του Χρήστου Β. Μασσαλά.
Η φτώχεια, με όποιο τρόπο και αν μετρηθεί, αυξάνεται συνεχώς στην πατρίδα μας. Με τον ίδιο ρυθμό αυξάνονται και οι παθογένειες της φτώχειας: το έγκλημα, ο αλκοολισμός, η βία, οι ψυχασθένειες…
Οι συνθήκες ζωής στη χώρα μας άλλαξαν δραματικά μέσα σε λίγα χρόνια. Η ανειδίκευτη εργασία έχει εξαφανιστεί και η προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού μας στις νέες δεξιότητες είναι λίαν ελλειμματική. Το γεγονός αυτό είναι το αποτέλεσμα ανυπαρξίας σχεδιασμού προσαρμογής της κοινωνίας μας στο συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον. Μια απαίδευτη κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει στις σημερινές συνθήκες.
Η κριτική για τη σημερινή κατάσταση ξεκινάει από την ανυπαρξία πολιτικής. Οι πολιτικές ηγεσίες δεν αντιμετώπισαν με ευαισθησία τις ηθικές και κοινωνικές τους ευθύνες. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο. Το ερώτημα που παραμένει ανοιχτό είναι: οι περιστάσεις γεννούν τους μεγάλους πολιτικούς ή η κουλτούρα της εποχής που ωθεί σημαντικούς ανθρώπους να ασχοληθούν με την πολιτική; Πάντως η εποχή μας δεν ευνόησε την εμφάνιση φωτισμένων πολιτικών και το αποτέλεσμα το βιώνει ο κόσμος ολόκληρος.
Στο σημερινό κόσμο, και στην πατρίδα μας, ο πλούτος ζητά επιτακτικά έναν νέο ορισμό. Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι φόροι ή η οικονομική αναδιανομή με έντονα προοδευτικό χαρακτήρα καταστρέφουν τον πλούτο. Είναι αλήθεια, τέτοια μέτρα συμπιέζουν τους πόρους κάποιων υπέρ κάποιων άλλων, αλλά το κυρίαρχο πρέπει να παραμείνει η προσπάθεια δημιουργίας κλίματος μείωσης των ανισοτήτων και αξιοποίησης του εθνικού ταλέντου. Το κρίσιμο δεν είναι πόση αφθονία απολαμβάνει μια χώρα, αλλά πόσο άνιση είναι.
Η χώρα μας αντιμετωπίζει τέσσερα βασικά θέματα: α) την παραγωγή πλούτου, β) τη δίκαιη κατανομή των βαρών στους πολίτες, γ) την προστασία των ανυπεράσπιστων και δ) την έννομη τάξη.
Η παραγωγή πλούτου θα προκύψει από τη βέλτιστη αξιοποίηση των γνωστών πλουτοπαραγωγικών πηγών της και την αξιοποίηση του συνεχώς εκπαιδευόμενου ανθρώπινου δυναμικού της.
Η δίκαιη κατανομή των βαρών είναι το αποτέλεσμα ενός απλού, δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού συστήματος. Όπως είναι γνωστό, στην πατρίδα μας ποτέ δεν υπήρξε σεβασμός στις οικονομικές υποχρεώσεις μας για το κοινό καλό. Το γεγονός αυτό έδωσε την ευκαιρία να ανθίσουν η διαφθορά, τα ελλείμματα, το χρέος, με τελικό αποτέλεσμα τη γενική παρακμή. Η αυστηρότητα του νέου νόμου δεν πρέπει να εστιαστεί σ’ αυτούς που πλήρωναν τους φόρους, αλλά σ’ εκείνους που δεν είχαν ανταποκριθεί στη βασική κοινωνική τους υποχρέωση. Πώς είναι δυνατόν να συζητάμε για ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα όταν δεν έχει εφαρμοστεί το «πόθεν έσχες»; Η εφαρμογή του θα αποκάλυπτε και τις αδήλωτες πηγές πόρων και τις παθογένειες του πολιτικού μας συστήματος. Επίσης πρέπει να γίνει σαφές στον πολίτη το πώς συνδέεται η νέα φορολογία με τις κοινωνικές παροχές. Αύξηση φόρων σημαίνει και μεγαλύτερη παρουσία του κράτους. η δωρεάν ιατρική περίθαλψη και η δωρεάν δημόσια εκπαίδευση αποτελούν την προτεραιότητα.
Όσον αφορά στους ανυπεράσπιστους, το ενδιαφέρον της πολιτικής εξουσίας θα πρέπει να επικεντρωθεί στην εξασφάλιση της στοιχειώδους επιβίωσής τους και στη σταδιακή εργασιακή τους ένταξη. Ο δικαιολογημένος θυμός των ανυπεράσπιστων θα γίνει οργή που θα διαχυθεί σε όλο το κοινωνικό σώμα με απρόβλεπτες συνέπειες.
Τέλος η έννομη τάξη που θα διακρίνεται από ρυθμιστική ενότητα και πληρότητα θα ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας του πολίτη και μαζί θα ελαχιστοποιήσει τη δύναμη του λαϊκισμού που τόσα δεινά έχει φέρει στη χώρα.
Στην πατρίδα μας πρέπει να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε πολιτικά. Για το λόγο αυτό έχουμε ανάγκη από ενεργούς πολίτες. Οι δημοκρατίες υπάρχουν μόνο χάρη στην ενεργό ανάμιξη των πολιτών στη διαχείριση των δημόσιων πραγμάτων. Αν οι ενεργοί πολίτες απεμπολήσουν την πολιτική, τότε εγκαταλείπουν την κοινωνία σ’ αυτούς που μας οδήγησαν στην παρακμή.
Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
E–mail: cmasalas@cc.uoi.gr
