Αν ζούσε σήμερα ο Πάνος Γιαννούλης θα δεχόταν να τιμηθεί ως ήρωας της εθνικής αντίστασης, με την τοποθέτηση της προτομής του σε πλατεία της πόλης της Λευκάδας, μετά από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου, χωρίς να τιμηθεί ταυτόχρονα και ο Δεξιός σύντροφός του Κώστας Σολδάτος – Σπυροπάνος, που έπεσε νεκρός από τα πυρά των Ιταλών κατακτητών στη μάχη που μαζί έδωσαν στο Αη-Λιο το Φλεβάρη του 1943;
Ο Πάνος Γιαννουλης πραγματοποίησε στις 27 Φεβρουαρίου 1942 την πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στη Λευκάδα όταν, αντιστεκόμενος σε ιταλική περίπολο, που ήθελε να του αποσπάσει μια γραφομηχανή που μετέφερε, σκότωσε έναν Ιταλό στρατιωτικό, ενώ τραυμάτισε έναν δεύτερο. Λίγο αργότερα και μετά από τη δράση του στο Ξηρόμερο, χρίζεται καπετάνιος του ΕΛΑΣ στο νησί και παραμένει – με όλες τις αντιφάσεις, τις δραματικές στιγμές και τα εγκλήματα που διέπραξε – μέχρι το τέλος της ζωής του, όταν σκοτώθηκε από πυροβολισμό κυβερνητικού αποσπάσματος, κατά την προσπάθειά του να διαφύγει προς την Πρέβεζα για να καταταγεί στο Δημοκρατικό Στρατό.
Στη διάρκεια της κατοχής σημειώθηκαν συγκρούσεις ανταρτών με αποσπάσματα των κατακτητών στο Άλατρο, στα Περιβόλια, στην Πωγωνιά και στο Μεγανήσι. Σε καμία από αυτές δεν συμμετείχε ο ΕΛΑΣ, ούτε υπήρξε κάποια φορά που να συγκρούστηκε με τις δυνάμεις κατοχής στη Λευκάδα. Όμως, παρά τη συμμετοχή ανθρώπων της Δεξιάς στο ΕΑΜ, τις αιματηρές συγκρούσεις, τις φυλακίσεις και τους θανάτους δεξιών ανταρτών και πολιτών, έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι μόνο η Αριστερά έκανε αντίσταση στη Λευκάδα και ότι οι Δεξιοί «ήταν συνεργάτες των κατακτητών».
Η παραπάνω θέση αντικατοπτρίζει και μια γενικότερη αντίληψη. Αν μέχρι τη μεταπολίτευση πατριώτης ονομαζόταν αυτός που στον εμφύλιο είχε πάρει μέρος, ή έστω υποστήριζε τη μεριά των νικητών, μετά από αυτήν ο κυρίαρχος λόγος έχει φτάσει στο αντίθετο άκρο και θεωρεί πατριώτες όσους τάχθηκαν υπέρ της Αριστεράς. Αυτή η στρέβλωση έφτασε σε τέτοιο βαθμό ώστε τα τελευταία χρόνια να έχει γίνει η κυρίαρχη ανάγνωση της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Έτσι ενώ είναι πασίγνωστος ο Μανώλης Γλέζος, που ανήκοντας στο ΕΑΜ, μαζί με τον Λάκη Σάντα, κατάφεραν ένα ισχυρό συμβολικό πλήγμα στον ναζισμό, υποστέλλοντας τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, λίγοι γνωρίζουν τον στενό συνεργάτη του Π. Κανελλόπουλου, Κώστα Περρίκο, αρχηγό της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ. Η οργάνωση αυτή ανατίναξε τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας, με 43 Γερμανούς νεκρούς και ο Περρίκος εκτελέστηκε από τους Γερμανούς μαζί με άλλους πατριώτες στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Κάτι που επίσης λίγοι γνωρίζουν.
Όπως υποστηρίζουν όμως πλέον αρκετοί, και ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου «Η Λευκάδα στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου», μια προσεκτικότερη εξέταση δείχνει ότι η συσκότιση της ιστορίας οφείλεται στη δημιουργία εσωτερικών εχθρών, τόσο από τη Δεξιά μετεμφυλιακά, όσο και διαχρονικότερα, από την Αριστερά, γεγονός πολύ χειρότερο, αφού αποτελεί μέρος της θεωρίας και των πρακτικών αντιμετώπισης των πολιτικών της αντιπάλων.
Θεωρώ λοιπόν ότι η απόδοση τιμών, που υπερτονίζει τη μια παράταξη και αγνοεί σκόπιμα την άλλη, διατηρεί τη στρέβλωση. Είμαι δε πεισμένος ότι ακόμα και ο Πάνος Γιαννουλης, όπως είχε δείξει προς το τέλος του εμφυλίου, σε μια πράξη αδελφοσύνης σε συνομιλία του με τον Αντρέα Καλατζή, όταν – σύμφωνα με μαρτυρία που αναφέρω στο βιβλίο – αναφώνησε «ανάθεμα σε αυτούς που μας βάλανε να σκοτωθούμε», ναι, θα ήθελε μαζί με αυτόν να αποδοθεί τιμή στους συντρόφους του στην αντίσταση Κώστα Σολδάτο – Σπυροπάνο και άλλους, γιατί θα ήξερε ότι οι ήρωες και οι πατριώτες υπήρξαν και καταξιώθηκαν πολεμώντας τον εχθρό στην πρώτη γραμμή του μετώπου και έπειτα στον απελευθερωτικό αγώνα και όχι στον εμφύλιο που κατασκευάστηκαν με τα παραμορφωτικά γυαλιά της στρατευμένης ιδεολογίας.
*Ο Δημήτρης Κονιδάρης είναι συγγραφέας του βιβλίου “Η Λευκάδα στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου” για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα [εδώ].
