Φωτογραφία: Wikipedia.gr
MOSKVA. ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ “ΑΒΥΘΙΣΤΟ” ΠΛΟΙΟ ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ
Του Σπύρου Κονιδάρη, Αντιναυάρχου (ε.α) Π.Ν. και Επίτιμου Υπαρχηγού Στόλου – MSEE
Η πρόσφατη βύθιση του άριστα εξοπλισμένου ρωσικού καταδρομικού MOSKVA σε μια περιοχή θεωρητικά χωρίς αντίπαλο και με απόλυτη κυριαρχία των Ρωσικών δυνάμεων προκάλεσε μεγάλη έκπληξη και πολλές συζητήσεις σχετικά με την ευκολία που βυθίστηκε αυτό το πλοίο. Δεν θα προχωρήσω σε πιθανές αιτίες και μακροσκελείς αναλύσεις, άνευ στοιχείων. Θα αναφερθώ όμως σε αντίστοιχεςπεριπτώσεις προσβολών και βυθίσεων“αβύθιστων”πλοίων και επιθέσεων του τύπου «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ»στο παρελθόν.
Θα ξεκινήσω από το γερμανικό θωρηκτό BISMARK, των 42.000 τόνων, το οποίο είχε τον τίτλο του αβύθιστου λόγω (α) του οπλισμού και της θωράκισηςτου που εκτιμώντο ως ικανά να αντιμετωπίσει κάθε απειλή της εποχής του (β) της ταχύτητάς του με την οποία θα μπορούσε εύκολα να επιλέξει την απόσταση εμπλοκής του με πυροβολικό και να απεμπλακεί από ναυμαχία απέναντι σε πολυπληθείς αντιπάλους και (γ) της στιβαρής του κατασκευής και των πολλών στεγανών του διαμερισμάτων κατά μήκος και πλάτος, ώστε και να αντέχει πολλά πλήγματα από όπλα της εποχής του (ακόμη και τορπιλών)και να επιβιώσει μετάσοβαρό χτύπημα που τυχόν θα δεχόταν.
Τελικά η μοίρα το έφερε να τεθεί πρακτικάεκτός μάχης όταν μια συχνά αναξιόπιστη τορπίλη που βλήθηκεαπό διπλάνο (!) τορπιλοβόλο τ. Swordfish του Βρετανικού Ναυτικού (σε επιχείρηση αυτοκτονίας από το αεροπλανοφόροARKROYAL) χτύπησε κοντά στην πρύμη, μπλόκαρε το πηδάλιό του υπό γωνίακαι καταδίκασε το πλοίο να κάνει αβοήθητο και ακυβέρνητο, κύκλους. Έτσι το καμάρι του Χίτλερμετετράπη σύντομα σε στόχο από το σύνολο των βρετανικών πλοίων που αρχικά εξάσκησαν τις ομοχειρίες πυροβολικού τους από όλες τις αποστάσεις και στο τέλος το αποτελείωσαν με τις τορπίλες των πλοίων τους. Έτσι κατέληξε ο χαλύβδινος Γολιάθ(27/5/1941), από το αρχικό τσίμπημα μιας “σφήκας”, με μόλις 110 διασωθέντες από πλήρωμα 2.200.
Τρείς μέρες νωρίτερα(24/5/1941), το BISMARKείχε βυθίσει το βρετανικό καταδρομικόμάχης(κατ’ άλλους ταχύ θωρηκτό)HMSHOOD(43.000 τόνων) όταν μια διατρητική οβίδα στην 5η μόλις ομοβροντία τουBISMARK από μεγάλη απόσταση (16.650 m), αφού τρύπησε το ελαφρά θωρακισμένο κατάστρωμα του HOOD, προκάλεσε ανάφλεξη των εκτεθειμένωνγομώσεωνστην πυριταποθήκη του (εξ αιτίας ενός κατασκευαστικού λάθους στο πλοίο) και η έκρηξη έκοψε στη μέση το HOOD που βυθίστηκε μέσα σε 3 λεπτά, με 1415 νεκρούς και μόλις 3 διασωθέντες.
Στην ίδια αυτή μάχη το νεότευκτοθωρηκτόHMSPRINCEOFWALES(43.000 τόνων) πέρα από τις άλλες ζημιές, δέχθηκε ένα εκρηκτικό βλήμα των 15’’ (48 εκ. – κιλών) περί το μέσον και κάτω από την κύρια θωράκιση το οποίο σφηνώθηκε στο εσωτερικό του αλλά δεν εξερράγη. Η καλή του τύχη δεν το βοήθησε 6,5 μήνες αργότερα (10/12/1941) όταν υπερασπίζοντας τις βρετανικές κτήσεις στην Άπω Ανατολή με βάση του την Σιγκαπούρη,προσβλήθηκεεν πλώ μαζικά με τορπίλες και βόμβες από Ιαπωνικά αεροσκάφη και βυθίστηκε, μαζί με το καταδρομικό HMSREPULSE (33.000 τόνων). Ήταν η πρώτη βύθιση τόσο μεγάλων πλοίων μόνο από αεροσκάφη της Ναυτικής Αεροπορίας (είτε από βάση ξηράς είτε από αεροπλανοφόρα) γεγονός που κατάδειξε την τρωτότητα των γιγάντων χωρίς αεροπορική κάλυψη και την μειωμένη συνεισφορά τους στις ναυτικές επιχειρήσεις πλέον.
Στην σειρά θα αναφέρω ταμεγαλύτερα και βαρύτερα οπλισμένα θωρηκτά που κατασκευάστηκαν ποτέ, τα 3 Ιαπωνικά τύπουYΑΜΑΤΟ των 72.000 τόνων που και αυτά κατέληξαν στον υγρό τάφο τους κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Με τα δυο πρώτα, YAMATO και MUSASHIαπό δεκάδες χτυπήματα απόβόμβες και τορπίλες και με το 3ο της σειρά, το SΗΙΝΑΝΟ(ελάχιστα γνωστό ακόμη και σε φίλους της Ναυτικής Ιστορίας, που είχε μετατραπεί σε αεροπλανοφόρο) να βυθίζεται από τις τορπίλες του τυχερού υποβρυχίουτων ΗΠΑ USSARCHERFISH(τύπος Balao,λίγο προγενέστερος του τύπου Trench/ Guppy,όπως τα παλαιότερα εξ ΗΠΑ Υ/Β μας ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ και ΚΑΤΣΩΝΗΣ, σε υπηρεσία στο Π.Ν. την περίοδο 1973-93). Τυχερού, πέρα από επιδέξιου, επίμονου και αποφασισμένου κυβερνήτη, καθώς από μια σειρά συμπτώσεωνείχε την ευκαιρία τορπιλισμού του μεγαλύτερου αεροπλανοφόρου από απόσταση μόλις 1.200 μέτρων με 6 τορπίλες. Μόνο που μετά τα 5 πρώτα χτυπήματα στην εκτεθειμένη πλευρά του,αυτή που προκάλεσε την ανεπανόρθωτη ζημία και την βύθιση του πλοίου ήταν η 6η και τελευταία. Που είχε εκτοξευτεί κατά λάθος(!) από το πλήρωμα πάνω στην έξαψη της μάχης, καθώς ο Κυβερνήτης είχε διατάξει την βολή μόνο των 5 πρωραίων τορπιλών.
Θα συνεχίσω με την προσβολή του ισραηλινούπαλαιού A/TINSEILAT από δύοκατευθυνόμενα βλήματα (Κ/Β)ρωσικής κατασκευής βληθέντα από πυραυλάκατο τ. Komarτου αιγυπτιακού ναυτικού, βόρεια του Πορτ-Σάιντ και βυθίστηκε σε 2 λεπτά με 47 νεκρούς, την 21/10/1967.Γεγονός το οποίο σε όλη την διεθνήναυτική βιβλιογραφία αποτελεί το σημείο αναφοράς και ταχύτατης ανάπτυξης τόσο του Η/Ν πολέμου στην θάλασσα όσο και των βλημάτων κατά πλοίων και των ταχύπλοων με μεγάλη ισχύ πυρός και Κ/Β σκαφών (πυραυλάκατοι-ΤΠΚ). Σε ότι αφορά μόνο το Ισραήλ,η ταχύτατη ανάπτυξη του Η/Ν πολέμου του επέτρεψε να ολοκληρώσει τον επόμενο πόλεμο του YomKippur(6 έως 25 Οκτ 1973)με μηδέν (0) απώλειες πλοίων ή μέλους πληρώματος παρά τις άνω των 50 εκτοξεύσειςΚ/Β STYX ρωσικής κατασκευής από συριακές και αιγυπτιακές ΤΠΚ κατά των πλοίων του, τα οποία βύθισαν 44 συνολικά σκάφη των αντιπάλων τους!
Σε ότι αφορά στον πόλεμο των Falklands και πέρα από το πολύ γνωστό σε όλους σύγχρονο αντιτορπιλικό (Α/Τ) Κ/ΒHMSSHEFFIELDτο οποίο προσβλήθηκε από Κ/Β ΑΜ-39 EXOCETπου βλήθηκε από αεροσκάφος της Αργεντινής (4/5/1982), υπάρχει και η λιγότερο γνωστή προσβολή του Α/ΤHMSGLAMORGAN το οποίο επιστρέφοντας από νυχτερινό βομβαρδισμό των νησιών στις 12/6/1982,προσβλήθηκε από Κ/Β MM-38 EXOCET το οποίο είχε ληφθεί από το παλαιό A/TSEGUIτης Αργεντινής (φυσικά μαζί με τις απαραίτητες συσκευές του) και είχε εξοπλίσει αυτοσχέδια πυροβολαρχία ξηράς. Το πλοίο, με εξαιρετική αντίδραση του προσωπικού τουαντιμετώπισε και την πυρκαγιά και τις διαρροές που προκλήθηκαν και παρέμεινε επιχειρησιακό και στην περιοχή, μετά μικρή επισκευή εν πλώ, μέχρι του πέρατος των επιχειρήσεων, σε αντίθεση με το SHEFFILD που μετά εκτεταμένη πυρκαγιάεγκαταλείφθηκε και τελικά βυθίστηκε 6 μέρες αργότερα κατά την ρυμούλκησή του.
Στην διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ, η φρεγάτα (Φ/Γ τ. O.H. PΕΡΡΥ) των ΗΠΑ USSSTARKχτυπήθηκε στις 17/5/1987 από 2 K/BEXOCETΑΜ-39 που βλήθηκαν από Ιρακινό αεροσκάφος, όχι πολεμικό αλλά πολιτικό (BusinessJetFALCON–50) που είχε μετασκευασθεί και έφερε 2 Κ/Β. Τα συστήματα και το κέντρο επιχειρήσεων της Φ/Γ, παρότι σε εγρήγορση και έχοντας εντοπίσει την κίνηση του Α/Φ –καλώντας το μάλιστα και να απομακρυνθεί, απέτυχαν να εντοπίσουν τα εκτοξευθέντα Κ/Β τόσο με τα ραντάρ τους όσο και με τα ESM τους. Τουλάχιστον το πλήρωμα, παρά το βαρύ πλήγμα και τον άμεσο θάνατο 29 εξ αυτών και τους πολλούς τραυματίες (8 πέθαναν αργότερα) κατάφερε και έσωσε το πλοίο του με την βοήθεια και 2 άλλων πλοίων των ΗΠΑ που προσέτρεξαν αργότερα σε βοήθειά του.
Στις 14/72007 και ώρα ~20:00, 16 km δυτικά της Βηρυτού, το INSHANIT, μια κορβέτα τύπου SA’AR-5 (ένα από τα 3 μεγαλύτερα πλοία του Ισραηλινού Ναυτικού), χτυπήθηκε από πύραυλο, που είχε εκτοξευτεί από συστοιχία ξηράς επί της Λιβανικήςακτή, από την οργάνωση Χεσμπολάχ.
Το βλήμα (κινεζικής κατασκευής C-802, με εμβέλεια 180 Κm) ερχόμενο από την αριστερή πλευρά του πλοίου και προς μεγάλη καλοτυχία του, χτύπησε και εξερράγη πάνω στον σιδερένιο γερανό που βρίσκεται στην πρωραία αριστερή γωνία του ελικοδρομίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας τόσο της κεφαλής μάχης όσο και της υπόλοιπης προωθητικής γόμωσης του, να σκορπιστεί περιφερειακά και μόνο ένα μικρό ποσοστό να προσβάλει την υπερκατασκευή του πλοίου. Παρόλα αυτά ήταν αρκετή να προκαλέσει ζημιές κυρίως στο υπόστεγο Ε/Π και να σκοτώσει 4 μέλη του πληρώματος τα οποία ήταν αραιωμένα στην περιοχή αυτή.
Το σοκ για το Ναυτικότου Ισραήλ ήταν μεγάλο και οδήγησε σε εκτεταμένες έρευνες και αναλύσεις για αποφυγή παρόμοιου περιστατικού. Από την ανάλυση προέκυψε ότι τα πλοία δεν ήταν ενήμερα γι’ αυτή την απειλή, ότι δηλαδή η επί της ακτής Χεσμπολάχ είχε αυτή την δυνατότητα. Έτσι το πλοίο δεν είχε ενεργοποιημένο το αντιβληματικό του σύστημα (PHALANX) και είχε ελάχιστη ετοιμότητα αντιμετώπισης απειλής από αέραμε τον υπόλοιπο οπλισμό και τα μέσα Η/Ν πολέμου.Εάν δε το Κ/Β δεν είχε εκραγεί πάνω στον γερανό, αλλά είχε χτυπήσει το πλοίο, η βύθισή του με πολλές μάλιστα απώλειες ζωών, θα ήταν το πιθανότερο αποτέλεσμα.
Τα παραπάνω περιστατικά μας δείχνουν ότι τα πολεμικά πλοία, ακόμη και τα “καλύτερα”, δεν είναι διαχρονικάούτε απρόσβλητα ούτε αβύθιστα. Ανεξάρτητα δε, αν η προσβολή τους είναι αποτέλεσματης δικής τους αδυναμίας, αστοχίας υλικού ή κακής αντίδρασης ανθρώπων ήελλιπούς πληροφόρησης σχετικά με τις δυνατότητες του αντιπάλου, το μοιραίο, ήτοι η βύθιση αυτών, είναι πολύ πιθανόν αποτέλεσμα, εκτός εάν υπάρξουν κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες.
Από τα παραδείγματα που είδαμε παραπάνω η τύχη, όπως στην περίπτωση τουHMSPRINCEOFWALESκαι τουINSHANITή η ατυχία, σε πολλές άλλες περιπτώσεις,παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. Ατυχία μπορούμε να πούμε στην περίπτωση του BISMARK. Ατυχία όμως και στην περίπτωση του HOOD, όπου το κατασκευαστικό λάθος ανέδειξε το αρχικό μικρό πλήγμα από ένα βλήμα σε απόλυτα καταστρεπτικό χτύπημα. Κάτι αντίστοιχο είδαμε και στην περίπτωση του SHINANO.
Στην περίπτωση του SHEEFILD και του STARKη μειωμένη ή η κακή απόδοση των εντοπιστικών τους συσκευών, ή η παρεμβολή άλλων συστημάτων (δορυφορικών επικοινωνιών) ή η λανθασμένη αντίδραση του κέντρου επιχειρήσεων τους,έχουν μεγάλο μερίδιο της ευθύνης.
Όμως πέρα από την τύχη την οποία δεν ορίζουμε,υπάρχει ένας πολύ σοβαρός παράγοντας ο οποίος καθορίζει σημαντικά την επιβίωση ή την βύθιση ενός πολεμικού πλοίου μετά από το χτύπημά του. Αυτόςείναι η πλήρης στελέχωση του και η εξαιρετική του εκπαίδευση για να αντιμετωπίσει τόσο την εξωτερική μάχη όσο και την εσωτερική μάχη.
Όλοι ξέρουν την εξωτερική μάχη και όσοι δεν ξέρουν, με τόση διαθέσιμη πληροφορία, μαθαίνουν εύκολα για πυροβόλα, πυραύλους, τορπίλες, αντίμετρα, τακτικές, απόκρυψη, παραπλάνηση, αιφνιδιασμό, κτλ.Αλλά την μοίρα ενός πλοίου τόσο σε όλη την διάρκεια του βίου του εν όρμω και εν πλώ όσο και μετά από χτύπημα σε επιχειρήσεις/ μάχη την καθορίζει η απόδοση των “μαχητών” του στην «Εσωτερική Μάχη» (InternalBattle). Και αυτοί είναι οι άνδρες και γυναίκες των “ταπεινών”ειδικοτήτων (δεν υπάρχουν φυσικά τέτοιες σε ένα πολεμικό πλοίο, τουλάχιστον Ελληνικό, που το κάθε στέλεχος είναι πολύτιμος κρίκος μιας δεμένης ανθρώπινης αλυσίδας– έτσι τις αναφέρω σε αδόκιμη αντιδιαστολή με τις ειδικότητες σχετικές με τα Η/Ν συστήματα και τα όπλα, που δίνουν την εξωτερική μάχη) και των χαμηλών βαθμών (που δεν στελεχώνουν στον συναγερμό οπλικά, πρόωση ή άλλα ζωτικά συστήματα). Που υπό την καθοδήγηση άξιων και εμπείρων υπολόγων και αξιωματικών αποτελούν και στελεχώνουν τα αγήματα Επιστασίας Βλαβών (DamageControl) τα οποία αναλαμβάνουν να αντιμετωπίσουν άμεσα κάθε δύσκολη κατάσταση τόσο εν πλώ ή σε μάχη όσο και στην ειρήνη και εν όρμω (24/7 όπως έχει επικρατήσει).
Έχοντας στην σταδιοδρομία μου την ευκαιρία να εκπαιδευτώ στον ΚέντροΕπιχειρησιακής Εκπαίδευσηςτου Βρετανικού Στόλου (FleetOperationalSeaTraining–FOST) 3 φορές, με την τελευταία και καλύτερη όλων,ως Κυβερνήτης της Φ/Γ ΣΠΕΤΣΑΙ, στην πλέον απαιτητική “Εκπαίδευση και ΑξιολόγησηΜάχης” διαρκείας 6 εβδομάδων (απαραίτητη η επιτυχής αξιολόγηση για κάθε Βρετανικό πλοίο πριν σταλεί σε πραγματικές επιχειρήσεις), μπορώ να καταθέσω τοτεράστιο κέρδος για ένα πλοίο από την ολοκληρωμένη εκπαίδευση του και στην εσωτερική μάχη. Ιδιαίτερα από ένα Ναυτικό, το Βρετανικό, που είχε κυριαρχήσειστην θάλασσα για αιώνες, που πάνω του στηρίχθηκε μια αυτοκρατορία, έχει πολεμήσει και νικήσει σε παγκόσμιους πολέμους και έχει χάσει πλοία και προσωπικό και από ατυχία και από αστοχίααλλά έχει σώσει και πολλά χάρη στην εκπαίδευσή του βασισμένη στα διδάγματα (LessonsLearned) από πραγματικά περιστατικά.
Ευτυχώς για την Ελλάδα, την εμπειρία αυτή την απέκτησε, την κατέχει και την εξελίσσει συνεχώς το Π.Ν. χάρη στην δουλειά που γίνεται στο Αρχηγείο Στόλου, στην Διοίκηση Ναυτικής Εκπαίδευσης και στα πλοία, ιδιαίτερα τα τελευταία 20 έτη και αντισταθμίζει έτσι σε μεγάλο βαθμό τις προκλήσεις της γήρανσης των πλοίων και των πολλών αποστολών τους.
Σε ότι αφορά το MOSKVA και στην αντιπαράθεσή του με τον Ουκρανό “Δαβίδ”, η προσβολή και η βύθισητης Ρωσικής Ναυαρχίδας της Μαύρης Θάλασσας καταδεικνύει ότι αυτή έχασε πλήρως τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερικήμάχη. Τα περί ή εν μέσω θαλασσοταραχής, εν συνεχεία βύθισης του πλοίουμετά από πυρκαγιά, είναι αστεία.
Και τοSHEFFILDβυθίστηκε κατά την προσπάθεια ρυμούλκησής του προς την SouthGeorgiaεν μέσω πραγματικής θαλασσοταραχής,στον χειμώνα του νοτίου Ατλαντικού, αλλά στην περίπτωσή του επικράτησε το Βρετανικό φλέγμα (phlegm). ΣτηνπερίπτωσητουMOSKVAεπιλέχθηκε η ρωσική propaganda που δεν αναγνωρίζει την προσβολή, και έτσι χάθηκε και η επικοινωνιακή μάχη από την Ρωσική
