός στο Νικολή και ζητήθηκαν διευκρινήσεις από τον κο Αργυρό σχετικά με την χρονολόγησή του και το ρόλο της θέσης του, ενώ παρεμβάσεις για το θέμα έκανε κι ο κος Μαμαλούκος.

Επίσης ερωτήματα, δέχτηκε και η κα Κορτζή-Τζαβίδη, σχετικά με την επιλογή της να ονομάσει εξωκλήσια τους ναούς της έρευνας της και την μετέπειτα χρήση τους, καθώς και τις κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες κτίστηκαν  και χρησιμοποιήθηκαν. Η κα Άννα Σκλαβενίτη διευκρίνισε πάνω σε αυτό το ερώτημα, τη χρήση των ναών του Φτερνού, τόπο καταγωγής της, δίνοντας ταυτόχρονα σημαντικές πληροφορίες για την περιοχή.

2imerasinedriouelm81

Ο π. Ιωαννίκιος, στη συνέχει, αφού ευχαρίστησε τους ομιλητές για τις πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις τους, τόνισε την ανάγκη να γίνει πλήρης καταγραφή των μνημείων του νησιού  και ότι είναι ευθύνη όλων μας όχι απλά να τα ανακαλύψουμε, αλλά να βοηθήσουμε στη διάσωσή της, ενώ τόνισε ότι οι όποιες παρεμβάσεις σε αυτά πρέπει να γίνονται μετά από μελέτη. Έκανε επίσης αναφορά στις προσπάθειες της Ι.Μ. να αναστηλώσει τις παλαιές μονές του νησιού.

2imerasinedriouelm82

Τέλος, η κα Κορτζή-Τζαβίδη, με παρέμβασή της, τόνισε πόσο σημαντική είναι η έρευνα της συναδέρφου της, κας Δημητρακοπούλου, για τη μελέτη της βυζαντινής και μεταβυζαντινής ζωγραφικής στη Λευκάδα. Κατάφερε να ομαδοποιήσει συγκεκριμένα μνημεία, πράγμα το οποίο είναι πρωτοφανές για το νησί της Λευκάδας, μιας και το ζήτημα των αγιογράφων (τα ονόματά τους δηλαδή και γιατί δεν αναφέρονται σε πηγές και παραμένουν άγνωστα έως σήμερα) στο νησί είναι πραγματικά ένα γεγονός το οποίο χρήζει έρευνας.

Η τρίτη ημέρα του συμποσίου θα κλείσει με ανακοινώσεις σχετικά με την πνευματική προσφορά της Εκκλησίας της Λευκάδας, το ρόλο της στην Ένωση των Επτανήσων, την εκκλησιαστική ζωγραφική, και τον Αρχιμανδρίτη Χριστοφόρου Μελά και τη σχέση του με το Άγιο Όρος, ενώ θα γίνει και η απονομή του βραβείου Πέτρου και Νίτας Αργύρη στους πρώτους αποφοιτήσαντες (μαθητή και μαθήτρια) των Λυκείων της πόλης για το σχολικό έτος 2015-2016.

Κείμενο, φωτογραφίες: Σκλαβενίτη Χρυσούλα

Την πρώτη ημέρα του συμποσίου μπορείτε να δείτε [εδώ]

Στο χώρο του πρώτου ορόφου του Πνευματικού Κέντρου λειτουργεί Έκθεση φωτογραφίας και αρχειακού Υλικού της Ι.Μ. Λευκάδας και Ιθάκης.

Προηγούμενο άρθροΛαϊκοδημοτικό πανηγύρι στην Εύγηρο τον Δεκαπενταύγουστο
Επόμενο άρθροΣτη Λευκάδα, στο πλευρό των πληγέντων από την πυρκαγιά, ο Περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων