Ἡ Λευκαδία Ἄννα Σεττίνη, ἡ πρώτη γυναίκα πολεμική ἀνταποκρίτρια
Γράφει, η Χαρά Παπαδάτου-Γιαννοπούλου,Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος – Χωροτάκτης
Τό σκιασμένο μέρος στήν εἰκόνα δείχνει τήν περιοχή τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων. Ἡ Κόκκινη κουκίδα κάτω ἀπό τήν Νικάνα εἶναι ἡ περιοχή τοῦ Μαγεμένου.
Τήν περίοδο αὐτή συμπληρώνονται 216 χρόνια ἀπό τά γεγονότα τοῦ 1807 πού εἶναι γνωστά ἀπό τήν τοποθεσία Μαγεμένου. Βέβαια στήν περιοχή δέν ἔγιναν πολεμικές ἐπιχειρήσεις. Αὐτές ἔγιναν μεταξύ τοῦ Κάστρου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καί τήν περιοχή τῶν κάτω Ἁλυκῶν καί τοῦ Φρουρίου καί τοῦ Κάστρου τοῦ Γρίβα (Τεκέ). Στήν περιοχή δηλαδή μέ τήν μεγαλύτερη ἐγγύτητα μεταξύ Λευκάδας καί Στερεᾶς, ὅπου ἀναπτύσσονται πέντε κάστρα. (Φρούριο Ἁγ. Γεωργίου, Κάστρο Ἀλεξάνδου (φόρτι), Ὀχυρό Κωνσταντίνου, τό Κάστρο τοῦ Γρίβα (Τεκές) καί τό Φρούριο τῆς Ἁγ. Μαύρας). Ὥς γνωστόν ὁ Καποδίστριας ὁρίσθηκε ὑπεύθυνος γιά τίς ἐπιχειρήσεις μέ ἀπόλυτες έξουσίες στίς 21 Μαϊου τοῦ 1807 καί ἔμεινε μέχρι τίς 8 Ἰουλίου τοῦ 1807.
Ἀλλά τό σημερινό σημείωμα ἀφορᾶ σέ κάτι ἄλλο. Σέ μιά παράμετρο τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἱστορικοῦ γεγονότος, πού ὅπως καί ἄλλα σημεῖα δέν ἔχουν ἀναληθεῖ ἐπαρκῶς. Σέ τέσσαρες ἐπιστολές πού γράφτηκα ἀπό δύο γυναῖκες μιᾶς σημαντικῆς οἰκογένειας τῆς Λευκάδας. Στό σπίτι τῆς οἰκογενείας ἔμεινε ὁ Καποδίστριας τό διάστημα πού ἦτανε στήν Λευκάδα. Κυρίως στίς τρεῖς ἐπιστολές πού γράφτηκαν ἀπό τήν Ἄννα Γιούργα Σεττίνι καί μία ἀκόμη ἀπό μιά ἀνηψιά της. (1η, 2η καί 4η ἐπιστολή ἀπό τήν Ἄννα Σεττίνι καί ἡ 3η ἀπό μιά ἀνηψιά της).
Παρακάτω παρουσιάζονται οἱ 3 ἐπιστολές τῆς Ἄννας Σεττίνη, πού παρουσιάζουν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο μέ πόση ἀκρίβεια γράφει ἡ Ἄννα Σεττίνι τά πολεμικά γεγονότα τῆς περιόδου. Καί πόσο ἐνημέρωμένη ἦτανε γιά τίς μάχες, τό ἀριθμό τῶν πολεμιστῶν, τίς ἀπώλειες. Καί πόσο μεγάλο ἐνδιαφέρον εἶχε γιά ὅλα αὐτά. Μᾶς δίνει μιά πλήρη πολεμική ἀνταταπόκριση τῆς κρίσιμης πολεμικῆς περιόδου. Καί εἶναι καί ἀπό ἐκείνους πού ἔμειναν στήν Λευκάδα ἐνῶ ἄλλες οἰκογένειες ἔφυγαν.
Οἰ παρακάτω ἐπιστολές εἶναι δημοσιευμένες ἀπό τόν Π. Ροντογιάννη στήν Ἱστορία του. Γιά διευκόλυνση τῶν ἀναγνωστῶν ἔγραψα σέ παρένθεση καί μέ μπλέ γράμματα τίς ἐπεξηγήσεις λέξεων ὅπως τίς δίνει ὁ Π. Ροντογιάννης. Ἐπίσης γιά τόν ἴδιο λόγο ἐπειδή στὀ κείμενο μετά τήν τελεία ἀρχίζει μέ μικρό γράμμα, τό ἔκανα κεφαλαῖο. Τέλος ἀφαίρεσα ἀπό τίς ἐπιστολές προσωπικά θέματα πού δέν ἔχουν σχέση μέ τίς πολεμικές ἐπιχειρήσεις.
«Ἐπιστολή 1η
Ἀριθ. 14564
Ἠγαπιτέ καί ἐνγκαρδιακέ ἀδελφέ ἐξ ὅλις ψιχίς σάς ἀσπάζομε
…………………………………………
Οἱ κατάστασις τίς πατρίδος ινε θλιβερά. ὁ εὐτιχισμένι στιγμή ὁπού ἐστάθι διά ἐλόγου σας, νά μακρίνετε, καί νά ἀπεράσετε εἰς τά αὐτόθεν διά ἀναπαυσίν σας, καί μάλιστα διά τήν ἀδελφί ἀντζόλα. τά κινίματα τοῦ ἐχθροῦ εἰς τά σίνορα, ἰνε ἀνεγδιοιγήτα, δέν ἰνε ράχι ὁπού νά μήν ἰκοδόμισε καστέλι καί μπαταρίες τέσσερα καννόνια, καί μιά μπομπα χτιπούν τόν ἀλέξανδρο. (Μικρό ὀχυρό σέ νησάκι στό δίαυλο τῆς Λευκάδος δεξιά καθώς μπαίνομε ἀπό νότια). ἀκαταπαύστος τήν καθέκαστον ἠμέραν, μέ στοχασμό, νά τόν ἀφανίσουν καί χαλάσουν κατακράτος.
Τό μπομπαρδομέντο εἰναι τό χειρότερο. Οἱ περισσότερες μπόμπες ἐμπένουν εἰς τό περί τριγύρο τοῦ ἀλεξάνδρου, καί διάφορες ἐπάνο εἰς τήν καζάρμαν προξενόντας κίνδινον εἰς τούς στρατιότας, καί ἑος τόρα ἐθανατόθι ἕνας κατσιατόρος (κυνηγός) καί τρίς καννονιέρι ρεπουμπλικάνι (πυροβολητές τῆς Ἑπτ. Πολιτείας) λαβομένι.
Τέτιον ἰνε τό κακό ὁπού γίνετε εἰς ἀλέξανδρο ἀπό τά πιροβόλα τοῦ ἐχθροῦ, ὁπού εἰς τήν στιγμή, ὁπού ρίχνετε οἱ μπόμπα ἐρχετε συντροφευμένι ἀπό τά καννόνια του, εἰς τρόπον τινά, ὁποῦ δέν ἐξέβρουν οἱ ἀνθρωπι ἀπό πία μέρι νά προφυλαχτοῦν, καί ἀπό ὅλες τές μπάντες. ἰνε χαλασμένος ὁ ἀλέξανδρος. διά νά καταλάβετε εἰς πίαν ἀκμίν ἐβρίσκετε, τήν μονετζιόν (πολεμοφόδια) ἐτράβιξαν εἰς ἀγιον Παντελεήμονα (ἐκκλησάκι τῆς Ἀπάνω Ἁλυκῆς ἀπέναντι ἀπό τό ὀχυρό Ἀλέξανδρος), ὀμίος, τούς στρατιότας, διά νά λίψουν ἀπό μεγαλίτερον κίνδινο.
Αὐτά προξένοντε διά συνεργίας τοῦ καννονιέρου φραντζέζου ὁπού ὁ ἐχθρός ἔχι 40 τόν ἀριθμόν εἰς τά σιμοτινά μέρι του σινόρου, τούς ὁποίους ἐπιστατέβι ἐνας κολονέλος φραντζέζος, ὀνόματι Χαντζί Νικόλαος Πτολεμέος γρεκός. Οἱ δίναμις τόν ἀρμάτον του εἰς τά σίνορα, δέν ἰπερβένι τές δίο χιλιάδες, ἐξο ἀπό ἐνα σόμα ἀρκετό μαστόρον. ἐχομε ἐδίσες ἀπό τά κινιματά τους, ἀπό ἀνθρώπους ὁπού φέβγουν καί ἐμπένουν ἐδό, μάλιστα τήν ἐχθές ιλθε καί ἕνας τοῦρκος, διά νά λιψί ἀπό κίνδινο μέ τό νά ἐσκοτοσε ἐναν σιναδελφόν του, καί αὐτός ἐπαράστισε τήν κάθε ἀλιθίαν, καί ἐβεβέοσε ὁπού οἱ Τούρκοι βεβαριμένι, ἀναχωροῦν ἀπό ὀλίγι(ν) τήν φοράν.
Οἱ Φραντζίζι τάζουν τοῦ ἐχθρού ὁπού ἐπιτίχοντας τό χάλασμα τοῦ καστελίου ἀλεξάνδρου, νά κατορθόσουν τό δισμπάρκο (ἀπόβαση) καί ἐπί τό αὐτό ἔκοψαν ἀρκετήν ξιλίν κάθε κατιγορίας, ἰκοδομόντας καί τέσσερα καϊκιά ὁ γνοστός ἀντζουλάκις βαρθολομέος, μέ τούς ἰδικούστου, ὀ μοναχός ὁπου καθοδηγή γῆ καί βάνι εἰς φός τοῦ ἀρβανίτου κάθε ἐπίθεσιν.
Αὐτά ἀδελφέ ἰγαπιμένε, δοκιμάζομε, διά τήν ἀπιστίαν τοῦ ἀναθεματισμένου γάϊου (Ρῶσος συν/ρχης τοῦ μηχανικοῦ, Γκάγιους), οπού ἰκοδόμισε τόν ἀλέξανδρο μέ τέλος, ὁς ἐξέβρετε, καί οἱ ὀφικιαλιτά (οἱ ἀξιωματοῦχοι) ὅλλη φονάζι τό ἀδικο ἐναντίον του. Εἰς τούς ἐνγκατίκους τόρα φένοντε πεγνίδια, ὅσα ὁ ἐχθρός κράτι (πράττει), καί μάλιστα ὅταν τό καννονομέντο (βολή πυροβολικοῦ) καί μπομπαρδομέντο (ἡ βολή μέ μπομπάρδα) ἀρχίνι πιγένουν ἐξο εἰς περιδιάβασιν σερβίροντά στους (τό βρίσκουν εὐκαιρία νά πηγαίνουν περίπατο καί νά κάνουν χάζι τή βολή τοῦ πυροβολικοῦ) διά σιργιάνι. μάς ιλθον ἀπό Κορφούς τές προάλες 300 αὐτοκρατορικί στρατιότες μοσκετιέρι (ὡπλισμένοι μέ μουσκέττα = παλαιότατα ἐμπροσθογεμῆ βαριά ὅπλα) καί διάφορι καννονιέρι (πυροβολητές) ἐος τό βράδι ἀναμένομε καί ἑτέρους, ὁμίους 200 μπουπλικάνους, καί ἐνα νούμερο βολοντάριους (ἐθελοντές) Κορφιάτες.
Χθές ἀρεβάρισε (ἔφτασε) ὁ Κ. Κόμης Καβοδίστριας ἀπό Κοριφούς. αὐτός ἰνε πληρεξούσιος εἰς τά πάντα, καί ὁ ἔτιος ὁπού ἐρχετε οἱ ἀλι δίναμίς. Σεγγεταριόστου (γραμματέας) ἰνε ὁ Κ. πεδεμόντίς. Τόρα ἐλπίζομε νά βαλθί μιά τάξις.
Τόν πρίτανι (ὁ Πρόεδρος τῆς τριμελοῦς Διοικήσεως σέ κάθε νησί αὐτά τά χρόνια τῶν Ρωσσοτούρκων. Στή Λευκάδα ἦταν τώρα ὁ Στυλιανός Βλασσόπουλος) μετράτε ὁς τό οὐδέν. Ηνε ἀπόφαση νά γένι κίνημα εἰς τά χόματα τόν σινόρων, καί ὁμίος διά Πρέβεζα, καί ὀγλίγορα θέλι ἱκούσετε τό ἀποβισόμενο. Οἱ τζάμιδες (οἱ κάτοικοι τῆς Τσαμουριᾶς γενικά, εἴτε Ἕλληνες εἴτε Ἀλβανοί. Ἐδῶ πρόκειται φανερά γιά τούς Ἕλληνες τῆς Πάργας καί περιοχῆς) στέκουν σταθερί, καί μετ᾿ ὀλίγον βάνουν τουφέκι ἀπό τά μέρη τίς Πάργας στρατοπεδέβοντας ἐναντίον τοῦ ἐχθρού καί ἀναμένουν ἐκί τόν γγενεράλ παπανδόπουλο ὁστίς ἀπερνᾶ διά νά τούς κάμι τές πάγες (νά τούς δώσουν τό μισθό τους) καί νά λάβι τά ρεσίμια (ἐγγυήσεις) καί ἀπό διάφορα μέρι γίνετε τό ἀτάκο (ἐπίθεση) θέλι κραχτί βοίθια καί ἀπό τά ἀλα Νισία ἀπό Κ. Καποδίστρια μέ πάγα ἐνα γρόσι τήν ἰμέραν. Ὁ Θεός νά συνεργίσι καί βοιθίσι εἰς τό συμφέρον. Δίναμις τής θαλασις ἐχομε ἀρκετήν. Ἐδό γίνοντε ἐτιμασίες μεγαλότατες, καί οἱ νίσος ἐβάλθι εἰς κατάστασιν πολέμου. Τό κάστρο ἐδιναμόθι ἰπέρ τό μέτρον μπαταρίες τό μέρος τίς γκούλια (Κούλια = μικρό ὀχυρό ἀνατολικώτερα ἀπό τό κάστρο τῆς Ἁγίας Μαύρας. Δέν ὑπάρχει πιά) ἀλες εἰς σταματέλου (δυτικά τοῦ ἴδιου κάστρου, ὅπου τώρα τό ἐργοστάσιο οἰνοποιΐας ΤΑΟΛ) καί ἐτερές εἰς Ντηγάνον (τελωνεῖο). Οἱ κλέπτε ἐχουν τό ἐλεύθερο εἰς τήν στεριά καί δέν ἰνε ἰμέρα ὁπού νά μήν μπάζουν ζοντανά κάθε τάξεος. ἐτούτα ἰνε ὁσον ἰμπορό νά σᾶς γράφο κατά τό παρόν. Τοῦ Κ. ἀλεξανδρί, τό σενάτο (ἡ κυβέρνηση τῆς Ἑπτανήσου) ἐκουγγεδαρίσε (ἔπαψε) ἀπό τό σερβίτζιο (ὑπηρεσία) ἐπάνο εἰς ραπόρτο (ἀναφορά) τοῦ γγενεράλι. Μοναχόστου ἐπίγε γιρέβοντας, ὁ καί καταλάβιτε (καθώς ἐκαταλάβατε).
…………………………………………
σας ἀσπάζομε.
ἁγία μαύρα
28 μαΐου 1807 π. ἡ. ἠγαπητί σας ἀλιθινί ἀδελφί.
Αννα γιούργα Σετίνι
Υ.Γ.: Οἱ κομισιόν (ἐπιτροπή) ἔβαλε καί ἐκατίκισε εἰς τό σπίτι σας τόν μαγγιόρ (ταγματάρχης) περιβό, πράγμα ὁπού ποτές δέν ἰπρεπε, καί ἠταν σχεδόν ἀνιπόφερτο τό κακό του ἀπό τήν μεγάλην βρόμα. Τόρα ἀπερνά νά κατικίσι ὁ Κ. Καβοδίστριας καί τό ἐχάρι(ν) καί ἐπαρακίνισα τόν ἀνιψιό σπίρο, νά τό φορνίρι (ἐπιπλώσιε) ὁς πρότον. Ὁ κ. Πετριτζόπουλος ἐβουλίστι (εβουλήθη) νά τόν πάρι εἰς τό σπίτι του μά δέν ἔγινε τό κέφι του.
Ἐ π ι σ τ ο λ ή 2α
«Ἐνγκαρδιακέ, καί ἰγαπιτέ μι ἀδελφέ ἀκριβός χερετό σας, καί ἀδελφικός ἁσπάζομε,
ἁγία μαύρα 13 Ἰουνίου 1807 π. ἡ.
Ἀνάμεσον εἰς τούς κινδίνους τής πατρίδος, καί εἰς τάς πίκρας ὁπού δοκιμάζο διά τάς νεοτερίσις, καί φοβερισμούς τού ἐχθρού σινορίτου, δέν ἀφίνο στιγμί εἰς τό νά ἀποκριθό τού ἰλικρίνου γραματό σας 5 τρέχοντος.
Ὁ Βεζήρις ἐκατέβι ἀπό Ἰωάννινα εἰς Πρέβεζα, μέ ἀπόφαση νά ἀπεράσι εἰς τῆς γιτονίας τά χόματα, καί νά μάς χτιπίσι. Ἐκί ἐκανε τάς ἐτιμασίαστου, καί ἐσίναξε τές διναμέστου, διά νά στρατοπεδεύσι, καί ἐπάνω εἰς ἰμέρες δόδεκα φθάνοντας εἰς Ἰωάννινα ἐνας ἀξιοματικός σαλαγορίς, ἀπό κοσταντινούπολι μέ διάφορες μποσταντζίδες (σωματοφύλακες) εὐθύς ἀνεχόρισε εἰς προιπαντισί του, μά τήν ἐτίαν τού ἐρχομού του, δέν ἐγινε γνωστί.
Ἑπτά χιλιάδες (7.000) ἀρβανίτες ἰνε ἀπό Μίτικα, Πρέβεζα, πούντα (τό Ἄκτιο), Βόνιτζα, καί ἱπιλίπα ἀντικρίς σκαλόματα, καί φορτιφικαζιόνες του (ὀχυρώσεις) καί ἀλες τέσαρες χιλιάδες (4.000) ἐπρόσμενε διά νά δόσι τό ἀτάκο καί νά κάμι τό δεσμπάρκο εἰς ἀλέξανδρο (τό νησάκι μέ τό φρούριο, γιά τό ὁποῖο μιλήσαμε πάρα πάνω) διά τό ὁποίον ὀπισθεν τού μέσα ἁγίου γεοργίου (τό φρούριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου), ἰνε γινομένες 12 ταράτζες (σχεδίες) καί ἀλες 18 ἰκοδομούντε μέ βίαν, καί μέ αὐτό ρίχνοτάστες εἰς τό Πέλαγος, κάμι ἑνα γιοφίρι, διά νά ἀπεράσι τό ἀσκέρι πέρνοντας οἱ κάθε μία 60 ἀρβανίτες καί γινομένε εἰς τρόπον ὁπού νά διαφεντέβοντε (προστατεύονται) ἰγουν μέ παραπέτα (φυλάχτρες = θωράκια) πισομένες καί καλαφατισμένες.
Μετρίσετε ἰγαπιμένε ἀδελφέ εἰς πίαν κατάστασιν ἐβρίσκετε οἱ πατρίς, καί καταλάβετε εἰς πίαν ἀκμίν κινδίνου ἰμεθα. Διάφορε φαμιλίες ἐμίσευσαν, πράγμα ἔβγαλαν, καί ἀκολούθος οὑτος πράτετε.
Οἱ ἐνγκάτικι όλι ἱνε εἰς τά ἁρματα, καί εἰς τά ἀπαρθενίζοντα (στίς θέσεις πού καθένας τοποθετήθηκε) πόστα, ἀπεφασισμένι νά θισιαστούν διά τήν δόξαν τού γένους καί πατρίδος. Τά αὐθεντικά ἁρματά ἱνε ἐξο εἰς τόν Ἰονικόν κάμπο (εἶναι ἡ ἐλιόφυτη πεδιάδα τῆς πόλεως) βαλμένα ἔν τάξιν πολέμου καί διαπερασμένα εἰς ἐκίνα τά μέρι, ὁπού εἰς τήν στιγμήν τοῦ ἀτάκου (ἐπιθέσεως) ἐναντιοθούν τού ἐχθρού.
Γίνετε μία νέα φορτιφικατζιον διά νυχτός ἐξο εἰς ἁγιον παντελείμονα, διά τί ἀπαρατόντας τόν ἀλέξανδρο, ὁπού ἀφανίστι ἀπό τίς μπόμπες καί καννόνια, σερβίρι (ἐξυπηρετεῖ) διά ριτιράτα (γιά ὑποχώρηση) τόν ἁρμάτον οι ὁπία ἰνε ὀφελιμοτάτι, καί πολλά ἐξέρετι, μίν ἰμπορόντας ὁ ἐχθρός νά πατίσι τά χόματά μας.
Εἰς ἐναν λόγο διά νά λάβι τέλος αἰτί οἱ φορτιφικατζιόν τό ὁγλιγορότερο, οἱ ἐνγγάτικι τής χόρας καί χορίον, ὁμίος οἱ ρούσι, δουλεύουν ἀδιακόπος μέ βίαν, καί πάντοτες διά νιχτός διότι τήν ἰμέρα ἰμπορί νά προξενιθῆ βλάβιν ἀπό τές μπάλες τοῦ ἐχθρού. Τό πός νά σᾶς περιγράψο ὅσα τρέχουν, δέν ἐχο ἱπομονί, οὐτε ὁ νούσμου ρεγγερι (βοηθάει).
Εἰς πληροφορισίν σας φθάνι νά σάς ἰπό, ὁπού ὁ Μετροπολίτης καί ὁ Κο – Καποδίστριας, ἰνε νά τρελαθούν, διότι θεορούν τό κίνδινο, καί ἐπροβοδίσαν (ἔστειλαν) ἀσπρέσο (ἐπείγουσα εἴδηση) εἰς Κορφούς ὁμού μέ τόν γγενεράλε διά νά προφθάσουν βοιθίες τό ὀγλιγορότερο, ὁς ἰπα ἄνοθεν ὄλι κινός ἴνε εἰς τά ἀρματα, καί ἀναμένουν τόν ἐχθρό. Μετ᾿ ὀλίγον καπιτάρουν (φθάνουν) Ἰθακίνσιο, Κεφαλίνιι καί ἀπό τά αὐτόθεν.
Κλαύσετε ἀδελφάδες τήν διστιχίαν τίς πατρίδος μας καί περικαλίτε Κύριον Παντοκράτορ νά τήν ἐλευθερόσι ἀπό τήν ὁργίν τοῦ ἀγαρινού. Ὁ πρίτανις ἀσικόνετε μετ᾿ ὁλίγες ἰμέρες. Οἱ τζάμιδες ἀκολουθοῦν μέ τό παρτίδο μας (μέ τό μέρος μας). γίνοντε ὁλες οἱ προφίλαξες καί δινάμοσες ἰσος καί πιτίχομε τόν ἀφανισμόν τού ἐχθρού, θέλοντας νά μᾶς χτιπίσι, ὁς ἔχι τήν ἀπόφασιν.
Ὁ ἀνιψιός σπίρος ἰνε καλά, μά ἰλθε οἱ ὁρα νά κοπιάζι μέραν καί νίχτα, καί νά μίν ἐχι ἀνάπαυσιν, καί νά ξενιχτᾶ εἰς τόν Ἰωνικόν κάμπο μέ τούς μεγαλίτερουστου. ἀναμένομε τούς κλέπτες ἀπό Ἰθάκιν, κάλαμο καί Νισόπουλα.
Διό χιλιάδες (2.000) τούρκι ἐπιγαν κατεπάνο τόν κλεφτόν ὁπού ἐβρίσκοντε εἰς τά βιλαέτια. Όντας ἕνα σόμα κλέπτες εἰς τού μανόλι τό γιοφίρι εἰς ἀγραφα τόν ἀριθμόν 300, ἐπίγαν κατεπάνο τους 1300 τούρκι. Ὁ πόλεμος ἐγίνι διά πολλές ὁρες μέ τά σπαθιά, καί πισόλες. Ηπέρ τούς 70 τούρκους ἐσκότοσαν καί πολότατους λαβομένους. Ἀπό τούς κλέπτας δέκα ἐθανατόθισαν, τόν ὁπίον τά κεφάλια ἐφεραν εἰς Πρέβεζα τού Βεζήρι, καί ἀνάμεσα εἰς αὐτά ἰτον τό κεφάλι τού θαυμαστού δίπλα.
Εἰς τό ἀναμεταξύ τοῦ πολέμου εὐθασε μεντάτι (βοήθεια) ὁ ἀνδρίος Κατζαντόνις μέ 100 παλικάρια καί βαρόντας τούς Τούρκους ἀπό τές πλάτες τούς ἐτζάκισαν, σκοντόνοντας τόν ἀρχιγόν τους Μουχουρδάρι καί μένοντας λαβομένος διά κακίν τίχιν ὁ Κατζαντόνις, μέ χορίς κίνδινο.
Ἐβρισκόμενα εἰς τό πόστο τῆς γκούλιας 30 παλικάρια τοῦ μαγγιόρ Περιβού, καί τόσι ἰτον οἱ προκοπή τους καί οἱ ἀγγινιτία τους (δύναμή τους), ὁπού διά νιχτός ἐκατέβικαν ἀπό τόν Ντεκιέ 200 τούρκι καί 50 ρομέι, οἱ ὁπιοι διαβένοντας πελαγοτά (γιαλό – γιαλό) εἰς τόν ἀμο τούς ἐπίτιχε νά τά ἐβρουν ἀποκιμιμένα, νά σκοτόσουν τρία καί νά πάρουν ἑτερα τέσερα ζοντανά, νά χαλάσουν τήν γκούλια, καί νά ἐπιστρέψουν χορίς ἐμπόδιο, καί οἱ ἀπόφασί τους ἰτον νά πιάσουν ὁλα ζουτανά, μά ἐνα Παργινόπουλο τά ἐγλίτοσε. Τί θόρυβος ἐγινε αὑτήν τήν νίχτα εἰς τάς ὁρες 5 τουφεκίζοντας οἱ Τούρκι ἀπό ὁλα τά ταμπουρία τους σάς ἀφίνο νά μετρίσετε, πράγμα ὀπου ἐβαλε ἄνο κατου τήν πολιτίαν. Ἐνα μαρτίριο ἀκατάπαυστο ἰνε οἱ ζοΐ μας, καί μίαν στιγμίν ἀνάπαυσιν δέν ἔχομε.
………………………………………………………………………………………………………………………
Τό μέριτο (τήν τιμή) ὅλον τόν ἔχι ὁ Κ. Κο – Καποδίστριας, ὅστις κοπιάζι μέ ζίλον.
Ὁ γραφεύς δοῦλος σας ταπινός μπενβενούτης σάς φιλί τό χέρι.
Ἠγαπιτί σας ἀδελφί αννα γιουργα σετίνι
Ἀναπαυθήτε διά τό σπίτι σας, διατί τόρα ἐκουβαληθι ὡς ἐτίχενε, καί κάθετε ὁ Κ. Κ. Καποδίστριας, ὁ ὁποίος ἀγαπά τόν ἀνεψό σπίρο ἰπερβολικά. Σάς περικαλό νά μού κάμετε ἐνα ζεβγάρι παπούτζια μεταξοτά σκούρα μέ τές ποντίνες εἰς τό ποδάρι τῆς ἀδελφις λάουρας, καί ἐνα δάχτιλο μεγαλίτερα, καί νά μού γράψετε τό κόστο τους, διά νά τό δόσο τού σπιρέτου».
Ἐ π ι σ τ ο λ ή 4η
Ἀρ. 14566
«Ἡγαπιτέ μι ἀδελφέ ἀκριβός χερετό, καί ἰσάς ἁσπάζομε.
Τά δίο ιλικρινά γράμματά σας 21 καί 24 τοῦ παρελθόντος μινός ἐλαβα μέ ιπερβολικίν χαροπιοισίν μου, καί δοξάζο Κύριον παντοκράτορ ὁπού ἐβρίσκεστε ἔν ἀκρα ἰγίαν ὁπού τό ὁμιον ἐπιθιμό καί εἰς τό ἐρχόμενο· Τά βάσανα τῆς πατρίδοσ μας διά τό παρόν ίνι εἱς κάποιαν ισιχίαν καί μάλιστα οἱ ἐνγκάτικι ἐμψιχόθισαν καί ἀνδρίευσαν ἐπίτα τίς ἀπολαύσεος τοῦ γγενεράλ Παπανδόπουλου, ὁστις ἄρχισε νά βανι τά πράγματα ἐν τάξι, καί νά ἀγονίζετε ἰσος τοῦ ἐπιτίχι, ὁσον ἐπιθιμίτε, ὁπού ὁ παντοδίναμος νά βοιθίσι εἰς τό σιμφέρον, διά τήν δόξαν τοῦ γένους.
Δέν μοῦ ινε σινχοριμένο νά σᾶς φανερόσο περισσότερον, καί μέ τήν προκοπίν σας καταλάβιτε, καί εἰς ὀλίγον διάστιμα θέλι ικούσετε τόν κρότον τόν ἀρμάτον (ὀπόταν οἱ πολιτικές ιποθεσις διά κακίν μας τιχιν δέν λάβουν ἁλιν μεταλαγίν). (Περίμεναν στή Λευκάδα, ὅπως φαίνεται, διεθνῆ πολιτική μεταβολή, πού θάχε συνέπεια τή λήξη τούτου τοῦ πολέμου).
Οἱ κλέπτε ὀλι ἐκράχθισαν καί τούς ἀναμένομε τό ὀλιγότερον, (τό γρηγορώτερο) περί τόν ὁπίον ἐμισθωθήκανε καϊκία, βάρκες καί αὐθεντικό Ναβαγίου (ἦταν ἕνα παλιό ἑνετικό πλοῖο, «περγαντίνι», πούχε ξεμείνει στή Λευκάδα) εἰς δραμέστο (ὁ Ἀστακός), διά νά τούς δόσουν τό ἰμπάρκο (παραλάβουν).
Τά ἀρμαμέντα, μικρά μεγάλα ἀπογιρίσουν (πλέουν γύρω) στήν Νίσο καί σινάζοντε εἰς τούς Μίλους (οἱ ἀνεμόμυλοι τῆς Γύρας) καί σέτε (ἑπτά. Ἔτσι, λόγῳ τοῦ σχήματος, λεγόταν ὁ δυτικά τοῦ κάστρου τῆς Ἁγίας Μαύρας λιμενοβραχίονας, ἐκεῖ πού τώρα εἶναι τό μουράγιο τοῦ φάρου καί γίνονται τό καλοκαίρι τά μπάνια. Ἦταν παλιά ἀραξοβόλι τῆς πόλεως Ἁγάις Μαύρας) καί εἰς τήν στιγμή τῆς ἀποφασισμένις ἰμέρας τοῦ ἀτάκου (ὀλίγον μακρά) θελι φθάσουν καί ἑτερα ἀπό Κοριφούς μέ ἁλα στρατεύματα. Αυτά ἀς ίνε ριζομένα εἰς τήν καρδίαν σας, καί μίν τά διμοσιεύσιτε. Διάφορους πολέμους ἐκαμαν ὁς ανδριοῖ γρεκί οἱ κλέπτε, ἐναντίον τόν τουρκόν μά ἐχάθισαν 45 παλικαρια καί τεσαρι προεστότεστους ἀπό τούς ἐχθρούς ἰπέρ τούς 300 τζοχανταρέους (ἐπίλεκτοι σωματοφύλακες) σκοτομένι καί λαβομένι. Ὁ ἀριθμός τόν κλεφτόν ήνε 900 παλικάρια, διαμερασμένι εἰς τρία σόματα, καί κάθε ἐνα ἀπό αὐτά ἑπολέμησε μέ ὁχτακόσιους, καί χίλιους τζοχανταρέους, οἱ καλίτερις διναμις τού συνορίτου πέμποντας τρίς χιλιάδες κατεπάνω τούς καβάλας καί πεζούρας, ἐξόχος ὁ ραγιᾶς (Ὁ Ἀλῆς ξεσήκωσε τό λαό τῆς Ἀκαρνανίας σέ παγάνα κατά τῶν κλεφτῶν) ὁπού ἀσικόθι εἰς τά ἁρματα μετ᾿ αὑτούς, εἰς κατάτρεξιν καί ἁφανισμόν τόν κλεπτόν.
Τό θέατρον τῆς ἑπτανίσου πολιτίς ἐκαταστήθι οἱ πατρίδα μας καί τή(ς) μέλι νά ιποφέρι ὁλες τές διστιχίες, καί σιμφοράς. ἐδό σιναθρίζοντε τά Ἰωνικά ἁρματα καί καθιμερινός φθάνουν βοίθιες ἀπό τά ἀλα Νισία. μέ βίαν προσπαθήτε (γίνεται προσπάθεια) νά πάρι τέλος οἱ νέα φορτιφικατζιον (ὀχύρωση), καί δουλέβομε ἁκατάπαυστα, μά ἁπετί διορία ὁντας οἱ ἰμπρέγα (ἡ ἐπιχείρηση) μεγαλοτάτι. καί στερεομένι ἰμεθα εὐτιχίστατι.
Ἐλπίζομε εἰς τόν Θεό νά σοθοῦν οἱ κίνδινι, καί φοβερισμί καί νά ἰσιχάσομε ἀπό τόσες διστιχίες ὁπού ἰποφέρομε, καί δοκιμάζομε, τόρα μίνες δέκα (οἱ συγκεντρώσεις τοῦ Ἀλῆ καί ὁ κίνδυνος τῆς ἐπιθέσεως ἄρχισαν ἀπό τό τέλος Φθινοπώρου τοῦ 1806). ἁληθινά ἁνεχόρισαν ἁπό τήν πολιτίαν διάφορες φαμελίες μά ἐγό ἠγαπιτέ ἀδελφέ, ἀπεφάσισα νά γένο θισία ὁμού μέ τόσους ἁλλους συναδελφους μας καί σᾶς ἰμε ἱποχρεί εἰς ὁσον μού διλοποιίτε μέ τά γράμματά σας·
Ἐάν ἰνε ἁπόφασι νά χαθί οἱ πατρίς, μέ τόσες χιλιαδες ψιχές, καί μάλιστα τόρα εἰς τόν τρόπον ὁπού ἐδιναμόθι, καί διαφεντέβετε ἀπό τά ἁνίκιτα καί πολικίλα (ποικίλα;) ἁρματα, θέλι ἱποφέρο μαζί μετ᾿ αὑτούς τό ἀποβισόμενο τίς τίχιστους, ὁπού ὁ ἐπουράνιος παντοκράτορ νά κρατί μακρά, καί γενί ἐλεος εἰς τές ἁμαρτίες μας. Ὁ πρίτανίσμας ἐπίγε μέ τήν εὐκί σας, καί διοῖκι ὁ Κ. δοτ. Σταύρος (πάρεδρος) ὁ προεστότος ρεγγένες διά προσταγίς τού σενάτου.
Εἰς τά πάντα κοπιάζι ὁ ἐνάρετος Κ. Κο Καποδίστριας πρός τόν ὁποίον οἱ πατρίς μέλι νά τού ἰνε ἱποχρεί ἰονίος, διατί ἐάν αὑτός ἐλιπε, διά πολότατα δίκεα ὁπού δέν ἰμπορό νά σάς παραστίσο, ἰθελε γίνομε θυσία τῆς ὁργίς τοῦ ἐχθρού. αὑτός ὁ χρίσιμος νέος, ἐδοσε τήν ἀπερασμένι κιριακι ἑνα γιομα (εἶναι τό συμπόσιο πού ἔγινε στόν κῆπο τοῦ Χαλικιόπουλου. Κυριακή 30 Ἰουνίου 1807) πλουσιοπάραχο, εἰς τό ὁπίον ἰσίχθισαν γγενεραλέι μέ ὁλιν τους τήν ὀφικιαλιτά, διάφορες ἀρχόντισες, ὁφικιαλιτά τίς θαλασις, Μιτροπολιτάδες, τά γρεκά Καπετανάτα, (Ἑλληνες Καπετανέοι) οἱ προεστότες τῆς πολιτίας, καί πολί ἄλι, τόν ἀριθμόν 120. καί αὑτό τό γεῦμα ἐγινε, διά τήν ἐβριχορίαν τῆς τάβλας, μέσα εἰς τό περιβόλι τοῦ δοτ. Χαλικιόπουλου εἱς ἁγιον διμίτριο, ὁπού ἐκρατούσε ἁπό τό ἑνα μέρος, εἰς τό ἄλλο, μέ ἀδιαν ὀσι ἰθελαν νά παγένουν εἰς θεόρισιν καί ὁπού τό κονκόρσο (συγκέντρωση) ίτον μεγαλότατο σιντροφευμένο μέ τά λαλούμενα (ὄργανα) τά Ἰωνικά, καί ρουσικά.
…………………………………………………….
σάς ἀσπάζομε μέ ἀδελφικίν ἀγάπην.
Ἁγία Μαύρα 2 Ἰουλίου π. ἡ.
ἠγαπιτί σας ἀδελφή
Ἄννα γιούργα σετίνη».
Πηγή Τα Νέα της Λευκάδας
