ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Από το Πάθος στην Ανάσταση!
Του Χρήστου – Γιάννη Φουρλάνου, Δάσκαλου – Θεολόγου
Την Κυριακή των Βαΐων εισερχόμαστε στην τελική ευθεία για το Πάσχα.
Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε αυτή την περίοδο μέσα από το κείμενο που ακολουθεί, με την υπενθύμιση ότι κάθε βράδυ στην εκκλησία διαβάζεται ο όρθρος της επόμενης μέρας. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν αυτή την πορεία.
Κυριακή των Βαΐων: Έχει προηγηθεί η ανάσταση του Λαζάρου, η οποία προτυπώνει την Ανάσταση του Χριστού. Ο Χριστός μπαίνει θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα. Ο κόσμος τον υποδέχεται ως Μεσσία. Από την άλλη οι Φαρισαίοι έχουν αποφασίσει για την καταδίκη του. Ωσαννά ακούγεται, αλλά το σταύρωσον Αυτόν δεν αργεί.
Μεγάλη Δευτέρα: Ο Πάγκαλος (πολύ + κάλλος) Ιωσήφ και η ξηρανθείσα συκή είναι τα θέματά της.
Ο Ιωσήφ, γιος του πατριάρχη Ιακώβ, πουλήθηκε από τα αδέλφια του στην Αίγυπτο. Η καλοσύνη και οι αρετές του είναι η αιτία του φθόνου. Στην Αίγυπτο έφτασε ψηλά, κρατώντας πάντα τον ενάρετο χαρακτήρα του κι έγινε άρχοντάς της. Ο Ιωσήφ λόγω των παθημάτων του θεωρείται προτύπωση του Χριστού.
Η Μ. Δευτέρα είναι επίσης αφιερωμένη στην ξηρανθείσα συκή. Σύμφωνα με την ευαγγελική περικοπή ο Χριστός βρήκε στο δρόμο του μια συκιά. Πήγε κοντά της, όμως βρήκε μόνο φύλλα. Ο Χριστός της είπε «ποτέ να μην ξαναβγάλεις καρπό» κι αμέσως η συκιά ξεράθηκε. Η ξηρανθείσα συκή είναι η συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν απέδιδε πνευματικούς καρπούς, γι’ αυτό είχε αυτή την τύχη. Είναι όμως και κάθε άνθρωπος ο οποίος δεν προκόβει στην αρετή. Ο Νυμφίος (η κρίση) θα έλθει ξαφνικά. Εν τω μέσω της νυκτός όπως λέει το τροπάριο. Μακάριος (ευτυχής) θα είναι αυτός που είναι έτοιμος για να τον υποδεχτεί.
Μεγάλη Τρίτη: Η παραβολή των δέκα παρθένων, η παραβολή των ταλάντων και η μέλλουσα κρίση είναι τα θέματα της ημέρας. Η διδασκαλία αυτή έγινε στο Όρος των Ελαιών. Σκοπός η ετοιμότητα τόσο των μαθητών, όσο και η δική μας για τη μέλλουσα κρίση, η οποία είναι σκοπός του Χριστιανού. Η προετοιμασία γίνεται μέσα από τα χαρίσματα που έχει καθένας.
Μεγάλη Τετάρτη: Όπως είπαμε η ακολουθία αυτή διαβάζεται το βράδυ της Μ. Τρίτης. Η μετάνοια της πόρνης και η προδοσία του Ιούδα είναι τα θέματά της. Η πόρνη με την μετάνοια ελευθερώνεται από την αμαρτία, ενώ ο Ιούδας αιχμαλωτίζεται από το χρήμα προδίδοντας το Θεό. Η αντίθεση ων συναισθημάτων είναι καταπληκτική.
Την ημέρα αυτή ακούγεται και το «περίφημο» δοξαστικό της Κασσιανής, γραμμένο από τη μοναχή Κασσιανή που είναι εμπνευσμένη από την αμαρτωλή μοιχαλίδα, την οποία ο Χριστός έσωσε από λιθοβολισμό. Ας το δούμε σε ελεύθερη απόδοση.
«Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, επειδή κατάλαβε τη Θεότητά σου, αναλαμβάνει έργο μυροφόρας και θρηνώντας, Σου προσφέρει μύρα για να σε αλείψει πριν ακόμα ενταφιαστείς. Και συνεχίζει: Αλίμονο σε μένα! γιατί ζω μέσα σε νύχτα που είναι γεμάτη από πυκνό σκοτάδι και δεν φωτίζεται από το αμυδρό φως της σελήνης τρέχω προς τη σαρκική ηδονή ασυγκράτητη, όπως τρέχουν τα ζώα όταν τα τσιμπήσει αλογόμυγα, ζω κυριευμένη απ’ τον έρωτα της αμαρτίας. Αλλά, Συ, που υψώνεις τα νερά της θάλασσας και τα μεταβάλλεις σε σύννεφα δέξου τις πηγές των δακρύων μου. Χαμήλωσε απ’ το άπειρο ύψος Σου προς εμένα, που Σε ικετεύω με τους στεναγμούς της καρδιάς μου, Συ που με την ακατάληπτη ενανθρώπησή Σου χαμήλωσες τους ουρανούς και κατήλθες στη γη. Θα φιλήσω τα αμόλυντα πόδια Σου, θα τα βρέξω και πάλι με τα δάκρυα μου και θα τα σκουπίσω με τις πλεξούδες των μαλλιών μου. Αυτά τα πόδια που όταν η Εύα στον παράδεισο άκουσε τον ήχο τους (μετά την παράβαση), κρύφτηκε από το φόβο της. Ω Σωτήρα της ψυχής μου ποιός μπορεί να εξερευνήσει το πλήθος των αμαρτιών μου αλλά και τα απύθμενα βάθη των κρίσεων και των βουλών Σου;»
Την ημέρα αυτή συγκαλείται το Συνέδριο των Ιουδαίων και αποφασίζει τη σύλληψη και καταδίκη του Χριστού.
Μεγάλη Πέμπτη: Τα γεγονότα της ημέρας αυτής είναι: Ο Ιερός νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών από τον ίδιο το Χριστό. Ο μυστικός Δείπνος, δηλαδή η παράδοση της Θείας Ευχαριστίας από το Χριστό. Η υπερφυής προσευχή, η προσευχή του Χριστού στον κήπο της Γεθσημανή πριν από τη σύλληψή Του και τέλος η προδοσία του Ιούδα με το γνωστό φίλημα.
Μεγάλη Παρασκευή: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου», ψάλουμε στην Εκκλησία. Η ιερότερη μέρα της Μ. Εβδομάδας. Είναι η ακολουθία των Αγίων Παθών, η οποία φέρνει στη μνήμη μας «τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα,τα κολαφίσματα, τις ύβρεις,… και προ πάντων τον Σταυρόν και τον θάνατον».
Την ημέρα αυτή γίνεται μνεία του μετανοήσαντος ληστή, που έγινε ο πρώτος που εισήλθε στον παράδεισο.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της ημέρας είναι η ανάγνωση των 12 Ευαγγελίων. Το πρώτο περιέχει τις υποθήκες του Χριστού προς τους μαθητές του. Τα υπόλοιπα διηγούνται τη σύλληψη, τη δίκη, τα πάθη, τη Σταύρωση, την Ταφή του Κυρίου μέχρι την ασφάλιση του τάφου.
Μετά το πέμπτο Ευαγγέλιο λιτανεύεται ο Εσταυρωμένος, ενώ ψάλλεται αργά το εξής τροπάριο:
«Σήμερα κρεμιέται στο ξύλο του Σταυρού Εκείνος που κρέμασε τη γη πάνω στα ύδατα. Στεφάνι από αγκάθια περιβάλλει το Βασιλιά των Αγγέλων. Ψεύτικο βασιλικό ρούχο φοράει Αυτός που ντύνει τον ουρανό με νέφη. Καταδέχτηκε να ραπιστεί Αυτός που στον Ιορδάνη ποταμό ελευθέρωσε τον Αδάμ. Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Με λόγχη τρυπήθηκε ο Γιος της Παρθένου. Προσκυνούμε τα πάθη Σου Χριστέ. Δείξε μας και την ένδοξή Σου Ανάσταση».
Μεγάλο Σάββατο: Έχουμε την Ταφή και την κάθοδο του Κυρίου στον Άδη. Ο Χριστός αναπαύεται στον Τάφο, όπως την έβδομη ημέρα της δημιουργίας. Στον Άδη συνεχίζει το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου, κηρύττοντας στους κεκοιμημένους.
Στη βυζαντινή εικονογραφία ο Κύριος παρουσιάζεται κατερχόμενος στον Άδη με δόξα κρατώντας τον τίμιο Σταυρό Του.
Την ημέρα αυτή γίνεται η περιφορά του επιταφίου, όπου ψάλλονται τα εγκώμια «η ζωή εν τάφω,…»
Ο Εσπερινός του Μ. Σαββάτου είναι αναστάσιμος. Διαβάζεται η προφητεία του Ιωνά (τρεις μέρες στο κήτος) που προτυπώνει την Ανάσταση του Κυρίου. Σε λίγο ακούγεται ο ύμνος «Ανάστα ο Θεός».
Το μεσημέρι στα Ιεροσόλυμα, στον Πανάγιο Τάφο, πραγματοποιείται η αφή του Αγίου Φωτός για να μοιραστεί σε όλη την Οικουμένη.
Ο κύκλος του Τριωδίου κλείνει. Ανοίγει ο κύκλος του Πεντηκοσταρίου. Έρχεται το Πάσχα.
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ!
Πάσχα: Εβραϊκή λέξη που σημαίνει πέρασμα. Οι Ισραηλίτες γιόρταζαν τη θαυμαστή διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας. Το Χριστιανικό Πάσχα είναι το πέρασμα από το θάνατο στην Ανάσταση.
Οι Ισραηλίτες το γιόρταζαν τη 14 η του μηνός Νισάν. Με απόφαση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.
Η Ανάσταση του Κυρίου είναι η εορτή των εορτών. Η πασχαλινή ακολουθία είναι ιδιαίτερα λαμπρή! Τα μεσάνυχτα του Μ. Σαββάτου γίνεται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία. Ο κατηχητικός λόγος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου καλεί ΟΛΟΥΣ ανεξαιρέτως να προσέλθουν στη Θεία Κοινωνία.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα γίνεται ο Εσπερινός της Αγάπης. Τότε διαβάζεται η ευαγγελική περικοπή που εξιστορεί την εμφάνιση του Κυρίου στους δώδεκα μαθητές την ημέρα της Ανάστασής Του. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ευαγγέλιο αυτό διαβάζεται σε όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες, για να ακουστεί σε όλα τα έθνη.
Καλή Μ. Εβδομάδα, καλή Ανάσταση.
