ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΥΨΩΣΗ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ!
(14 Σεπτεμβρίου)
Του Χρήστου – Γιάννη Φουρλάνου, Δάσκαλου – Θεολόγου
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού είναι μια εορτή ορόσημο για την Εκκλησία. Αρχαιότατη Δεσποτική γιορτή που καθιερώθηκε πιθανόν από το Μέγα Κωνσταντίνο κατόπιν προτροπής της μητέρας του αγίας Ελένης, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Ξύλου στα Ιεροσόλυμα, γύρω στο 330 μ.Χ.
Η τιμή προς τον Τίμιο Σταυρό ανάγεται στους αποστολικούς χρόνους. Οι επιστολές του αποστόλου Παύλου είναι γεμάτες από χωρία με τα οποία ο μέγας απόστολος εξαίρει τον ρόλο του Σταυρού στην διαδικασία της σωτηρίας του κόσμου.
Οι κατακόμβες είναι γεμάτες από χαραγμένους σταυρούς. Οι διωκόμενοι Χριστιανοί πίστευαν ότι έφεραν και αυτοί το δικό τους σταυρό, γι’ αυτό το ιερό αυτό σύμβολο ήταν αγαπητό σε αυτούς. Αυτό τους εμψύχωνε και τους έδινε τη δύναμη του μαρτυρίου.
Η δύναμη του Τιμίου Σταυρού φάνηκε στο θαυμαστό όραμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ενώ βάδιζε εναντίον του Μαξεντίου κοντά στη Ρώμη. Είδε στον ουρανό, ημέρα μεσημέρι, το σημείο του σταυρού, σχηματισμένο με αστέρια, και την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ». Ήταν η 28 η Οκτωβρίου 312. Από εκείνη την ώρα έδωσε διαταγή το σημείο αυτό να γίνει το σύμβολο του στρατού του. Δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη του Σταυρού θα του χάριζε τη νίκη, χάρη στην οποία καταργήθηκαν οι διωγμοί για τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, με το γνωστό «Διάταγμα των Μεδιολάνων».
Η γιορτή συνδέεται με μεγάλα γεγονότα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κι έχει πανηγυρικό χαρακτήρα. Παράλληλα αναφέρεται στη Σταύρωση του Κυρίου και τιμάται με αυστηρή νηστεία. Διαβάζεται επίσης το Ευαγγέλιο της Μ. Παρασκευής.
Το 326 η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αυγούστα Ελένη, πήγε στους Αγίους Τόπους για να βρει τα μέρη στα οποία έζησε ο Ιησούς Χριστός. Στα Ιεροσόλυμα έκανε μεγάλες ανασκαφές για να βρεθούν οι τόποι της Σταύρωσης, της Ανάστασης και ο λόφος του Γολγοθά.
Οδηγήθηκε στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, το γνωστό μας βασιλικό. Μετά από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών.
Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος αναφέρουν ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίστηκε ύστερα από θαύμα, όταν τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε.
Στη θέση αυτή η Ελένη έχτισε τον περικαλλή ναό της Αναστάσεως, ο οποίος αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού. Όταν τελείωσε το χτίσιμο του ναού έγιναν τα εγκαίνια με κάθε λαμπρότητα. Ο Σταυρός
του Κυρίου παραδόθηκε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος ανέβηκε στον άμβωνα και τον ύψωσε. Κατόπιν τον τοποθέτησε στο ναό της Αναστάσεως (14 Σεπτεμβρίου 335).
Από τότε άρχισε να γιορτάζεται αυτό το σημαντικό γεγονός και καθιερώθηκε η μεγάλη εορτή της Παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Την ίδια μέρα γιορτάζουμε και τη δεύτερη ύψωση. Το 613 οι Πέρσες κυρίεψαν την Παλαιστίνη, λεηλάτησαν τα ιερά προσκυνήματα. Πήραν ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφεραν στη χώρα τους. Σύμφωνα με την παράδοση έγιναν πολλά θαύματα εκεί. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν το Τίμιο Ξύλο μαγικό.
Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος μετά την νίκη του εναντίον των Περσών παρέλαβε τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφερε στην Ιερουσαλήμ. Ο Πατριάρχης Ζαχαρίας τον ύψωσε εκ νέου στο ναό της Αναστάσεως. Ήταν 14 Σεπτεμβρίου του 626.
Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας Παυλίνος αναφέρει στην ενδέκατη επιστολή του ότι η τοπική εκκλησία των Ιεροσολύμων θεώρησε ότι ο Σταυρός του Χριστού ανήκει σε όλη την χριστιανοσύνη και γι’ αυτό αποφάσισε να τεμαχίσει το Τίμιο Ξύλο και να το διανείμει σε όλη την Εκκλησία. Έτσι διασώθηκαν μέχρι σήμερα πολλά τεμάχια, τα οποία φυλάσσονται ως τα πολυτιμότερα κειμήλια, κυρίως στις ιερές μονές του Αγίου Όρους. Μια εσχατολογική προφητεία λέγει πως ένα από τα συγκλονιστικά γεγονότα του τέλους του κόσμου θα είναι και η επανένωση του Τιμίου Σταυρού!
Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί τιμούν ιδιαίτερα την ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού του Κυρίου. Οι ιερές ακολουθίες έχουν πανηγυρικό χαρακτήρα, ενώ έχει θεσπισθεί αυστηρή νηστεία.
Στις εκκλησίες ψάλλεται, μεταξύ άλλων, το πασίγνωστο απολυτίκιο «Σώσον Κύριε τον λαόν σου…» και μοιράζονται κλώνοι βασιλικού, εκκλησιαστική συνήθεια που πηγάζει από την παράδοση ότι στο μέρος όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός είχε φυτρώσει το αρωματικό αυτό φυτό.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
Χρ. Γιάννης Φουρλάνος
Δάσκαλος – Θεολόγος.
