ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ
( Εορτή: 24 Αυγούστου)
Του Χρήστου – Γιάννη Φουρλάνου, Δάσκαλου – Θεολόγου
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία και η πατρίδα μας είχαν την τύχη να διαθέτουν
μια μεγάλη προσωπικότητα. Τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Γεννήθηκε το 1714 στη
Ναυπακτία. Όταν έγινε είκοσι ετών μετέβη στο Άγιο Όρος. Εκεί σπούδασε τα ελληνικά
γράμματα και έγινε ιερομόναχος.
Η τύχη του έθνους όμως είναι ένα πρόβλημα που δεν τον αφήνει να αναπαυτεί. Έτσι με την
άδεια του πατριάρχη βγήκε από το Όρος για να κηρύξει και να βοηθήσει το γένος.
Έκανε τέσσερις περιοδείες. Κυριολεκτικά όργωσε την Ελλάδα. Μάλιστα η Λευκάδα μας είχε
την ευλογία να δεχτεί την επίσκεψή του.
Το κήρυγμά του βρίσκει απήχηση στις ψυχές των ραγιάδων. Η μεγάλη του προσφορά είναι
στον τομέα της παιδείας.
Ίδρυσε διακόσια κοινά σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης και δέκα ελληνικά. Αυτό διότι
πίστευε ότι μόνο η παιδεία μπορεί να απαλλάξει το γένος από την αμάθεια. «Δεν βλέπετε
ότι το γένος μας αγρίεψε από την αμάθεια; Γίναμε σαν θηρία», έλεγε. Με το έργο του
συνέβαλε στη διάσωση της ελληνικής γλώσσας και κατά συνέπεια της ελληνικής
συνείδησης.
Ο λόγος του είναι διαχρονικός. Στηλίτευσε τις φυλετικές διακρίσεις, την κοινωνική αδικία
και την κατάχρηση της εξουσίας. Άξονας του λόγου του είναι η αγάπη, η κοινωνική ενότητα,
η ταπείνωση και η ελευθερία από τις προκαταλήψεις. Μήπως δεν είναι επίκαιρα αυτά τα
ζητήματα; Μήπως η σημερινή κρίση, παρόλο που πολλοί πιστεύουν ότι είναι οικονομική
δεν είναι αποτέλεσμα της έλλειψης πνευματικών αξιών;
Ο Άγιος Κοσμάς προσπαθεί να διαφυλάξει το λαό από τις διάφορες προπαγάνδες που
διεισδύουν στη συνείδησή του. Ζητά την καθαρότητα της καρδιάς, για να μπορεί να
βλαστήσει ο σπόρος του λόγου του. Όπου κήρυττε, έστηνε έναν ξύλινο σταυρό. Δίδασκε
στο λαό προσπαθώντας να εμφυτέψει στην καρδιά του την αγάπη, την ομόνοια, την ειρήνη,
την πραότητα.
Το εκπαιδευτικό πρότυπο του Αγίου Κοσμά, συνδυάζει την Ορθόδοξη πίστη με την ελληνική
παιδεία. Η παιδεία έχει σκοπό να φωτίσει την ψυχή του ανθρώπου. Είναι αμαρτία έλεγε να
αφήνετε τα παιδιά σας αγράμματα και τυφλά. Καλύτερα να τα αφήνετε φτωχά και
γραμματισμένα παρά πλούσια και αγράμματα.
Η παιδεία που συνιστά είναι ελληνική, μεστή από πατερικό πνεύμα. Έτσι φτάνουμε στην
αλήθεια, η οποία είναι ο δρόμος του ευαγγελίου. Την αλήθεια, δίδασκε, η Εκκλησία μας τη
διδάσκει στην ελληνική γλώσσα. Επομένως έχουμε χρέος να σπουδάσουμε τη γλώσσα μας.
Στόχος λοιπόν είναι η αναγέννηση του Έθνους. Αυτό ξεκινά μέσα από το ελληνικό σχολείο,
το οποίο πρέπει να διαφυλάξει και την ορθόδοξη πίστη. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί η
ελευθερία της πατρίδας. Το σχολείο λειτουργεί ως ναός της αληθινής γνώσης και ο
διαφωτισμός του έχει κέντρο την ορθοδοξία. Έλεγε ότι καλύτερα να υπάρχει στον τόπο μας
ένα σχολείο από οποιοδήποτε άλλο έργο, διότι έτσι ποτίζεται η ψυχή του ανθρώπου. Το
σχολείο του διδάσκει ισότητα, διότι όλοι είμαστε αδελφοί. Διδάσκει αδελφοσύνη όλων των
ανθρώπων. Αυτό είναι η αρχή της σύγχρονης διαπολιτισμικής αγωγής.
Η παιδεία να υπηρετεί τη σωτηρία του ανθρώπου και όχι την καταστροφή του, η οποία
προέρχεται από τον εγωκεντρισμό του. Ακόμα και στην οικογενειακή ζωή συνιστά αγάπη
και υπακοή που είναι ιδανικά πρότυπα για την ανατροφή των παιδιών.
Ο Άγιος Κοσμάς έχαιρε σεβασμού από τους Τούρκους. Όμως τον μισούσαν οι Εβραίοι γιατί
μετέφερε τα χριστιανικά παζάρια Σάββατο. Με τις συκοφαντίες τους και τις δωροδοκίες
τους, μαρτύρησε το 1779.
Το 1961αγιοποιήθηκε από το οικουμενικό πατριαρχείο.
Οι εκπαιδευτικές του θέσεις και απόψεις είναι επίκαιρες και διαχρονικές. Αξίζει τον κόσμο
να τις μελετήσουμε και να τις βιώσουμε.
Άλλωστε ο δρόμος που παίρνει η σύγχρονη κοινωνία μας το επιβάλλει.
