Στις 20 Ιανουαρίου του 1964 Λύντον Τζόνσον ορκίζεται 36ος πρόεδρος των ΗΠΑ!
Στις 15 Οκτωβρίου στη Σοβιετική Ένωση ο Νικίτα Χρουστσόφ ανατρέπεται και ο Λεονίντ Μπρέσνιεφ αναλαμβάνει γενικός γραμματέας του κόμματος.
Στο Τόκυο διεξάγονται οι θερινοί Ολυμπιακοί αγώνες!
Την ίδια χρονιά αποφασίζεται η ίδρυση της Οργάνωσης για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης.
Απονέμεται το βραβείο Νόμπελ στον ηγέτη των μαύρων Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ για τον αγώνα του κατά των φυλετικών διακρίσεων μέσω κοινωνικής ανυπακοής και χωρίς την χρήση βίας!
Στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιούνται διωγμοί Ελλήνων υπηκόων…
Στη χώρα μας – μια μικρή κουκίδα τον παγκόσμιο χάρτη- διεξάγονται εκλογές και το αποτέλεσμα είναι μια ανατροπή στα «δεδομένα» της εποχής.
Πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η Ένωση κέντρου με ποσοστό 52,71% με δεύτερη την ΕΡΕ και ποσοστό 35,26% !
Αυτή τη χρονιά σ΄ένα ορεινό χωριό του νησιού μας – ανύπαρκτο ίσως στον παγκόσμιο χάρτη – πέντε παιδιά ξεκινούν το σχολείο και την πορεία τους στην περιπέτεια της γνώσης, της μάθησης και της ζωής !
Δεν γνωρίζουν τίποτα από τα παραπάνω, στο χωριό τους δεν υπάρχει ακόμα ούτε ηλεκτρικό! Στα πρώτα σχολικά τους χρόνια διαβάζουν τις νύχτες με την λάμπα του πετρελαίου!
Παιδιά αγροτών όλοι τους, γονιών απ’ αυτούς που ήταν γεμάτος τότε ο τόπος μας, με σκληρά και ροζιασμένα χέρια με ηλιοκαμένα και τραχιά πρόσωπα, παιδιά εξοικειωμένα με τη φύση, το σκοτάδι, τα ζώα, τα καιρικά φαινόμενα.
Παιδιά στα οποία ο τρύγος, το μάζεμα των ελιών, ο θερισμός είναι τα «παιχνίδια» τους, πολύ πριν από τη φοίτηση τους στο δημοτικό!
Το χωριό είναι ορεινό και κακοτράχαλο, οι ορίζοντες του περιορισμένοι.
Ένας στενός χωμάτινος επαρχιακός δρόμος το χωρίζει σχεδόν στη μέση!
Ολοχρονίς τα παιδιά αντικρίζουν ένα παράξενο θέαμα για τα «μικρά» τους ματάκια!
Το χειμώνα βλέπουν… «πέρα» μακριά από τα σπίτια τους να σχηματίζεται μια… «λίμνη», αλλόκοτη, παράξενη. Δεν μοιάζει καθόλου με αυτές που βλέπουν στα σχολικά τους βιβλία!
Μπορεί και να τους προκαλεί δέος! Το χρώμα που έχει το νερό είναι σκούρο πράσινο, ανακατωμένο με το χρώμα της λάσπης.
Όταν ο καιρός ζέσταινε το νερό άρχιζε σιγά- σιγά να υποχωρεί και εμφανίζονταν οι κορυφές από τα μικρά δεντράκια και τα αμπέλια, για να εξαφανιστεί τελείως το καλοκαίρι, αφήνοντας πίσω του το έδαφος σχεδόν κίτρινο, με χιλιάδες ρωγμές που σχημάτιζαν παράξενα σχήματα!
Σχεδόν κανένα από τα παιδιά δεν είχε τη δυνατότητα να ταξιδέψει έξω από το νησί μας . Μαθαίνουν για τη χώρα μας μέσα από τους τεράστιους χάρτες που είναι κρεμασμένοι στους τοίχους του σχολείου!
Οι σχολικές εκδρομές είναι για τους περισσότερους τα πρώτα τους ταξίδια: Τα Γιάννενα, ο Ζάλογγος, το Μεσολόγγι.
Η σχολική εκδρομή ήταν και μια ευκαιρία να ταξιδέψουν για πρώτη φορά με αυτοκίνητο!
Σχεδόν κανένας στο χωριό τους δεν είχε αυτοκίνητο, -ίσως υπήρχε κάποιο φορτηγό – έτσι οι μοναδικές εικόνες που είχαν ήταν από τα λιγοστά αυτοκίνητα που διέσχιζαν το δρόμο!
Το 1964 παραδίδεται στην κυκλοφορία ο δρόμος Μέγαρα – Κινέτα (διάβαση Κακιάς Σκάλας) της νέας εθνικής οδού Αθηνών – Κορίνθου!
Τα παιδιά πενηντάρηδες σήμερα, φορώντας ίσως κάποιοι και γυαλιά οδήγησης, διέσχισαν αυτό το κομμάτι του δρόμου οδηγώντας προς την Αθήνα πάρα πολλές φορές.
Κακιά σκάλα έτσι ήταν, έτσι παρέμεινε!
Μόλις πριν μερικά χρόνια όταν διανοιχτήκαν οι σήραγγες, είχαν την ευκαιρία να αισθανθούν οδηγώντας, για πρώτη φορά πολιτισμένοι άνθρωποι!
Το 1964 ιδρύεται το πανεπιστήμιο Πατρών και η φιλοσοφική σχολή Ιωαννίνων!
Για τα παιδιά η πρώτη τους τάξη στο δημοτικό σηματοδοτείται από μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Ο Ευάγγελος Παπανούτσος εκπαιδευτικός, παιδαγωγός, διακεκριμένος συγγραφέας και ακαδημαϊκός, σε συνεργασία με τον Ιωάννη Κακριδή εκπόνησαν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964!
Καθιερώνεται υποχρεωτική εννεαετής φοίτηση, δωρεάν παιδεία, και εισάγεται για πρώτη φορά το Λύκειο.
Στα σχολεία παρέχονται δωρεάν συσσίτια στους μαθητές.
Η κατάργηση του Λυκείου ήταν «ασήμαντη» σε σχέση με τα υπόλοιπα δεινά που επέφερε η εφτάχρονη δικτατορία των συνταγματαρχών στον τόπο μας τρία χρόνια αργότερα!
Στην πορεία της ζωής ενήλικοι πολίτες και γονείς οι ίδιοι, θα βιώσουν πολλές «μεταρρυθμίσεις» στην παιδεία!
Ουδέποτε σ’ αυτή τη χώρα καταφέραμε να συνεννοηθούμε: ποια παιδεία, ποιους πολίτες, και ποια πολιτεία θέλουμε! Από την εδραίωση του ακόμα το ελληνικό κράτος, δεν έδωσε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.
Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1964 στην Μητρόπολη Αθηνών παντρεύεται ο νεαρός βασιλιάς της χώρας Κωνσταντίνος την 18χρονη πριγκίπισσα της Δανίας Άννα – Μαρία!
Οι καραμέλες και οι σοκολάτες είναι άγνωστες γεύσεις στα παιδιά εκείνες τις εποχές!
Δεν είναι τυχαίο που στα περισσότερα, ακόμα και σήμερα, οι γευστικοί τους κάλυκες εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη «ευαισθησία» στα ώριμα σύκα, στα μικρά και γλυκά μήλα, στα μοσχάτα σταφύλια, στα βατόμουρα και στα μηλόκοκα!
Το ρύζι πουλιέται στο μπακάλικο του χωριού μέσα από τσουβάλια και το κρέας είναι φαγητό για τις «μεγάλες γιορτές»!
Το μπακάλικο του χωριού, είναι συνάμα και καφενείο, είναι ο χώρος που μερικά χρόνια αργότερα θα κάνει χρέη κινηματογράφου και βεβαίως η «αίθουσα» για το πανηγύρι του χωριού μια και συνέπιπτε να είναι χειμώνας!
Το χωριό ήταν φτωχό, έτσι ευκαιρίες για διασκέδαση ήταν τα πανηγύρια και οι γάμοι. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού είχαν την ευκαιρία να ξεδίνουν από τα βάσανα και να το ρίχνουν έξω σ’ αυτές τις σημαντικές για την εποχή κοινωνικές εκδηλώσεις.
Στα χρόνια που ακολούθησαν «σταθμοί» για τις εμπειρίες των παιδιών αποτέλεσαν η έλευση του ραδιόφωνου στο χωριό τους, και πολύ αργότερα του ηλεκτρόφωνου!
Γνωστό σήμερα ως τζούγκ μπόξ!
Πρέπει να το έχει ζήσει κάποιος για να καταλάβει τη μαγεία και την έκσταση που ασκούσε στα παιδικά μάτια αυτό το «τεράστιο» μηχάνημα! Ήταν γεμάτο με δίσκους και με εικόνες τραγουδιστών της εποχής! Ένα μαγικό κέρμα ήταν αρκετό να το βάλει σε λειτουργία!
Μια περιστροφική κίνηση μέχρι να βρεθεί ο επιθυμητός δίσκος, – από βυνίλιο των 45 στροφών – μια μηχανική λαβίδα να τον ανασηκώνει και να τον τοποθετεί στη βάση του «πικ απ» και η βελόνα να… ακολουθεί τις γραμμές του δίσκου…
1964 : Οι Beatles διανύουν την 21η εβδομάδα στην κορυφή των βρετανικών chart με το τρίτο τους άλμπουμ ‘A Hard Days Night’.
Κανένα από τα παιδιά δεν γνώριζε κάτι για τους Μπήτλς εκείνη την εποχή!
Κατά ένα παράδοξο τρόπο όμως, χρόνια αργότερα όταν νεαροί στα 18 τους αρχίζουν να γνωρίζουν τη μουσική, θα είναι πάλι οι Μπήτλς αυτοί που θα εκφράσουν την οργή, την επαναστατικότητα και τον αντικομφορμισμό της νιότης τους!
( Help, revolution, yesterday,all you need is love, come together …)
Οι Μπήτλς θα παραμείνουν μέχρι σήμερα ένα σύμβολο, απ’ αυτά που κρατούν καλά κρυμμένα στην ψυχή τους και προσπαθούν να το μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά τους.
Το 1964 γυρίζεται η γνωστή ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Ζορμπάς» βασισμένη στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη.
Η μύηση στη μαγεία του κινηματογράφου για τα παιδιά διαδραματίζεται στο καφενείο του χωριού!
Οθόνη είναι τα ράφια του μπακάλικου σκεπασμένα με ένα άσπρο πανί και μια μηχανή προβολής που αγκομαχά και σταματά κάθε τόσο, για να ακολουθήσει ένα τρελό πανδαιμόνιο μέχρι να ανάψουν τα φώτα!
Ακόμα και σήμερα τα «παιδιά», κάθε φορά που θέλουν να χαλαρώσουν και να ξεφύγουν από τη σκληρή πραγματικότητα απολαμβάνουν στην τηλεόραση μια χιλιοπαιγμένη ελληνική ταινία της δεκαετίας του ’60!
Ίσως γιατί «εκεί» τα πράγματα είναι απλοϊκά και οι ρόλοι τόσο ξεκάθαροι!
Ο πλούσιος είναι χοντρός και καπνίζει συνήθως πούρο!
Το αγνό γενναίο παλικάρι, η πτωχή πλην τίμια κοπέλα και ο σατανικός, φιλήδονος πλούσιος που την ποθεί…
Και πάντα υπάρχει ένα αίσιο τέλος !
Σ’ αυτά τα 47 χρόνια που μεσολάβησαν συνέβησαν κοσμοϊστορικά γεγονότα στον παγκόσμιο χάρτη!
Πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, η κατάκτηση του διαστήματος, ασθένειες θεραπεύτηκαν, οικονομικά και πολιτικά συστήματα κατέρρευσαν, τα σύνορα των χωρών μεταβλήθηκαν, η επιστήμη και η τεχνολογία αναπτύχθηκαν στο έπακρο…
Αυτά τα παιδιά που το 1964 πήγαιναν στη πρώτη δημοτικού, ώριμοι άνθρωποι πλέον, δεν είναι λάτρεις του παρελθόντος!
Βρίσκονται όμως σήμερα θεατές σ’ ένα θέατρο του παραλόγου στο οποίο οι πρωταγωνιστές, οι δεύτεροι ρόλοι, ακόμα και οι κομπάρσοι είναι γυμνοί!
Είναι μια τραγωδία σε μια διαρκή κορύφωση στην οποία οι συμμετέχοντες αδυνατούν να επιφέρουν την κάθαρση κι ο από μηχανής θεός μας… ξέχασε πλέον!
Ο «κόσμος» που κάποιοι έχτισαν δίπλα τους , στις πλάτες τους, με την άγνοια τους, την ανοχή ή τη σιωπηλή συνενοχή τους καταρρέει!
Αισθάνονται σήμερα περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να «αναβαπτισθούν», μέσα απ’ αυτές τις διαδρομές της σκέψης στο παρελθόν.
Έτσι «επιτρέπουν» στα μικρά «κουτάκια» της μνήμης τους να ανοίγουν – έστω φευγαλέα – επειδή θέλουν να σιγουρευτούν, για το πόσο γερά και στέρεα βαδίζουν και πορεύονται στη ζωή τους!
Είναι από εκείνες οι φορές που οι έννοιες χρειάζονται επιβεβαίωση, με πρώτη και καλύτερη αυτή της συνεπούς πορείας και της εντιμότητας…
Είναι το μόνο σημείο απ’ όπου μπορούν να κρατηθούν και η ελπίδα ότι σ’ αυτό το «νέο» που θα χτιστεί –η κοινωνία των παιδιών τους – μπορούν να αποτελέσουν γερά και υγιή… θεμέλια!
Βιολέττα Σάντα
