Εύα Πάλμερ – Σικελιανού- 70 χρόνια απουσίας – αέναος αναγεννησιακός «Ιερός Πανικός» διαχρονικής παρουσίας!
Αποκλειστική συνέντευξη του Τζον Άντον για την Εύα Σικελιανού στον Γιάννη Φαλκώνη.
Την χρονιά που διανύουμε, το 2022, μέσα σε κλίμα παντελούς αδιαφορίας από τους διαχειριστές του πολιτισμού στην Αθήνα, στους Δελφούς, στην Επίδαυρο, στην Λευκάδα, αλλά και την Ελλάδα γενικότερα, πέρασε η επέτειος των 70 χρόνων από τον θάνατο της κορυφαίας προσωπικότητας του Παγκόσμιου Θεάτρου και Πολιτισμού Εύας Πάλμερ – Σικελιανού. Ένα μόλις χρόνο πριν το 2021 στην επέτειο των 70 χρόνων από τον θάνατο του Άγγελου Σικελιανού, του πρώτου Έλληνα ποιητή που προτάθηκε για το βραβείο Nobel, η μοναδική θεατρική παράσταση που πραγματοποιήθηκε με θέμα την ζωή και το έργο του ήταν η παράσταση «Σικελιανός ο Άγγελος της Ποίησης» σε σύνθεση κειμένου και σκηνοθεσία Γιάννη Φαλκώνη, στα πλαίσια του θεσμού «Ημέρες Δελφικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2021» υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Η Εύα Πάλμερ – Σικελιανού γεννήθηκε στην Αμερική, στην Νέα Υόρκη στις 9 Ιανουαρίου 1874 και επέστεψε στην Ελλάδα, μετά από χρόνια απαγόρευσης εισόδου για τα πολιτικά της «φρονήματα», με σκοπό να πεθάνει στην χώρα που αγάπησε όσο και τον Άγγελο Σικελιανό στις 4 Ιουνίου 1952, έναν περίπου χρόνο μετά τον θάνατο του Αγγέλου της, στις 19 Ιουνίου 1951, για να εκπληρωθεί η τελευταία της επιθυμία να ταφεί στους Δελφούς, το παγκόσμιο κέντρο της υλοποίησης του κοινού της οράματος με τον Ποιητή, μαζί με τον οποίο δημιούργησαν τις ανεπανάληπτες «Δελφικές Εορτές».
Η Εύα Πάλμερ – Σικελιανού ήταν η σκηνοθέτης των θεατρικών παραστάσεων του «Προμηθέα Δεσμώτη» και των «Ικέτιδων» του Αισχύλου που πραγματοποιήθηκαν στις πρώτες και στις δεύτερες «Δελφικές Εορτές» το 1927 και το 1930, αναζωογονώντας την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία μετά από χιλιάδες χρόνια σιωπής, στον φυσικό της χώρο το Αρχαίο Θέατρο των Δελφών. Η πολυδιάστατη αυτή Πολίτης του Κόσμου και λάτρης του Ελληνικού Πολιτισμού ήταν επίσης η χορογράφος, η συνθέτης της μουσικής, καθώς και η δημιουργός των περίτεχνων χειροποίητων κουστουμιών απαράμιλλης υφαντικής τέχνης, που έφτιαξε στον αργαλειό της. Εμπνεύσθηκε και ταυτόχρονα ενέπνευσε τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό κι έγινε ένα μαζί του, αφιερώνοντας την ζωή της και όλη η περιουσία της για την πραγματοποίηση των «Δελφικών Εορτών» στους Δελφούς, προσδοκώντας την μεταλαμπάδευση του διαφωτισμού σε ολόκληρη την ανθρωπότητα με σκοπό την εδραίωση της ειρήνης, της συναδέλφωσης των λαών, της αρμονίας και των πανανθρώπινων διαχρονικών αξιών στον Κόσμο.
Ο τελευταίος άνθρωπος παγκοσμίου εμβέλειας που μας συνέδεε άμεσα με τον Άγγελο και την Εύα Σικελιανού ήταν ο Δρ. Τζον Π. Άντον (Γιάννης Π. Αντωνόπουλος). Είχα την τιμή να τον γνωρίσω, να αρχίσω έναν γόνιμο διάλογο μαζί του και να μου διηγηθεί άγνωστα γεγονότα από την ζωή και το έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού.
Ο Δρ. Τζον Π. Άντον, ήταν τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας και Διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νοτίου Φλόριντας, επίτιμος πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρίας Ελληνικής Φιλοσοφίας και επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τον λόγο της σύνδεσης με την Εύα και τον Άγγελο Σικελιανό θα τον συνειδητοποιήσετε διαβάζοντας την παρακάτω ιστορική συνέντευξη που μου παραχώρησε. Ας λειτουργήσει ως έκφραση παντοτινής ευγνωμοσύνης προς το ιερό πρόσωπο της Εύας Σικελιανού, ενάντια στην καθεστηκυία λήθη της σύγχρονης άρχουσας τάξης.
Γιάννης Φαλκώνης: Μιλήστε μας για την γνωριμία σας με την Εύα Πάλμερ – Σικελιανού.
Τζον Άντον: Την Εύα Σικελιανού τη γνώρισα όταν ήμουν ακόμη φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Κάποιοι φίλοι μου και εγώ, ο ένας από αυτούς ήταν ο γλύπτης Μιχάλης Λεκάκης και ο άλλος ο Θανάσης Καρράς, χορευτής, πήγαμε ένα βράδυ στο διαμέρισμά της όπου είχε διοργανώσει μια συγκέντρωση. Εκεί ένας Άγγλος ποιητής μας διάβασε την τραγωδία «Προμηθέας Δεσμώτης» σε μετάφραση και δικές του μεταφράσεις από την ποίηση του Άγγελου Σικελιανού. Έτσι γνωριστήκαμε με την Εύα. Πριν φύγω όμως από το διαμέρισμά της με κάλεσε να την επισκεφθώ ξανά. Από τότε άρχισε η μακροχρόνια φιλιά μας.
Γ. Φ: Τι ήταν αυτό που σας συγκίνησε περισσότερο στην προσωπικότητα της;
Τ.Α.: Πρώτα πρώτα ήταν η αφοσίωσή της στην αποστολή της Δελφικής Ιδέας, η αγάπη της και η συμπαράσταση σε όλη τη διάρκεια της ζωής της στον Άγγελο Σικελιανό. Αλλά πέρα από αυτά ήταν εν τέλει το εύρος της δικής της μαθήσεως και η έννοιας της αποστολής που ένιωθε σαν έφυγε από την Ελλάδα και επέστρεψε στην Αμερική, για την μετάδοση και την εδραίωση της Δελφικής Ιδέας, ως έναν τρόπο που θα μπορούσε να προβάλει για το καλό της Αμερικής και την παιδεία της, μέσω της Ιδέας της «Νέας Τραγωδίας» του νέας θεατρικής λειτουργίας. Αυτό μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση και γι’ αυτό είχαμε μιλήσει επανειλημμένως.
Γ.Φ.: Νομίζετε ότι παρ’ όλο που έφυγε και ήταν πλέον στην Αμερική υπήρχε μια σχέση αγάπης και έρωτα με τον Άγγελο Σικελιανό; Υπήρχε κάτι πιο βαθύ που ένωνε στις ζωές τους;
Τ.Α.: Βεβαίως! Κατ’ αρχήν ας ξεκαθαρίσουμε το θέμα του ερωτισμού. Η Εύα τον αγάπησε αλλά νομίζω ότι και ο Άγγελος την αγάπησε. Ο δεσμός τους επισημοποιήθηκε στην Λευκάδα. Μαζί έζησαν στο νησί του, μαζί του εξοικειώθηκε με την ελληνική ομορφιά κι επειδή αγαπήθηκαν παντρεύτηκαν και μετά από λίγο καιρό η Εύα γέννησε τον Γλαύκο τον γιο τους, το ένα και μοναδικό παιδί τους. Το αίσθημα αυτό και η αφοσίωση που ένιωσε η Εύα για τον Άγγελο διήρκησε όλη της την ζωή. Ένας έρωτας που μετουσιώθηκε σε αφοσίωση και σε απόλυτη εκτίμηση της ιδιοφυίας του Άγγελου. Η κατανόηση της Δελφικής Αποστολής, της Δελφικής Ιδέας ως Δελφικό Πανεπιστήμιο και ως ένα σύστημα αξιών που θα προσέφερε στην ανθρωπότητα την ευκαιρία να ανακτήσει την ανθρωπιά και να ακολουθήσει αυτό που ο Πλάτων θα έλεγε αναβαθμούς του έρωτα προς τις απόλυτες αξίες, ήταν αυτό που τους ένωσε για πάντα.
Γ.Φ.: Η πηγή που αντλούσαν την έμπνευση τους, την φιλοσοφία τους, την ποίηση και το όραμά τους ήταν τελικά η Αρχαία Ελλάδα;
Τ.Α.: Να σας πω είναι πολύ λεπτό αυτό το θέμα. Δεν είναι μόνο η Αρχαία Ελλάδα, είναι η αιωνιότητά της. Είναι όλα εκείνα τα επιτεύγματα των σοφών, των ποιητών και των καλλιτεχνών της Αρχαίας Ελλάδος τα οποία δεν έχασαν ποτέ την αξία τους, που παρ’ όλο ότι παραγκωνίστηκαν, δεν λησμονήθηκαν. Η διάδοση της διαχρονικής αξίας των ελληνικών επιτευγμάτων, της σοφίας της Ελλάδος αν προτιμάται, αυτό ήταν το κύριο μέλημα της Εύας και μάλιστα με τον τρόπο που ο Άγγελος Σικελιανός εξέφρασε αυτή την βαθιά ανθρωπιστική αξία του Πολιτισμού και αυτό προσπάθησε να προβάλει και στον Νέο Κόσμο, με την πεποίθηση ότι ήταν ακριβώς το σύστημα των απόλυτων αξιών που χρειαζόταν ο Νέος Κόσμος στην πορεία του, που κατέληξε τελικά να οδηγήθει σε νέα κοσμοκρατορία.
Γ.Φ.: Πιστεύετε ότι αυτά είναι ζωντανά σήμερα; Ο Κόσμος τελικά πήρε μια άλλη κατεύθυνση που, κατά την άποψή μου, πάλι χρειάζεται ένα όραμα Σικελιανικό για να επιστρέψει σε ένα πιο ορθό και βιώσιμο δρόμο με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Τ.Α.: Να σας πω. Χρησιμοποίησα τον όρο παραμελημένα. Παραμελημένα βέβαια, αλλά δεν είναι σβησμένα. Έχουν τη θέση τους στον ανθρώπινο βίο. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την παιδεία του ανθρώπου από τις αξίες που επιτυγχάνουμε μέσω της προσωπικής ανατάσεως, αλλά και μέσω της παιδείας , η οποία πρέπει να βασίζεται σε ορθή πολιτική σκέψη. Αυτό το είχε καταλάβει ο Άγγελος και δεν ήταν βεβαίως ο μόνος. Αλλά εξέφρασε αυτή την βαθιά του πεποίθηση με έναν τρόπο ο οποίος ήταν υπερβολικά δυνατός, ξεχωριστός και ξάστερος. Ε, αυτό ενστερνίστηκε η Εύα και συν τω χρόνω όχι μόνο το συνειδητοποίησε αλλά αποφάσισε να δώσει όλη της την ζωή για την προβολή αυτής της κληρονομιάς, της πιο βαθιάς ανθρωπιστικής κληρονομιάς που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί με την Αναγέννηση, ούτε ακόμα και με τον Διαφωτισμό. Επομένως υπήρξε η ευκαιρία να επιστρέψει αυτή η βαθύτατη ανθρωπιστική αξία της τέχνης και της φιλοσοφίας για να βοηθήσει τον σύγχρονο άνθρωπο σε αυτή την περίοδο του βιομηχανοποιημένου πολιτισμού. Και νομίζω ότι και για τον Άγγελο και για την Εύα αλλά και για αυτούς που γνώριζαν το έργο τους, ήταν μια συνειδητή προσπάθεια να προλάβουν τον παραμερισμό του ανθρωπισμού, σε αυτή την περίοδο που άρχισε πλέον να επικρατεί η παγκοσμιοποίηση μέσω του homotechnicus.
Γ.Φ. : Η Εύα στήριξε με όλο τηςτο είναι τον λαϊκό πολιτισμό της Ελλάδας, από το Δημοτικό τραγούδι μέχρι τη Βυζαντινή μουσική.
Τ.Α.: Μιλώντας για την Βυζαντινή μουσική η Εύα ήταν πεπεισμένη ότι οι ρίζες της οφείλονται στην αρχαία ελληνική μουσική, στον αρχαίο χορό και στον αρχαίο ελληνικό βίο. Ήταν βέβαια για την καταγωγή της Βυζαντινής μουσικής και έγινε μάλιστα κάτοχος και της παρασημαντικής αλλά και του τρόπου που η παρασημαντική εδιδάσκετο. Η ίδια στην συνέχεια την εδίδαξε. Όσο για τον Ελλαδικό πολιτισμό οφείλω να πω ότι διαπίστωσε ότι στην Ελλάδα ο λαϊκός πολιτισμός κρατά τον άνθρωπο κοντά στη φύση και ότι τόσο η ενδυμασία όσο και το τραγούδι κι ο αργαλειός, η ρόκα και τα υφαντά, όλα αυτά, είναι άμεσες προεκτάσεις του φυσικού βίου των ανθρώπων. Εξευγενισμένες διαχρονικές λαικές εκδηλώσεις. Και για αυτό προσπάθησε να εμπλουτίσει το έργο των Δελφών με ένα τρόπο που επικέντρωνε την προσοχή όλων στην βαθύτατη σχέση μεταξύ της λαϊκής τέχνης και των αναγκών του ανθρώπου, χωρίς να παρεμβαίνει ο βιομηχανικός πολιτισμός.
Γ.Φ.: Η Εύα παρά τα πολλά χρόνια παραμονής της στην Αμερική συνέχιζε να μιλά την ελληνική γλώσσα. Μιλούσατε ελληνικά μαζί της ;
Τ.Α.: Η Εύα προτιμούσε να μιλά ελληνικά κι αυτό το έκανε όχι μόνο στις συγκεντρώσεις στο σαλόνι της, αλλά και στις καθημερινές της επαφές με πρόσωπα ελληνικής καταγωγής. Λάτρευε την ελληνική γλώσσα και ήταν πεπεισμένη ότι ως εκφραστικό μέσο είχε μια τελειότητα. Εκτός από την ευκολία και την ομορφιά εξέφραζε με ακρίβεια τις ανατάσεις του ανθρώπινου πνεύματος.
Γ.Φ.: Ο Άγγελος Σικελιανός είχε κάνει την πρόταση να είναι παγκόσμια γλώσσα η ελληνική…
Τ.Α.: Δεν είμαι βέβαιος αν το έκανε πράγματι, αλλά νομίζω ότι το είχε κατά νου. Ήταν βέβαιος ότι η ελληνική γλώσσα ήταν όχι μόνο πλούσια αλλά και όμορφη ώστε να μπορεί να εκφράσει πλήρως την ανθρώπινη ψυχή και τις ανατάσεις του ανθρώπινου πνεύματος.
Γ.Φ.: Για τον Γλαύκο δεν ξέρουμε πολλά αφότου έφυγε στην Αμερική. Πως ήταν η σχέση του με την Εύα;
Τ.Α.: Αυτό είναι ένα λεπτό σημείο που παρέμεινε μέσα στον ιδιωτικό βίο και Άγγελου και της Εύας. Ο ίδιος ο Γλαύκος που γνώρισα, ναι έκανε παράπονα ότι τον παραμέλησαν. Η Εύα ήταν στοργική μητέρα, αλλά δεν μπόρεσε να εκφράσει την μητρική της στοργή με τον τρόπο που θα επικύρωνε ας πούμε μια τότε σύγχρονη χωρική ή μια σύζυγος στο περιβάλλον της πόλεως. Δεν ήταν κύριος σκοπός της να γίνει σύζυγος κλεισμένη μέσα στο σπίτι. Τον φρόντισε με αγάπη. Ως παιδί μεγάλωσε στην Λευκάδα και κατόπιν στην Αθήνα. Αλλά για την παιδεία και την μέση εκπαίδευση τον έστειλε στην Αμερική σε ένα ιδιωτικό σχολείο. Ε αυτό βέβαια ο Γλαύκος δεν το δέχτηκε και γι’ αυτό έμεινε με το παράπονο ότι δεν τον φρόντισαν οι γονείς του, ότι δεν του έδωσαν την απαραίτητη στοργή για να μεγαλώσει και να ολοκληρωθεί η προσωπικότητά του. Ο Γλαύκος παντρεύτηκε ξανά στην Αμερική, έκανε συνολικά δύο γάμους. Κατόπιν προς το τέλος της ζωής του είχε αποφασίσει να ζήσει έναν μάλλον μοναχικό βίο σε ένα τροχόσπιτο στις βουνοπλαγιές της Καλιφόρνιας. Τον είχα γνωρίσει όταν η Εύα ήταν έτοιμη να επιστρέψει στην Ελλάδα , περίπου το 1951 και είχε κατέβει με την οικογένεια της δεύτερης συζύγου του και έτσι γνωριστήκαμε. Κρατήσαμε μια επαφή, τον είδα πάλι για τελευταία φορά όταν πήγα να μιλήσω μαζί του για την έκδοση του «Ιερού Πανικού», που είχα ετοιμάσει και φέρθηκε πάρα πολύ καλά και μου έδωσε κάποιες πληροφορίες για τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Τονίζω ότι ο Γλαύκος ήταν ένας καλός άνθρωπος , ευγενικός. Βεβαίως όπως προσπάθησα να σας εξηγήσω με ένα ιδιαίτερο παράπονο, αλλά αυτό δεν είναι ασύνηθες.
Γ.Φ.: Τελικά μήπως ο Άγγελος και η Εύα θυσίασαν την οικογενειακή ζωή τους, για το όραμα της Δελφικής Αμφικτυονίας; Μήπως προσπαθώντας να υλοποιήσουν αυτό το τεράστιο όραμα, παραμέλησαν την προσωπική τους ζωή;
Τ.Α.: Να σας πω, δεν πρόκειται για θυσία, ούτε για προσφορά. Είναι μια αφοσίωση σε ένα πολύ σπουδαίο σκοπό για την εκπλήρωση και την ολοκλήρωση της ευγενικότητας του ανθρωπίνου πνεύματος. Σε αυτό το σημείο πρέπει κανείς να σταθεί για να κρίνει και να καταλάβει και το έργο του Σικελιανού ως ποιητική προβολή αυτής της ιδέας, αλλά και την υλοποίηση της ιδέας στο πρακτικό πεδίο της ζωής, που απορρόφησε και την Εύα. Για αυτό δεν είναι σωστό να χωρίσουμε την αγάπη της στον Άγγελο, από την αφοσίωσή της στο Δελφικό Όραμα του Άγγελου Σικελιανού.
Γ.Φ.: Μόνο εσείς είσαστε παρών στο σπίτι της στην Αμερική, όταν η Εύα πληροφορήθηκε το θάνατο του Άγγελου, έτσι δεν είναι; Τότε αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα για να πεθάνει;
Τ.Α.: Ήμουν ένα απόγευμα στο σαλόνι του σπιτιού της και μιλούσαμε για διάφορα θέματα όταν χτύπησε η πόρτα και ήταν ο ταχυδρόμος. Άνοιξα. Είχε φέρει ένα τηλεγράφημα. Το πήρα στα χέρια μου. Με το που γύρισα κρατώντας το κλειστό φάκελο, βλέπω την Εύα δακρυσμένη και μου λέει: «Ο Άγγελος»… την κοίταζα χωρίς να ξέρω τι να πω,της το έδωσα, το άνοιξε, το διάβασε, έμεινε σιωπηλή τουλάχιστον 10 λεπτά, είδα να κυλάνε από τα μάτια της ασταμάτητα δύο δάκρυα και ξαφνικά μου λέει: «Πέθαναν όλα». Έπειτα από λίγο μου λέει: «Είμαι έτοιμη να πάω στην Ελλάδα»! Βεβαίως δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε κάποια συζήτηση εκείνες τις στιγμές …Μετά από πολλούς μήνες και με μεγάλο αγώνα καταφέραμε να της εκδοθεί το πολυπόθητο διαβατήριο, άλλη ιστορία αυτή… Τελικά τα καταφέραμε…Κάναμε ένα πάρτι προς τιμήν της πριν φύγει στο στούντιο του Μιχάλη Λεκάκη. Εκεί της διάβασα και ένα ποίημα που είχα ετοιμάσει προς τιμήν της, το οποίο δημοσιεύθηκε χρόνια αργότερα στην «Νέα Εστία». Τέλος πάντων, την βάλαμε σε ένα αεροπλάνο και ήρθε στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά… Έμεινε στην Αθήνα, την φιλοξένησε η οικογένεια της Βιβέτ Κακλαμάνη – Τσαρλαμπά, στο σπίτι της. Μετά ταξίδεψε στους Δελφούς για να δει την παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» που είχαμε ετοιμάσει προς τιμήν της στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών. Όταν τελείωσε η διδασκαλία της Τραγωδίας έπαθε συμφόρεση… Αλλά δεν πέθανε στους Δελφούς… Την μετέφεραν σε νοσοκομείο στην Αθήνα όπου και πέθανε… Αλλά ευτυχώς τελικά θάφτηκε στους Δελφούς, σύμφωνα με τη θέλησή της.
Γ.Φ.: Χάριν σ’ εσάς εκδόθηκαν τα χειρόγραφα του «Ιερού Πανικού», της αυτοβιογραφίας της Εύας. Ενός από τα πολυτιμότερα έργα που αφορούν την ανθρωπότητα. Πως έφτασαν στα χέρια σας; Μιλήστε μας για την έκδοση του βιβλίου.
Τ.Α.: Δεν μπορώ να σκιαγραφήσω τον τρόπο που αυτό ξεκίνησε. Είναι λίγο περίπλοκη περίπτωση. Αλλά θυμάμαι, πάνε χρόνια, στα πλαίσια μιας εορτής προς τιμήν του Άγγελου Σικελιανού στους Δελφούς, με κάλεσαν να έρθω να παρουσιάσω μια ειδική ομιλία για τους Σικελιανούς λόγω της αγάπης και της φιλίας μου με την Εύα. Και ήρθα πράγματι. Εκεί έμαθα ότι κάποια κυρία θα έκανε την μετάφραση των χειρογράφων, αλλά δεν καρποφόρησε αυτή η προσπάθεια και με παρακάλεσαν να κοιτάξω το θέμα. Έτσι ξεκίνησε αυτή η ιδέα. Με προμήθευσαν ένα αντίγραφο, φωτοαντίτυπο από τα ιδιαίτερα αρχεία του μουσείου Μπενάκη, με την ευθύνη πλέον να αναλάβω την έκδοση. Αυτό και έκανα. Επιμελήθηκα το βιβλίο, την εισαγωγή και τις σημειώσεις και εκδόθηκε στην Αγγλία ενώ παράλληλα το μετέφερα στην ελληνική γλώσσα όπου και εξεδόθη.
Γ.Φ.: Φυσικά βοήθησε το γεγονός ότι γνωρίζατε την προσωπικότητα της Εύας. Έτσι ήσασταν ο ιδανικός άνθρωπος για αυτό τον σκοπό.
Τ.Α.: Έκανα το καθήκον μου για μια γυναίκα η οποία ήταν μοναδική και προσέφερε όλη της την ζωή, την ψυχή και την περιουσία της, για να γίνει παγκοσμίως γνωστή η Δελφική Ιδέα και να πάρει τη θέση που της αξίζει στις κρίσιμες ώρες της ανθρωπότητας.
Γ.Φ. Η συμβολή σας υπήρξε καθοριστική στο να γνωστοποιηθεί σε διεθνές επίπεδο ο «Ιερός Πανικός». Ο τίτλος του βιβλίου «Ιερός Πανικός», που σας συνδέει και με τον τόπο καταγωγής σας λόγω του Πανός, πως προέκυψε;
Τ.Α.: Η λέξη πανικός είναι μια λέξη που χρησιμοποιεί η ίδια η Εύα στον πρόλογο του βιβλίου της και βέβαια συνδέεται με τον ιερό φόβο που προκαλεί η εμφάνιση του Πανός, του Αρκαδικού θεού. Η Εύα όμως κάνει μια αντιδιαστολή με έναν άλλο πανικό, που δεν είναι πράγματι πανικός και που σωστά διαχωρίζει την έννοια του, αυτήν της αγέλης που βρίσκουμε στην Καινή Διαθήκη, όπου οι χοίροι πανικοβάλλονται και πέφτουν στον γκρεμό. Ο πανικός όμως της Αρκαδίας και ο Ιερός Πανικός είναι εκ διαμέτρου αντίθετος, ανυψωτικός και ολοκληρώνεται ως ένα ερωτικό όραμα, που διαιωνίζει όχι μόνο το είδος αλλά και τις αξίες που δημιουργεί το πάνω σώμα του Πανός, το ανθρώπινο μέρος. Μια τέτοια λοιπόν ανάπτυξη του ερωτισμού από το ζώο, τον τράγο, ως τον άνθρωπο και την σύλληψη του πλήρους ερωτικού μηνύματος, θα το ολοκληρώσει πάλι μια Αρκάδισσα ιέρεια της Μαντινείας. Αυτή είναι που θα διαφυλάξει και τα ερωτικά μηνύματα στο συμπόσιο του Σωκράτη. Οπότε ο Σωκράτης θα πει στους συμποσιαστές: « Αυτά έχω να σας πω για τον έρωτα , και δεν είναι δικά μου, μου τα είπε η ιέρεια από την Μαντινεία, η Διοτίμα».
Γ.Φ. : Η φιλοσοφία ζωής της Εύας Σικελιανού λοιπόν διαιωνίστηκε με την κυκλοφορία του «Ιερού Πανικού» σε όλο τον Κόσμο και αποτελεί αναγεννησιακή παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενιές, χάρις σ’ εσάς.
Τ.Α.: Όπως σας είπα έκανα το καθήκον μου, για μια γυναίκα πρωτοπόρο που προσέφερε όλη της την ζωή, την ψυχή και την περιουσία της, για να γίνει παγκοσμίως γνωστό το Όραμα του Άγγελου Σικελιανού, η Δελφική Ιδέα και η Δελφική Αμφικτιονία, για την οποία μιλούσε και αγωνιζόταν έως τις τελευταίες της στιγμές! Ελπίζω οι επερχόμενες γενιές να συλλάβουν το ευεργετικό για την ανθρωπότητα νόημα της προσπάθειας της Εύας και του Άγγελου Σικελιανού για να πορευτούν με σοφία και ποίηση, εν ειρήνη, σε έναν καλύτερο Κόσμο.
Πηγή : «Τα Νέα της Λευκάδας»
