Του Χρήστου-Γιάννη Φουρλάνου, Δάσκαλου-Θεολόγου
Πάντα ήμουν περήφανος για τα πολιτιστικά επιτεύγματα της Λευκάδας και χαιρόμουν και πολλές φορές αντλούσα απ’ αυτή εκπαιδευτικό υλικό.
Η σοβαρότερη ενασχόλησή μου με τη Θεολογία μου δημιούργησε την απορία, αν σήμερα υπάρχουν πνευματικοί γέροντες από τη Λευκάδα.
Μια ομιλία στο Βατοπέδι από τον ηγούμενο Εφραίμ, ένα βιβλίο και τέλος η επίσκεψη με το δικό μας γέροντα, π. Νικηφόρο, μου έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσω ένα σύγχρονο γέροντα. Τον π. Αμβρόσιο Λάζαρη.
Γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1912 στα Λαζαράτα Λευκάδος και ανήκε σε πολύτεκνη οικογένεια πέντε τέκνων. Το κοσμικό του όνομα ήταν Σπυρίδων. Ο πατέρας του υπηρέτησε για χρόνια στους Βαλκανικούς πολέμους με ξεχωριστό θάρρος και τόλμη.
Η ζωή στο χωριό ήταν δύσκολη. Σταμάτησε νωρίς το σχολείο, για να βοηθήσει την οικογένειά του, εργαζόμενος ως εργάτης σε κτήματα των συγχωριανών του. Γράμματα δεν έμαθε πολλά, όμως χάρη στη μητέρα του έμεινε κοντά στην Εκκλησία.
Τα λόγια του πάντα έκρυβαν μια ανησυχία για τη σωτηρία των συνανθρώπων του. Είχε πηγαίο χιούμορ (αυτό το γνώρισα κι εγώ) και το βλέμμα του έβλεπε βαθιά.
Εκτός από τα εσωτερικά του χαρίσματα, είχε ωραίο παράστημα και επιλέχθηκε στους ευζώνους στο στρατό.
Μετά το στρατό είχε μεγάλο πόθο να πάει στο Άγιο Όρος. Δυσκολευόταν όμως διότι ούτε ήξερε, ούτε τα μέσα είχε. Όπως ο ίδιος διηγείται παρουσιάστηκε ένας νέος και τον κάλεσε να πάνε μαζί στο Όρος.
Ξεκίνησαν μαζί, και έφτασαν στη Δάφνη. Από εκεί συνέχισαν στις Καρυές και έφτασαν στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου. Εδώ ο νέος σταμάτησε, του έδειξε την Ιερά Μονή και μου είπε: Εδώ θα μείνεις. Θα γίνεις μοναχός. Θα κάνεις υπομονή και υπακοή στο γέροντα … κι εξαφανίστηκε. Ο γέροντας λέει ότι αυτός ο νέος ήταν άγγελος Κυρίου.
Ο Δόκιμος Σπυρίδων γίνεται λοιπόν μοναχός με το όνομα Χαρίτων σε ηλικία 25 ετών.
Ένα βράδυ ο ηγούμενος λέει στον μοναχό Χαρίτωνα να διαβάσει την ακολουθία της 9ης ώρας. Εκείνος, αν ήταν ολιγογράμματος , προσπάθησε να διαβάσει, αλλά είχε μεγάλη δυσκολία. Εξαγριώθηκε ο ηγούμενος τον έδιωξε λέγοντάς του να πάει στο κελί του. Το ίδιο βράδυ εμφανίστηκε ή Παναγία και σε μία μόνο νύχτα έμαθε το ψαλτήριο. Έγινε Θεοδίδακτος όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που έμαθε γράμματα με τον ίδιο τρόπο.
Ένα άλλο περιστατικό από τη ζωή του στο Άγιο Όρος. Κάποτε ο Χαρίτων εργαζόταν στον κήπο της Μονής. Είδε μία συκιά και επειδή πεινούσε, ανέβηκε στο δένδρο, για να φάει σύκα.(Στο Άγιο Όρος οι μοναχοί δεν επιτρέπεται να τρώνε τίποτε εκτός τραπέζης, γιατί θεωρείται λαθροφαγία).
Αφού έφαγε μερικά σύκα, έπεσε από το δέντρο. Βογκούσε από τους πόνους, γιατί έσπασε το πόδι του. Οι μοναχοί τον βρήκαν πολύ αργότερα και τον έβαλαν πάνω σε μια πόρτα και τον μετέφεραν στο κελί του. Διηγείται ο ίδιος ο γέροντας Αμβρόσιος, «ενώ βρισκόμουν στο κρεβάτι μου και πονούσα, απέναντι έβλεπα το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων και τους παρακάλεσα να με βοηθήσουν. Εμφανίζονται τότε δύο γιατροί με λευκές μπλούζες και έβαλαν το πόδι μου στην θέση του. Ήταν οι Άγιοι Ανάργυροι».
Έμεινε αρκετά χρόνια στο Κουτλουμούσι. Όμως είχε πάρα πολλές δυσκολίες και πέρασε αρρώστιες, που τον ανάγκασαν να έρθει στον κόσμο. Πήγε λοιπόν στον Γέροντα Πορφύριο, ο οποίος τον συμβούλευσε να πάει στην ερειπωμένη Μονή Δαδιού στη Φθιώτιδα. Στην ερειπωμένη αύτη Μονή βρήκε μόνο αρουραίους, φίδια και άγρια ζώα. Ο Γέροντας Πορφύριος του υπέδειξε: Κάθισε εδώ, κάνε υπομονή και υπακοή, και ο Θεός θα σε βοηθήσει …
Ανασύστησε την ερειπωμένη Ιερά Μονή, η οποία έγινε στη συνέχεια γυναικεία. Ο τότε Μητροπολίτης Φθιώτιδος Αμβρόσιος εκτίμησε τον γέροντα και τον έκανε ιερομόναχο, δίνοντάς του το δικό του όνομα.
Κάποτε χτύπησε το πόδι του, πήγε στο νοσοκομείο, όπου του έβαλαν πλατίνα στο γοφό. Πονούσε, όμως, πολύ…
Ο τότε Μητροπολίτης Ελβετίας Δαμασκηνός τον πήρε στην Ελβετία να τον δούνε εκεί οι γιατροί. Τον πήγε στο νοσοκομείο. Έκαναν πρώτη επέμβαση, αλλά του έβαλαν 1cm πλατίνα μεγαλύτερη με αποτέλεσμα να γίνει νέο χειρουργείο, για να μειώσουν την πλατίνα. Ενώ ετοιμαζόταν για εξιτήριο, του ζητήθηκαν γενικές εξετάσεις, τις οποίες έκανε. Βρέθηκε στον αριστερό νεφρό πέτρα μεγάλη όσο ένα πορτοκάλι, και έτσι παρέμεινε για νέα εγχείριση.
Για το θέμα αυτό ο ίδιος ο γέροντας διηγείται:
«Ενώ ήμουν μόνος στο δωμάτιο, εμφανίστηκε ένας μοναχός. Βγήκαμε στο μπαλκόνι και καθίσαμε, για να μιλήσουμε. Μετά από15 λεπτά του είπα για τα χειρουργεία και για τον λίθο στο νεφρό. Τότε ο μοναχός μου είπε:
Είμαι ο Άγιος Νεκτάριος και ήρθα να σε ιδώ. Είμαι φιλάσθενος και παρέδωσα την ψυχή μου στο « Αρεταίειο», άντεξα τις συκοφαντίες και την ασθένεια κάνοντας υπομονή. Ο Θεός μου έδωσε χάρη μεγάλη για την υπομονή, που έκανα. Αυτά μού είπε ο Άγιος, με άγγιξε, και έφυγε…
Φεύγοντας ο Άγιος Νεκτάριος μού ήρθε διάθεση ούρησης και ούρησα σε ένα μικρό λεκανάκι. Μαζί με τα ούρα βγήκε και πέτρα σε μέγεθος πορτοκαλιού. Με μία χαρτοπετσέτα την πήρα και την έβαλα στο συρτάρι του κομοδίνου. Την επόμενη θα γινόταν ή εγχείριση.
Έρχεται ο Ελβετός γιατρός και μου λέει: Ετοιμάσου για το χειρουργείο. Εγώ του απάντησα ότι δεν χρειάζομαι χειρουργείο. “Άνοιξα το συρτάρι και του έδειξα την πέτρα».
Όμως, επειδή η Μονή Δαδίου ήταν πολύ φτωχή και δύσκολα τα χρόνια πήγε ως εφημέριος σε διάφορους ναούς, ενισχύοντας οικονομικά τη Μονή. Στην Ιερά Μονή Δαδίου ο Γέροντας από το 1954 ήταν ο Πνευματικός και εκεί έζησε, προσευχήθηκε, βοήθησε την Γερόντισσα να ανακατασκευάσει το Μοναστήρι, στήριξε πλήθος ανθρώπων στις ποικίλες δυσκολίες που αντιμετώπιζαν. Φανερώθηκε από τον Θεό στον κόσμο κυρίως τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του.
Στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται πολλά χαρίσματα και αρετές, που βοήθησαν πολλούς ανθρώπους. Συνδύαζε τη μεγάλη πίστη του προς τον Χριστό, την Παναγία Μητέρα του και τους Αγίους, αλλά και την αγάπη του προς τους ανθρώπους. Δίδασκε και εφάρμοζε τη μετάνοια ως τον μόνο και σίγουρο δρόμο που αγαλλιάζει τις πονεμένες ψυχές.
Ο Γέροντας είχε αποκτήσει το χάρισμα της νοεράς προσευχής, της ευχής του Ιησού (Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησέ με), η οποία έβγαινε από μέσα του αβίαστα.
Είχε το διορατικό χάρισμα καθώς και το χάρισμα να μιλά στην ψυχή των ανθρώπων. Οι νουθεσίες του, οι ομιλίες του πάνω σε διάφορα θέματα ήταν πάρα πολλές. Συχνά έλεγε: Ο Κύριος Ιησούς Χριστός είναι ο Σωτήρας μας, ο οποίος ήρθε στη Γη για να πιάσει τον άνθρωπο από τα χέρια και να τον ανεβάσει στον ουρανό.
Ήταν άνθρωπος της προσευχής, της μετανοίας. Για την εξομολόγηση τόνιζε ότι είναι το μυστήριο της φιλανθρωπίας του Θεού και ότι είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο. Με τον Γέροντα Πορφύριο είχε κοινά τα χαρίσματα της ταπείνωσης, της μετάνοιας και της αγάπης. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι μετά την κοίμηση του Γέροντος Πορφυρίου την 2 Δεκεμβρίου 1991, ο Γέρων Αμβρόσιος κοιμήθηκε λίγα χρόνια αργότερα την ίδια όμως ημερομηνία, την 2 Δεκεμβρίου 2006. Είναι φανερό ότι ο Θεός οικονόμησε να φύγουν την ίδια μέρα.
Ήταν τόσο αγαπητός που τον επισκέπτονταν καθημερινά πλήθη ανθρώπων, κοσμικών και λαϊκών. Χαρακτηριστική ήταν η αγάπη, η τιμή και η ευλάβεια που έδειχνε προς τους Αγίους. Γι’ αυτό και δέχτηκε πολλών Αγίων την επίσκεψη: οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο Άγιος Αμβρόσιος των Μεδιολάνων, ο Άγιος Χαρίτων, ο Όσιος Λουκάς, ο Άγιος Ανδρέας, ο Άγιος Γεράσιμος, ο Άγιος Τίτος, ο Άγιος Παντελεήμων, ο Άγιος Νεκτάριος, κ.ά.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε στο Παγκράτι στην οδό Σπύρου Μερκούρη. Εκεί τον επισκέφτηκα αρκετές φορές, πότε μόνος, πότε με τον π. Νικηφόρο. Είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω, να μιλήσουμε σε ένα άλλο επίπεδο. Ήταν πάντα πρόθυμος (αν και αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα υγείας) να ακούσει και να στηρίξει όποιον τον εμπιστευόταν. Μου έκανε εντύπωση ότι τη Λευκάδα ήταν πάντα στην καρδιά του και πάντα κάτι έλεγε ή ρωτούσε για αυτή.
Ολοκληρώνοντας την πολύ σύντομη αναφορά για τον πατέρα Αμβρόσιο, σκόπιμη κρίνεται η παράθεση μιας νουθεσίας, που συμπυκνώνει στο περιεχόμενό της το πηγαίο πνευματικό φρόνημα του Γέροντος. «Πρέπει ν’ αποφασίσουμε να βάζουμε το θέλημά μας στο Θέλημα του Θεού. Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση, γιατί τότε ελευθερώνεσαι. Αν βάλεις το θέλημά σου στο Θέλημα του Θεού, ο κόσμος να χαλάσει θα είσαι ειρηνικός και ατάραχος. Ο διαχειριστής της ζωής και του θανάτου είναι Άλλος, όχι εμείς. Και ο Γέροντας Αμβρόσιος αυτό μας δίδαξε με τη ζωή του».
Ας έχουμε την ευχή του!
