Η Ιστορία του νομίσματος!
Η μόνιμη εγκατάσταση του ανθρώπου σ’ ένα μέρος έφερε
επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία. Δημιουργήθηκαν οικισμοί,
αυτοί έφεραν τις πόλεις, τους πολίτες τον πολιτισμό.
Όλα αυτά δεν έγιναν αυτόματα. Χρειάστηκαν πολλοί αιώνες για
να εξελιχθεί ο άνθρωπος, ο οποίος αρχικά έγινε γεωργός και κατόπιν
έμπορος. Στην αρχή αντάλλασσε προϊόντα. Όμως τότε υπήρξαν
πολλά προβλήματα (αποθήκευση, συντήρηση, μεταφορά)
Την πρώτη λύση στο εμπόριο την έδωσαν τα μέταλλα. Αυτά
δεν αλλοιωνόταν και είχαν σταθερή αξία. Κατόπιν από τα μέταλλα
έγιναν οι οβελοί, οι πρόδρομοι του νομίσματος. Οι οβελοί ήταν
σιδερένιες ράβδοι που έμοιαζαν με σούβλες. Το ανθρώπινο χέρι
μπορούσε να κρατήσει έξι οβελούς.
Με τη χρήση των οβολών δόθηκαν λύσεις στα προβλήματα της
εμπράγματης οικονομίας. Είχαν σταθερή αξία, δεν αλλοιωνόταν,
αποθηκευόταν και μεταφερόταν εύκολα.
Σε κάθε χρήση ελεγχόταν το βάρος και η καθαρότητά τους, για
να πιστοποιηθεί η αξία τους. Έτσι οι συναλλασσόμενοι
χρησιμοποιούσαν μέταλλα με συγκεκριμένη καθαρότητα και βάρος.
Κατόπιν τα σημάδευαν (σφράγιζαν) για είναι διακριτά. Σταδιακά οι
σφραγίδες απέκτησαν πολυπλοκότητα για να μην παραχαράσσονται.
Έτσι οδηγηθήκαμε στα νομίσματα.
Υπάρχει η άποψη ότι οι Κινέζοι χρησιμοποίησαν αντικείμενα
που προσεγγίζουν την έννοια νόμισμα γύρω στο 900 π. Χ.
Η λέξη νόμισμα ετυμολογείται από το νόμος. Έτσι το νόμισμα
έγινε νόμος στις συναλλαγές, αφού ορίζει όλες τις εμπορικές
ισοτιμίες. Ένα αντικείμενο για να θεωρηθεί νόμισμα, πρέπει να έχει
την ταυτότητα του εκδότη του.
Τα πρώτα νομίσματα κατά τον Ηρόδοτο κατασκευάστηκαν
στη Λυδία της Μ. Ασίας από ήλεκτρο, κράμα χρυσού και αργύρου,
στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Το πολύτιμο μέταλλο έδινε την αξία, το
μικρό σχήμα το έκανε εύκολο στη μεταφορά, το σύμβολο του εκδότη,
που προστέθηκε αργότερα, έδινε την εγγύηση για την αυθεντικότητά
του.
Στις πλευρές τους είχαν ανάγλυφο το έμβλημα της εκδίδουσας
πόλεως και θρησκευτική , μυθολογική ή οικονομική απεικόνιση .
Το πρώτο νόμισμα που κατασκευάστηκε στην Ευρώπη ήταν ο
ασημένιος στατήρας της Αίγινας (560 – 520 π.X.). Παρίστανε από την
μία πλευρά μια χελώνα και από την άλλη την σφήνα με τις τέσσερις
γωνίες .
Οι ελληνικές πόλεις διέδωσαν τη χρήση του νομίσματος από
την Ισπανία μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Χρησιμοποίησαν τα σύμβολά
τους, ήρωες, θεούς, ζώα, φυτά κ.λπ. Έκοψαν ασημένια νομίσματα,
γιατί το ασήμι ήταν το πολύτιμο μέταλλο στο οποίο είχαν ευκολότερη
πρόσβαση.
Το χρήμα πλέον χρησιμοποιείται όλες τις εποχές, για όλες τις
συναλλαγές. Η απόκτησή του είναι μία από τις κύριες επιδιώξεις των
ανθρώπων. Τα νομίσματα αποτελούν βασική μονάδα μέτρησης του
χρήματος. Τα νομίσματα άλλαξαν, μεταβλήθηκαν, προσαρμόστηκαν
στις εκάστοτε αλλαγές. συνθήκες.
Το Ελληνικό νόμισμα έχει ιστορική πορεία 2.600 χρόνων. Από
τον 6ο αιώνα π.Χ. έως σήμερα έχει συνεχή πορεία, με διάλειμμα στα
χρόνια της Τουρκοκρατίας. Είναι μια μαρτυρία για τις καλές και τις
δύσκολες στιγμές του Ελληνισμού .
Οι Έλληνες επάνω στα νομίσματα δημιούργησαν έργα τέχνης. Μόνο
οι παραστάσεις των νομισμάτων είναι αρκετές για να δείξουν την
σπουδαία ιστορική πορεία του Ελληνισμού.
Η δραχμή (προέρχεται από το ρήμα δράττω , που σημαίνει
αρπάζω). Στην αρχαιότητα μία δραχμή ήταν ίση με 6 οβολούς. Έτσι
εκ του δράττω (όσους οβολούς μπορούσε ν' αδράξει η παλάμη)
προκύπτει η λέξη δραχμή .
Η Κόρινθος το 575 π.Χ. κυκλοφόρησε δίδραχμα που
ονομάστηκαν πήγασοι, από το φτερωτό άλογο που είχαν τυπωμένο.
Ακολούθησαν οι Αττικοευβοϊκές αργυρές δραχμές με το
σύμβολο της Αθηνάς .
Το 498 είναι η αρχή του βυζαντινού νομίσματος. Τότε
δημιουργείται «ο φόλλις» που ήταν ένα βαρύ χάλκινο νόμισμα .
Ακολούθησαν αρκετά χρυσά και ασημένια νομίσματα σε
διαφόρους περιόδους. (σόλιδο, εξάγραμμο, τεταρτηρό,…). Τελευταίο
βυζαντινό νόμισμα υπήρξε το σταυράτο. Ακολουθεί η περίοδος της
Τουρκοκρατίας, όπου τα πάντα αναστέλλονται.
Ακολούθησαν δύσκολες στιγμές για τον Ελληνισμό. Δεν
υπάρχουν Ελληνικά νομίσματα μέχρι το 1828, όπου ο κυβερνήτης
Ιωάννης Καποδίστριας έκοψε τους Φοίνικες. Το πρώτο νόμισμα του
νεοελληνικού κράτους.
Ο Φοίνικας δεν έμεινε για πολύ στο προσκήνιο. Το 1833 η
δραχμή γίνεται επίσημο νόμισμα του ελληνικού κράτους σε μια
προσπάθεια σύνδεσης με το ένδοξο παρελθόν.
Η δραχμή ήταν το εθνικό νόμισμα μέχρι το 2002 όπου
αντικαταστάθηκε με το Ευρώ.
Το χαρτονόμισμα.
Πέρασαν πολλά χρόνια για να γίνει αυτή η αλλαγή. Το 700 μ.Χ.
οι Κινέζοι θα είναι οι πρώτοι που θα προχωρήσουν σε μια τέτοια
κίνηση, φτιάχνοντας χαρτονομίσματα. Το πρόβλημα που υπήρχε
πάντοτε ήταν ποια αρχή θα παρείχε εγγυήσεις για την αξία ενός
χαρτιού. Τα νομίσματα αποτελούνταν από ένα κράμα μετάλλων με
κάποια αξία. Το χαρτί όμως;
Ο θρύλος λέει ότι ο Μάρκο Πόλο έφερε την ιδέα του
χαρτονομίσματος στην Ευρώπη. Το πρώτο χαρτονόμισμα τυπώθηκε
το 1661 στη Σουηδία.
Το 1792, οι ΗΠΑ υιοθετούν το δολάριο που ακόμα και σήμερα
αποτελεί νόμισμα αναφοράς για πολλές συναλλαγές. Η λέξη δολάριο
προέρχεται από τη γερμανική – τσέχικη λέξη Tahler που έγινε daler.
Η παραφθορά αυτής της λέξης έφερε και το δικό μας τάλιρο.
Τα τέλη του 19ου αιώνα δημιουργείται σύστημα
συναλλαγματικών ισοτιμιών. Κάθε νόμισμα ήταν μετατρέψιμο σε
χρυσό σε ορισμένη τιμή. Με βάση τις ισοτιμίες προέκυπτε και οι
μεταξύ των νομισμάτων ισοτιμία.
Το 1950 δημιουργείται η πρώτη πιστωτική κάρτα, ενώ από το
1990 υπήρχε στα σπάργανα η δυνατότητα πληρωμής online. Το
σύστημα του Ευρώ υπάρχει λογιστικά από το 1999 και σε υλική
μορφή από το 2002.
Το 2009 εμφανίζονται τα κρυπτονομίσματα. Πλέον, τα
νομίσματα και τα χαρτονομίσματα αντικαθίστανται από τις άυλες
τραπεζικές πληρωμές που διευκολύνουν και επιταχύνουν αρκετές
διαδικασίες.
Η ιστορία του νομίσματος μοιάζει με την ιστορία της γραφής. Η
γραφή επινοήθηκε στα προϊστορικά χρόνια. Συνεχώς εξελισσόταν
και καθιερώθηκε κάποια στιγμή της ιστορίας.
Το νόμισμα επινοήθηκε πριν από πολλούς αιώνες. Εξελίχτηκε
και κάποια στιγμή της ιστορίας απέκτησε ονομαστική αξία κι έγινε
από ανταλλάξιμο μέσο νόμος, υπό την προστασία του κράτους.
Οι μεταμορφώσεις των νομισμάτων ως μονάδων μέτρησης ήταν
πολλές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Σπαρτιάτες χρησιμοποίησαν βαριά
δύσχρηστα νομίσματα από σίδερο. Γνωστό είναι και το τάλαντο που
τυπικά ήταν μονάδα μέτρησης βάρους και χρησιμοποιήθηκε από
πολλούς λαούς. Από την λέξη τάλαντο βγαίνει και η λέξη ταλέντο για
τον άνθρωπο, η αξία του δηλαδή.
Στα νομίσματα, οι καλλιτέχνες βρήκαν πεδίο λαμπρό. Τα
διακόσμησαν με φυτά, ζώα και πρόσωπα θεών και ανθρώπων!
Ανάλογα την περιοχή κόπηκαν νομίσματα, χάλκινα αλλά και χρυσά.
Ο άνθρωπος είναι αυτός που έχει την δύναμη και την επιλογή να
χρησιμοποιεί το εκάστοτε νόμισμα για το συμφέρον του.
Χρ. Γιάννης Φουρλάνος
Δάσκαλος.
