Ήταν Άνοιξη του 1962, 54 χρόνια πριν από σήμερα, όταν η Ιουδήθ Κένιχ, δασκάλα από την Ελβετία, η Αλίκη Έκκερ νοσοκόμα από τη Γερμανία, η Τερέζα από Ελβετία και ο Ερρίκος Μπέργκερ με τον αδελφό του Γιάννη κηπουροί από την Ελβετία έφτασαν στη Λευκάδα και εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Πέτρο.
Κανένας δεν ήξερε τι ήθελαν, τι ζητούσαν, ποιος ήταν τέλος πάντων, ο λόγος της άφιξής τους και της εγκατάστασης στον Άγιο Πέτρο των τριών δεσποινίδων και των αδελφών Μπέργκερ λιγες μέρες αργότερα στο Νικολή.
Ο καιρός το φανέρωσε και το μυστήριο για τους ανθρώπους της ΝΔ Λευκάδας λύθηκε: Ήταν μέλη της ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ, που είχε έδρα τη Βέρνη της Ελβετία απεσταλμένα με έναν και μοναδικό σκοπό: την αλληλοβοήθεια και την παροχή αναπτυξιακών υπηρεσιών στους ανθρώπους της περιοχής μας.
Χωρίς βιασύνη, χωρίς επιδείξεις, αθόρυβα και με εξαιρετική ευγένεια άρχισαν τις επαφές τους με τους τοπικούς παράγοντες ( Προέδρους και ιερείς Κοινοτήτων, δασκάλους των σχολείων, το γιατρό του Κοινοτικού Ιατρείου) και άρχισαν να υλοποιούν τα σχέδια τους.
Με το πέρασμα του χρόνου το κλιμάκιο μεγαλώνει. Αρκετά μέλη της Οργάνωσης, που είχε έδρα τη Βέρνη της Ελβετία- και πιστεύω ότι ακόμα την έχει, έρχονται στα χωριά μας, και βοηθούν όσους ζητούν τη συνδρομή τους. Στο κλιμάκιο τα πρόσωπα στην αρχή αλλάζουν τακτικά, έρχονται, φεύγουν και πάλι έρχονται οι ίδιοι ή άλλοι, αφήνοντας πίσω τους ένα θαυμάσιο έργο και μια έξοχη ανάμνηση. Τα καλοκαίρια το κλιμάκιο υποδέχεται πολλούς φίλους του, νέους και νέες της ίδιας οργάνωσης, αποφασισμένους να τους βοηθήσουν, να τους ξεκουράσουν και να ζήσουν έστω για μια δυο εβδομάδες μαζί τους.
Αρκετοί μένουν μεγάλο χρονικό διάστημα (περισσότερο από ένα ή δυο χρόνια), το κλιμάκιο αυξάνει και απλώνει τους πλοκάμους των δραστηριοτήτων του σε αρκετούς τομείς της οικονομικής ζωής των χωριών της ΝΔ Λευκάδας.
Δάσκαλοι, νοσοκόμες, μηχανικοί, γεωπόνοι, κοινωνικοί λειτουργοί είναι οι δέκα νέοι κα νέες που αποτελούν το μόνιμο κλιμάκιο και διαμένουν σε Άγιο Πέτρο, Κωμηλιό και Νικολή.
Η δραστηριότητά τους είναι πολύμορφη και ανάλογη με την ειδικότητα που έχει ο καθένας και η καθεμιά. Κάτοχοι επαγγελματικών γνώσεων ή πανεπιστημιακών πτυχίων με γνώση ξένων γλωσσών οι περισσότεροι, δουλεύουν για ένα σκοπό. Να κάνουν τους ανθρώπους της περιοχής ευθύνης τους αυτάρκεις σε υλικά αγαθά, να τους ευαισθητοποιήσουν το ζήλο για εργασία, να τους υποδείξουν παραγωγικότερους, αποδοτικότερους και συστηματικότερους τρόπους βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου μέσα στα γεωργοκτηνοτροφικά πλαίσια της καθημερινής τους ζωής.
Αρχίζουν από το περιβάλλον με δενδροφυτεύσεις που οι ίδιοι τους προμηθεύουν από φυτώρια της απέναντι ακαρνανικής γης, με κατασκευή λιθοδομών στα χωράφια τους για τη συγκράτηση του χώματος, υποδεικνύουν και ενισχύουν οικονομικά την κατασκευή σύγχρονων στάβλων, (εδώ πρέπει να μνημονευθεί η καθοριστική βοήθεια της Γεωργικής Υπηρεσίας Λευκάδας, που η συνεργασία ήταν δημιουργική), το καθάρισμα των δρόμων μέσα στα χωριά και των αγροτικών και μονοπατιών στους αγρούς, η συστηματική εκτροφή πουλερικών και αιγοπροβάτων ( οι ίδιοι είχαν φέρει από Ελβετία μια εξαιρετική ποικιλία κατσικιών, για τη βελτίωση του είδους. Τη χρησιμοποίηση γεωργικών εργαλείων κατάλληλων για τα πετρώδη εδάφη των ορεινών χωριών Και πάνω απ’ όλα αυτά χρηματοδοτούν και βοηθούν τα περισσότερα νοικοκυριά να φτιάξουν ανθρώπινες τουαλέτες στα σπίτια τους.
Με υπόδειξη του Φριτς Μπέργκερ ο επιχειρηματίας ΡΟΚΚΛΙ, καλλιεργητής και έμπορος πανσέδων στο Χίλτερ Φίγκεν της Ελβετίας ήρθε στη Λευκάδα, εκτίμησε τις άριστες κλιματικές συνθήκες για την καλλιέργεια των πανσέδων και μαργαρίτας στον κάμπο του Αγίου Πέτρου, κολράμπι και δελφινιού στο Μανάσι και Νικολή και αμέσως άρχισε τη συστηματική τους καλλιέργεια την οποία και αυτοπροσώπως επέβλεπε. Η καλλιέργεια βρισκόταν, τα πρώτα χρόνια κάτω από τη συνεχή φροντίδα του Φρίτς και συνεχίστηκε πολλά χρόνια μετά την αναχώρηση του Κλιμακίου στα χωριά.
Η ενέργεια αυτή δημιούργησε μια πρωτότυπη καλλιέργεια στον κάμπο του Αγίου Πέτρου, για είκοσι και περισσότερα χρόνια, και απέφερε σοβαρή οικονομική ανακούφιση στους καλλιεργητές, δεδομένου ότι περισσότερες από εκατόν πενήντα οικογένειες ασχολούνταν με τη συλλογή των σπόρων αυτών των φυτών όχι μόνον στον Άγιο Πέτρο αλλά και στα γειτονικά χωριά, παράλληλα με τις γνωστές σε όλους μας, κύριες γεωργικές απασχολήσεις.
Τα κορίτσια του κλιμακίου παρακίνησαν και βοήθησαν τις γυναίκες στο Νικολή και στο Μανάσι να γνέσουν τα μαλλιά που έπαιρναν από τα πρόβατά τους, να τα βάφουν και να υφαίνουν ταγάρια, σακούλια και πάντες με παραδοσιακά λαϊκά σχέδια, τα οποία πουλιόνταν σε Ελβετία και Γερμανία.
Δε σταματούν όμως εδώ:
Στους ανθρώπους των χωριών, που προανέφερα, υποδεικνύουν να ασχοληθούν με την καλαθοπλεκτική, την ξυλοτεχνία. Έτσι πολλοί πλέκουν επιτραπέζια καλαθάκια, κατασκευάζουν ρόκες γνεσίματος, χαρτοκόπτες, ροκοκόξυλα, σκαλίζουν σφραγίδες για το σφράγισμα του πρόσφορου, πο πάνε στην εκκλησίας και στον Άγιο Πέτρο ο λευκοσιδηρουργός κατασκευάζει και στέλνει στο εξωτερικό πολλά χαλκωματένια λυχνάρια.
Κάτι άλλο πολύ σημαντικό είναι και τούτο: Η Ελβετίδα Teressa Keller παραμυθιογράφος έργων για το κουκλοθέατρο και παρουσιάστρια των έργων της παρακινούμενη από το Φρίτς έδωσε πολλές παραστάσεις σε Ελβετία και Γερμανία, συγκέντρωσε αρκετά χρήματα και συνέβαλε στην κατασκευή της γέφυρας στo χείμαρρο του Ρουπακιά, στην τοποθεσία Κοντογαλάτη. Ο δρόμος μεταξύ Αγίου Πέτρου- Νικολή άνοιξε και η επικοινωνία των δυο χωριών γίνεται πλέον πολύ εύκολη για τους ανθρώπους.
Μεγάλη ήταν η μέριμνα τους στην κοινωνική δραστηριότητα.
Οι νοσοκόμες και οι κοινωνικοί λειτουργοί προσέφεραν καθημερινά τις γνώσεις τους στο γυναικείο πληθυσμό της περιοχής σχετικά με τη σωστή ανατροφή των μικρών παιδιών, την καθαριότητα, το ντύσιμο, το διάβασμα στο σπίτι και γενικά ό,τι έλειπε σε κάθε οικογένεια. Πρόσφεραν δωρεάν φάρμακα και πλείστες όσες φορές μετέφεραν με τα αυτοκίνητά τους ασθενείς στον Υγειονομικό Σταθμό Αγίου Πέτρου ή στο Νοσοκομείο Λευκάδας .
Για καλύτερη και πληρέστερη επικοινωνία προσέλαβαν με αντιμισθία, απόφοιτη κυρία της Χαροκοπείου Σχολής η οποία δίδασκε κοπτική, ραπτική, πλέξιμο και κονσερβοποίηση φρούτων, ακόμα και του μούστου, ( έφτιαχναν, το Σεπτέμβρη με τον τρυγητό τη σταφυλάδα, κατ’ απομίμηση της πορτοκαλάδας και βυσσινάδας).
Η αγάπη τους και η κατανόηση των ιδιαίτερων συνθηκών ζωής και συμπεριφοράς σε κάθε οικογένεια ήταν το πρώτο τους μέλημα και οι αναγκαίες επεμβάσεις τους ήταν πολύ διακριτικές αλλά και ωφέλιμες.
Στον Πνευματικό τομέα προσέφεραν πάρα πολλά.
Στα σχολεία της Νότιας Λευκάδας ίδρυσαν βιβλιοθήκες με παιδικά και γεωργικά βιβλία που προμηθεύονταν από ελληνικούς εκδοτικούς οίκους και το Εθνικό Ίδρυμα. Στο σχολείο του Αγίου Πέτρου κατασκεύασαν στην αυλή σκάμμα γυμναστικής, έστησαν μονόζυγα για το μάθημα της Γυμναστικής, τοποθέτησαν φιλέ για πετόσφαιρα και προμήθευαν τα παιδιά με επιτραπέζια παιγνίδια καθώς και μπάλες ποδοσφαίρου και βόλεϊ μπωλ.
Ακόμα σε μια αίθουσα του ισογείου, στο σχολείο, έστησαν θεατρική σκηνή με όλα τα απαραίτητα για τις ψυχαγωγικές και μορφωτικές ανάγκες των εκδηλώσεων του σχολείου, δημιούργησαν ξυλουργικό εργαστήριο με όλα τα αναγκαία εργαλεία, όπου οι μαθητές σε τακτές απογευματινές ώρες μπορούσαν να κάνουν απλές ξύλινες κατασκευές με την επίβλεψη ειδικού γνώστη του επαγγέλματος, τον οποίο ο Φρίτς είχε επιλέξει από το κλιμάκιο με βοηθό έναν καλό επαγγελματία από το Κωμηλιό. Προσέφεραν ακόμα στο σχολείο πολύγραφο και αναγκαία ποσότητα χαρτιού τον οποίο παιδιά και δάσκαλοι χρησιμοποιούσαν για τη μηνιαία έκδοση του περιοδικού τους ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΦΩΝΕΣ, που εκδόθηκε κάποια χρόνια και την εφημερίδα του Συλλόγου Αγιοπετριτών με τον τίτλο ΝΟΤΙΑ ΛΕΥΚΑΔΑ.
Δε στάθηκαν όμως εκεί:
Στον Άγιο Πέτρο ίδρυσαν παιδικό Σταθμό, όπου οι αγρότισσες μητέρες άφηναν τα παιδιά τους για να ασχοληθούν με το λιομάζωμα ή τις άλλες γεωργικές τους εργασίες.
Θα πρέπει να σας αν αναφέρω γα την προσπάθεια που έγινε, με τη βοήθεια της Γεωργικής Υπηρεσίας πάντα, για την καλλιέργειας της μηλιάς Στάρκιν, στα Χορτάτα όπου οι κλιματικές συνθήκες είναι κατάλληλες αλλά, δυστυχώς η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε.
Για την προσπάθεια εκμάθησης της του τρόπου κονσερβοποίησης των αγροτικών αγαθών που περίσσευαν μίλησα νωρίτερα.
Άφησα για το τέλος ότι το πρώτο τρακτέρ που έφτασε στα χωριά μας, δώρο στους γεωργικούς Συνεταιρισμούς της Ν. Λευκάδας δωρεά της αγγλικής Εταιρείας Φέργκισον που έφερε στη Λευκάδα ο ιερέας Στέφεν Βέρνεϊ, έπειτα από αίτηση του Φριτς Μπέργκερ και της Ιουδήθ Κένιχ. Σχετικές φωτογραφίες και διασαφήσεις έχουν δημοσιευθεί σε λευκαδίτικες ιστοσελίδες.
Το τρακτέρ αυτό έχει αλλάξει μέχρι τώρα, πολλά χέρια και τώρα βρίσκεται σε κάποια αποθήκη στην Απόλπαινα όπως διάβασα στην καλά πληροφορημένη ιστοσελίδα της πολύ αγαπητής μου κυρίας Βιολέτας Σάντα.
Ψυχή σ’ όλα αυτά ήταν ο Φρίτς Μπέργκερ ο οποίος παράλληλα ασχολούνταν με τη φωτογράφιση και έχει στο ενεργητικό του χιλιάδες φωτογραφίες, οι οποίες αποτελούν μνημείο καλλιτεχνίας, αλλά και ενθύμησης του λευκαδίτικου παρελθόντος και όχι μόνον.
Θα σας θυμίσω ότι έχει εκδώσει και το Λεύκωμα που κρατώ στα χέρια μου που έχει φωτογραφίες των ίδιων προσώπων από Λευκάδα, Πακιστάν και Νεπάλ, που τις χωρίζει χρόνος τριάντα ετών.
Για το καλλιτεχνικό μέρος πέρα από το θαυμασμό μου στις φωτογραφίες του δεν μπορώ να μιλήσω. Δεν είμαι ειδικός. Είμαι ένας ασήμαντος ερασιτέχνης φωτογράφος μαθητής του Φριτς σ’ αυτό το χόμπι. Εξάλλου ο κ. Καββαδάς με παρακάλεσε να μιλήσω μόνον για το έργο του.
Οι άνθρωποι του κλιμακίου της ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ( Ασπασία, Ερρίκος, Αλίκη, Γιάννης, Δήμος, Θωμάς Πέτρος, Πιμ, ήταν απλοί και καταδεχτικοί συνεργατικοί και πάντα πρόθυμοι για οποιαδήποτε πληροφορία ή εξυπηρέτηση σε κάθε άνθρωπο που ζητούσε κάτι από αυτούς και έδειχναν κατανόηση στο δύσκολο έργο που εκτελούσαν έστω από δυσμενείς συνθήκες.
Δυστυχώς υπήρξε και η κακοπιστία.
Την Ασπασία πρώτα-πρώτα και λίγο αργότερα το Φριτς η Χούντα των Συνταγματαρχών τους έδιωξε βίαια από τη Λευκάδα, γιατί κάποιοι τους νόμιζαν κατασκόπους, αρχαιοκάπηλους, ιερόσυλους, εχθρούς της εθνοσωτήριας επανάστασης της 21ης Απριλίου.
Αυτοί όμως ποτέ δεν έπαψαν να αγαπούν τη Λευκάδα να έχουν σχέσεις και επικοινωνία με πολλούς Λευκαδίτες, να έχουν στην καρδιά τους τον κόσμο του νησιού μας, να θεωρούν δεύτερη πατρίδα τους τον τόπο μας και συχνά πυκνά να τον επισκέπτονται.
Στην πολύ καλή εφημερίδα ΤΑ ΧΟΡΤΑΤΑ, που επιμελείται και εκδίδει ο καλός φίλος φιλόλογος καθηγητής Έκτορα Χόρτης διαβάσαμε ότι ο Φρίτς έχει προτείνει το Πάσχα του 2017 όλα τα μέλη, που υπηρέτησαν τότε εθελοντικά στη Λευκάδα, να συναντηθούν στον τόπο μας, να δουν τους παλιούς τους φίλους και να κουβεντιάσουν μαζί τους για το έργο της τότε περιόδου.
Να είναι καλόδεχτοι!
Τελειώνοντας να μου επιτρέψετε να πω δυο λόγια ειδικά γα το Φρίτς γιατί αυτός είναι απόψε το τιμώμενο πρόσωπο, χάρις στο ωραίο βίντεο που ετοίμασε ο εκλεκτός φίλος και καλλιτέχνης Νίκος Καββαδάς σε συνεργασία με τον εξαίρετο Λευκαδίτη ποιητή Δημήτρη Ε. Σολδάτο.
Ο Φρίτς Μπέργκερ έχει κάνει την καλύτερη διαφήμιση του νησιού μας. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ασχολίες των κατοίκων στο λιομάζωμα, στο αμπέλι, στις καθημερινές τους εργασίες, τοπία της ξηράς, ακρογιαλιές, καιρικά φαινόμενα άφθαστης ομορφιάς, εκκλησίες κλπ γεμίζουν τις σελίδες σπουδαίων περιοδικών ( π.χ Nasional Geographic), το διαδίκτυο, τα Λευκώματα που έχει εκδώσει ο κ. Θερμός, ή άλλοι εκδότες, η διαρκής έκθεση καλλιτεχνικών λευκαδίτικων φωτογραφιών, που εγκαινιάστηκε πριν λίγες μέρες στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου, από τον κ. Περιφερειάρχη και τις Αρχές του τόπου μας, το Βίντεο του αγαπητού μας Νίκου είναι όλα αυτά ένα μεγάλο κομμάτι του λευκαδίτικου τοπίου και του κόσμου που ξετυλίγεται μπροστά μας και μας κάνει περήφανους.
Ας καμαρώσουμε λοιπόν την εργασία το Νίκου, αφού ειλικρινά τον ευχαριστήσω για την τιμητική πρόσκληση που έκανε να με καλέσει να πω από καρδιάς τούτα τα λίγα λόγια για τους ανθρώπους που πολύ βοήθησαν τον τόπο μας, το σχολείο όπου υπηρετούσα και το σπουδαιότερο έβγαλαν αληθινά όσα είχα γράψει στο περιοδικό ΙΟΝΙΟΣ ΗΧΩ , τεύχος 234-235, το Φλεβαρη του 1966. Έγραφα τότε: «Με βεβαιότητα πιστεύω πως δε βρίσκεται μακριά ο χρόνος, που το αθόρυβο έργο τους θα λάμψει διάφανο από τα αποτελέσματα, και οι δύσπιστοι θα γίνουν καλόπιστοι συνεργάτες στο ανθρωπιστικό τους έργο. Ένα έργο ολότελα χριστιανικό, που μεριάζει τα σύνορα, καταργεί τις διακρίσεις και βλέπει όλους τους ανθρώπους σα δημιουργήματα ενός Πλάστη, σαν παιδιά του ίδιου Πατέρα».
(Ομιλία του κ. Αθανάσιου Μελά, διδάσκαλος και Πρόεδρος της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, στην παρουσίαση του ντοκιμαντέρ στον κινηματογράφο Απόλλωνα την Τετάρτη 2 Μαρτίου 2016.)
