Αρχική Top Stories Νέα στοιχεία για τη ναυμαχία που σήμανε το τέλος της Κλεοπάτρας

Νέα στοιχεία για τη ναυμαχία που σήμανε το τέλος της Κλεοπάτρας

0
Απεικόνιση για τη ναυμαχία στο Άκτιο

Γράφει ο Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης

Η νίκη στην ιστορική Ναυμαχία του Ακτίου, που γέννησε την κραταιά Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία καθώς και το άδοξο τέλος στον έρωτα της Κλεοπάτρας με τον Μάρκο Αντώνιο, έχουν ακόμη πολύ «ψωμί» για αρχαιολόγους και ιστορικούς. Τα νέα στοιχεία, που ανακοινώθηκαν από την ελληνική ομάδα, υπό τον Κωνσταντίνο Ζάχο, σε διεθνές συνέδριο στην Καλιφόρνια, δείχνουν ότι έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε (και να διδαχθούμε) για την αιώνια γοητευτική ιστορία .

Λέγεται ότι οι ιστορίες με σεξ, ίντριγκα και αίμα «γράφουν» περισσότερο στο συλλογικό υποσυνείδητο. Πόσω μάλλον η ιστορία που ακολουθεί, η οποία περιλαμβάνει ακόμη μία βασίλισσα με θρυλική ομορφιά, έναν θυελλώδη έρωτα με πολιτικές προεκτάσεις και, κυρίως, τη γέννηση μιας Αυτοκρατορίας. Τι παραπάνω να ζητήσει κάποιος από μια ιστορία, αλήθεια;

Πάμε, λοιπόν. Πίσω, στο 31 π.Χ. όταν η άλλοτε σύμμαχος του (δολοφονηθέντα) Ιούλιου Καίσαρα, βασίλισσα Κλεοπάτρα Ζ’ Φιλοπάτωρ, μητέρα του γιου του Καίσαρα, Καισαρίωνα, έχει συμμαχήσει, ερωτευμένη, με τον Ρωμαίο Μάρκο Αντώνιο έναντι του υιοθετημένου γιού του Καίσαρα, Οκταβιανού, που εν τέλει ανακηρύχθηκε Αύγουστος. Με τον Οκταβιανό έφτασαν να αναμετρηθούν στο Ακτιο, της Πρέβεζας, η ναυμαχία στα νερά του οποίου υπήρξε ιστορικό ορόσημο. Η δε ήττα των δύο εραστών, του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, σήμανε το οριστικό τέλος για την Ρωμαϊκή Δημοκρατία / Res Ρublica Romana και τη γέννηση της κραταιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, υπό τον Αύγουστο, αλλά και ενός από τα ισχυρότερα και σημαντικότερα πολιτικά συστήματα της Ιστορίας.

Ο Οκτάβιος έχτισε μια καινούργια πόλη, τη Νικόπολη για να μνημονεύει τη νίκη του στο Άκτιο. Με θαυμαστά δημόσια κτίρια, Ρωμαϊκό Ωδείο 700 θέσεων, τρεις Θέρμες, το Θέατρο Οκταβιανού 2.000 θέσεων, το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο μήκους 50 χιλιομέτρων, Στάδιο, Γυμνάσιο κ.λπ., στο πολύ σημαντικό κέντρο της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής Ελλάδας προτού ερημωθεί τον 13ο αιώνα, όταν οι κάτοικοι μετακινήθηκαν στην (πιο προστατευμένη) νεοϊδρυθείσα Πρέβεζα. Το κυριότερο έργο του Οκταβιανού ήταν το «Μνημείο του Αυγούστου», ένας ναός αφιερωμένος στους Θεούς Άρη και Ποσειδώνα, στο λόφο της Σμυρτούλας Πρέβεζας, εκεί όπου στη διάρκεια της Ναυμαχίας στο Άκτιο είχε στήσει το αρχηγείο του.

Η ιστορική έρευνα όμως παρέχει διαρκώς νέα στοιχεία ακόμη και σε εκείνα που ακόμη ανάγονται στη σφαίρα του μύθου. Ή του θρύλου. Έτσι, τώρα η αρχαιολογική έρευνα ετών ενός παθιασμένου με την Νικόπολη έλληνα καθηγητή αρχαιολόγου, του Κωνσταντίνου Ζάχου, φέρνει στο φως ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες για το Άκτιο και την νικητήρια ίδρυση της ρωμαϊκής Πόλης της Νίκης. Και αυτό ενώ ακόμη δεν είχε σβήσει η εικόνα που μετέφεραν ιστορικοί της εποχής: 5.000 πτώματα έπλεαν για βδομάδες, μετά το τέλος της ναυμαχίας, στα ανοιχτά του Ακτίου.

Σύμφωνα και με τον Ντέιβιντ Κις στον βρετανικό «Independent», οι ανασκαφές στο «Μνημείο του Αυγούστου» σηματοδότησαν την αρχαιολογική επιβεβαίωση ότι κάποια από τα πλοία του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας της Αιγύπτου ήταν πολύ μεγάλα σε μέγεθος και εκτόπισμα, με μήκος έως και 40 μέτρων. Κάτι που έδωσε συγκριτικό πλεονέκτημα στα μικρά και ευέλικτα πλοία του Οκταβιανού, την στρατηγική του οποίου στην ιστορική ναυμαχία μελετούν πλέον οι ειδικοί, με βάση τα νέα τεκμηριωμένα ευρήματα.

Τα κυριότερα νέα στοιχεία όμως είναι 35… κόγχες. Στο «Μνημείο του Αυγούστου». Εκεί, όπου σύμφωνα με ένα ποίημα του 1ου μ.Χ. αιώνα, από τον Φίλιππο τον Θεσσαλονικέα, βρίσκονταν 35 πρωραίοι πολιορκητικοί κριοί από ορείχαλκο. Ήταν τα λάφυρα που κράτησε ο Οκταβιανός από τα 35 (από τα 350 συνολικά που «έπιασε» στη Ναυμαχία του Ακτίου) σημαντικά πλοία του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας και τα τοποθέτησε στο νικητήριο μνημείο του.

Μαρμάρινη κεφαλή του Οκταβιανού από τις ανασκαφές στην περιοχή της δυτικής πύλης της ρωμαϊκής οχύρωσης (Νικόπολη/Κωνσταντίνος Ζάχος)

Η ανάλυση λίγων ορειχάλκινων πρωραίων κριών, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην περιοχή της Νικόπολης τα τελευταία δύο χρόνια, έδειξε μόλις πρόσφατα ότι ήταν διαφορετικοί – άλλωστε προέρχονταν από διαφορετικά πλοία – και ότι μπορούν να μαρτυρήσουν, με παραπέρα έρευνα, τα μυστικά της κατασκευής των πλοίων, την «δύναμη πυρός» τους αλλά και τα στρατηγικά του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας.

Εντυπωσιακό θεωρείται δε ότι κάποιοι από τους έξι συνολικά κριούς, που αποκαλύφθηκαν τους τελευταίους 18 μήνες, είναι τετραπλάσιοι από οποιονδήποτε πρωραίο πολιορκητικό κριό πλοίων, όχι μόνον της ίδιας εποχής, έχει αποκαλύψει η αρχαιολογική έρευνα. Ο μεγαλύτερος δε φαίνεται ότι είχε πλάτος 1,7 μέτρου, ενώ άλλοι είχαν ύψος από 1,6 έως 2,5 μ. Οι 15 από τους 35 κριούς που κράτησε ως λάφυρα ο Οκταβιανός για το μνημείο θεωρούνται «τεράστιοι» και οι άλλοι 20 πολύ μεγάλοι, σύμφωνα με την έρευνα που συνεχίζεται στην Νικόπολη με την αρωγή του Υπουργείου Πολιτισμού και τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Στοιχεία της οποίας παρουσιάστηκαν σε διεθνές αρχαιολογικό συνέδριο στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, με την οργανωτική ευθύνη του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου από την «ψυχή» επί χρόνια των ανασκαφών στη Νικόπολη, τον Κωνσταντίνο Ζάχο, ομότιμο πλέον Έφορο Αρχαιοτήτων.

Χάρτης με την Ναυμαχία του Ακτίου (Νικόπολη/Κωνσταντίνος Ζάχος)

«Ιστορικά και αρχαιολογικά, το εντυπωσιακό ρωμαϊκό μνημείο», είπε στο συνέδριο ο Κωνσταντίνος Ζάχος, «έχει τεράστια διεθνή σημασία και η συνεχιζόμενη έρευνα σε αυτό θα ρίξει φως στην ναυμαχία που γέννησε την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία».

Θύμισε δε το ρωμαϊκό επίγραμμα του Φιλίππου του Θεσσαλονικέως που περιέγραφε τον 1ο μ.Χ. αιώνα το μνημείο (σε ελεύθερη απόδοση): «Ορειχάλκινοι κριοί, ταξιδεμένη πλοίων αρματωσιά, κείμεθα εδώ ως μάρτυρες της μάχης στο Άκτιον».

«Οι νέες αποδείξεις που έρχονται στο φως θα φέρουν επανάσταση στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την χρήση των πρωραίων πολιορκητικών κριών στη ναυπηγική και θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε το αποτέλεσμα της χρήσης αυτής της δύναμης στις συγκρούσεις», προσθέτει από την πλευρά του ο υπεύθυνος για την έρευνα στους ορειχάλκινους κριούς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα Γουίλιαμ Μάρεϊ, ειδικός στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή ναυπηγική.

Καρέ από την ταινία «Κλεοπάτρα» του Τζον Μάνκιεβιτς (1963)

Τι απέγιναν οι υπόλοιποι κριοί του μνημείου; Το πιθανότερο ήταν ότι χυτεύθηκαν από τους ντόπιους όταν εισέβαλαν βαρβαρικά φύλα στην περιοχή, τον 4ο και 5ο αιώνα μ.Χ. Όταν πια η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που γεννήθηκε όταν ο νικητής Οκταβιανός έστηνε αυτούς τους κριούς στο μνημείο της νίκης του στο Άκτιο, είχε πάρει την κατηφόρα και ζούσε ήδη την παρακμή.

Εμείς δεν έχουμε παρά να περιμένουμε και άλλα νέα στοιχεία, αρχαιολογικά και ιστορικά, για μια γοητευτική ιστορία με σεξ, ίντριγκα και αίμα, σαν εκείνη του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας. Και να την φανταζόμαστε με τις μορφές της Ελίζαμπεθ Τέιλορ / Κλεοπάτρας και του Ρίτσαρντ Μπάρτον / Αντώνιου στην ταινία του Τζον Μάνκιεβιτς «Κλεοπάτρα» (1963), τότε της ακριβότερης ταινίας όλων των εποχών.

Πηγή: Protagon.gr

Προηγούμενο άρθροΗμερίδα για την μετανάστευση και την κοινωνική ένταξη πραγματοποιήθηκε στη Λευκάδα
Επόμενο άρθροΠροκρίθηκε στον τελικό η ομάδα Κ14 του ΑΟΝ Τηλυκράτη