Το χρονικό των εκδηλώσεων από την Ειρήνη Βονιτσάνου.
Με θύμισες, νοσταλγία και εικόνες του παρελθόντος άρχισαν οι φετινές εκδηλώσεις του συλλόγου φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός», στην πλατεία του Αλεξάνδρου, οι οποίες είχαν ως θέμα τη βιωσιμότητα των μικρών οικισμών στην Ορεινή Λευκάδα. Ο κ. Γιώργος Θερμός, χημικός μηχανικός, συγκίνησε και ταξίδεψε το κοινό στον Αλέξανδρο μιας άλλης εποχής, στις παλιές ορεινές κοινότητες που στο πέρασμα του χρόνου συρρικνώθηκαν και εγκαταλείφθηκαν. Στη συνέχεια της εναρκτήριας ομιλίας του εισήγαγε το θέμα της πρώτης ημέρας: «Ορεινή Λευκάδα και βιωσιμότητα. Δυνατότητες και προοπτικές», έθεσε ερωτήματα και προβληματισμούς.
Ο Γεωπόνος και Διευθυντής του Γραφείου ΠΑΣΕΓΕΣ στις Βρυξέλλες, κ. Γιάννης Κολυβάς, αναφέρθηκε στην ανάπτυξη τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων ως αντίβαρο στη μονοκρατορία του τουρισμού, στις δυνατότητες και τις προοπτικές της γεωργίας στη χώρα μας με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία και τόνισε τα τρέχοντα προγράμματα ανάπτυξης στα οποία μπορούν να συμμετέχουν οι αγρότες, γιατί, όπως είπε, «ο Νομός Λευκάδας χάνει δικαιώματα που έχει, θέλω να πιστεύω από άγνοια». Δυο τοπικά προϊόντα μπορούν να έχουν τα χαρακτηριστικά που τους δίδουν μια προστιθέμενη αξία, αρκεί να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις (ΠΟΠ ή ΠΓΕ), οι φακές Εγκλουβής και η ποικιλία σταφυλιών βαρτζαμί. «Το τοπικό, το αξιόπιστο, το επώνυμο, το πιστοποιημένο, το ιχνηλατήσιμο πάντα θα έχει τη θέση του στην αγορά και πάντα ο καταναλωτής θα είναι πρόθυμος να το πληρώνει».
Ο κ. Άρης Κοκοτσής, οικονομολόγος και συλλέκτης βοτάνων έκανε μια μικρή αναδρομή στην ιστορία του τουρισμού. Αναφερόμενος στον μαζικό τουρισμό που φθίνει, υποστήριξε την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού με έμφαση στην πολιτισμική και περιβαλλοντική ταυτότητα και με απαραίτητη προϋπόθεση την τιμιότητα και την γνησιότητα. Πρότεινε να αναλάβουν την πρωτοβουλία εθελοντικά οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι με ψυχή, αγάπη και ανιδιοτέλεια. Έκλεισε την ομιλία του λέγοντας «πιστεύουμε από εδώ πηγάζουν οι καινούργιες ιδέες, από εδώ πηγάζει το μέλλον, τα άλλα είναι παρωχημένα και πεπερασμένα ήδη και τα βλέπουμε να τρίζουνε και να καταρρέουν. Εδώ είναι τα παρθένα εδάφη κι εμείς οι μεγαλύτεροι θα πρέπει να δώσουμε στα νέα παιδιά και το χώρο για δημιουργία και να αφεθούμε ανοιχτοί στις καινούργιες τους ιδέες. Γιατί τα σημάδια των καιρών λένε ότι θα πρέπει να «ξεμαθαίνουμε» και να μαθαίνουμε μόνο από τους νέους».
Ακολούθησαν ερωτήσεις μόνο προς τον κ. Κολυβά, ο οποίος θα απουσίαζε την δεύτερη ημέρα, λόγω ανειλημμένης υποχρέωσης. Η βραδιά έκλεισε ξεχωριστά, από το νεαρό ταλαντούχο πιανίστα Δημήτρη Φαρμάκη. Η εμφάνισή του χαρακτηρίστηκε ως «μια ιστορική στιγμή στην πλατεία του Αλεξάνδρου». Οι μελωδίες του «πλημμύρισαν» την πλατεία και μάγεψαν το κοινό που τον καταχειροκρότησε.
Η δεύτερη μέρα άρχισε με μια διαφορετική πρόταση βιωσιμότητας ενός μικρού οικισμού από την αρχιτέκτονα κ. Πηνελόπη Κουγιανού. Η κ. Κουγιανού παρουσίασε αποσπάσματα από τη μελέτη της για το ανοιχτό μουσείο αγροτικής ιστορίας και λαϊκής αρχιτεκτονικής για τον οικισμό της Λούχας στη Ζάκυνθο, που ανάγεται στον 15ο αιώνα. «Αντικείμενο της μελέτης είναι η δημιουργία ενός πρότυπου ανοιχτού μουσείου, που θα περιλαμβάνει τον παραδοσιακό οικιστικό ιστό, καθώς επίσης και τα δείγματα-τεκμήρια της παραδοσιακής αγροτικής παραγωγής στο φυσικό χώρο, όμως, που περιβάλει τον οικισμό». Σημειώσαμε ότι βασικό στοιχείο ενός ανοιχτού μουσείου είναι ότι οι πόροι του βρίσκονται στο φυσικό τους χώρο, ενώ σημαντικό παράγοντα, στην ανάπτυξη και τη λειτουργία του αποτελεί, κατά κανόνα, η ενεργός ανάμειξη των κατοίκων.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησε η κατάμεστη πλατεία την εικοσάλεπτη ταινία του Βασίλη Παναγιωτακόπουλου «Το παλατάκι των Αορίων». Ένα εγκαταλελειμμένο χωριό στα Αστερούσια Όρη στην Κρήτη, η Εθιά, μεταμορφώνεται σε ένα παραδοσιακό οικισμό χάρη στην επίπονη προσπάθεια, την αλληλεγγύη και την αυτοοργάνωση των ανθρώπων της. Η ταινία κέρδισε το πρώτο βραβείο στον πρώτο Διαγωνισμό Ταινιών Τεκμηρίωσης για το Περιβάλλον και την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ανάπτυξης του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.).
Στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση με μεγάλη συμμετοχή του κοινού, ερωτήσεις, διευκρινήσεις και τοποθετήσεις αξιόλογων ομιλητών, αλλά και νέων ανθρώπων. Πόσο όμορφη εικόνα να βλέπεις δεκάδες ανθρώπους διαφόρων ηλικιών να συμμετέχουν ενεργά σε μια γόνιμη συζήτηση.
Το διήμερο έκλεισε εορταστικά, με εδέσματα που έφτιαξαν οι γυναίκες του χωριού, κρασί ντόπιο, μουσική από την Αναστασία Ζακυνθινού, το Διονύση Σκλαβενίτη και άλλους μουσικούς και πολύ χορό.
Κατά τη διάρκεια του διημέρου λειτουργούσε έκθεση παλαιών φωτογραφιών. Εξαιρετικός συντονιστής ο κ. Χρήστος Πήττας, μουσικοσυνθέτης, τ. διευθυντής Ελληνικής Υπηρεσία BBC, που απαντώντας στο ερώτημα αν ο Αλέξανδρος ζει είπε: «Η ορεινή Λευκάδα σφύζει από ζωή. Εάν ξαναζήσουν τα χωριά μέσα από εμάς, και αν εμείς εδώ διαφυλάξουμε τα χωριά και την ορεινή Λευκάδα τότε ο Αλέξανδρος, δηλαδή η ορεινή Λευκάδα, ζει».
Ο σύλλογος φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός» έχει τη δική του μοναδική ταυτότητα. Τρία συνεχόμενα καλοκαίρια παρουσιάζει τις πιο ξεχωριστές εκδηλώσεις στο νησί της Λευκάδας, με την ευχή φέτος εκδηλώσεις να πραγματοποιηθούν και κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης χρονιάς. Η πλατεία του Αλεξάνδρου γέμισε ασφυκτικά με φίλους του συλλόγου που έχουν εικόνα προηγούμενων εκδηλώσεων, αγαπούν την εναλλακτική πρόταση και λατρεύουν αυτή την καλοκαιρινή -και καθιερωμένη πια- συνάντηση. Φέτος το κοινό μεγάλωσε και πολλοί ήταν εκείνοι που παρακολούθησαν πρώτη φορά εκδήλωση του συλλόγου. Το αποτέλεσμα ήταν ο σύλλογος να αποκτήσει νέους φίλους, ανθρώπους που εκτίμησαν αυτή τη διαφορετική πρόταση, προβληματίστηκαν, συζήτησαν, είχαν δυο ιδιαίτερες βραδιές.
Προσωπικά, όπως πέρυσι περίμενα πότε θα ξαναβρεθώ στον Αλέξανδρο, έτσι και φέτος ανυπομονώ για το επόμενο ραντεβού. Ίσως να είμαι και λιγάκι τυχερή τα δειλινά που περνάω από κει, να τους συναντήσω ξανά σε προβολή ταινίας. Νιώθω ότι οι εκδηλώσεις στον Αλέξανδρο είναι το κρυφό μυστικό που ξέρουμε μόνο όσοι έχουμε παραβρεθεί, έστω και για μια φορά εκεί. Σαν τις παραλίες που ξέρουμε λίγοι και τις μοιραζόμαστε με φίλους. Νιώθω ότι από εκεί ξεκινούν οι καινούργιες ιδέες, η θεωρία που γίνεται πράξη. Άνθρωποι που επανακατοίκησαν τον οικισμό με σεβασμό στην ιστορία του και στο περιβάλλον, μεταλαμπαδεύουν τις αξίες και τις ιδέες τους, προτείνοντας αυτό που και οι ίδιοι υιοθετούν. Και γι’ αυτό οι εκδηλώσεις τους είναι και τόσο επιτυχημένες. Γιατί είναι αυθεντικοί, ειλικρινείς, αληθινοί. Σχεδιάζουν τις εκδηλώσεις που ξέρουν ότι και οι ίδιοι θα απολαύσουν, που θέλουν και οι ίδιοι να παρακολουθήσουν. Νιώθω ότι οι παρευρισκόμενοι στον Αλέξανδρο γίνονται κοινωνοί αυτής της αλήθειας και συνάμα αυτού του μυστικού. Στη συγκίνηση των διοργανωτών τη δεύτερη μέρα αποτυπώνεται η ικανοποίηση για την επιτυχία των εκδηλώσεων που τόσο κοπιάζουν μα και κάτι μεγαλύτερο. Αυτό το στοίχημα που κερδίζουν στηρίζοντας μια εναλλακτική πρόταση και βιώνοντας έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής. Αυτό το μεγαλύτερο που επιθυμούν, που επιδιώκουν, που οραματίζονται.
