Η έκθεση ζωγραφικής της καταξιωμένης ζωγράφου Σοφίας Βλάχου Πρωτόπαππα φιλοξενείται στην Αίθουσα Τέχνης “Θεόδωρος Στάμος”. Δεν πρόκειται απλά για μια έκθεση ζωγραφικής. Είναι ένα ταξίδι αισθήσεων στις εικόνες που μας μεγάλωσαν. Και καθώς μεγαλώσαμε, σε αυτές τις εικόνες προσδώσαμε ένα σημαίνον νόημα, που σταδιακά αποκτά κάτι το ιερό. Αυτό ακριβώς αποτυπώνει με διάφορες τεχνικές και η καλλιτέχνης. Ρίζες, οι ρίζες μας, που μαρτυρούν τις δεκαετίες που άντεξαν, ακόμα και γειρτές, οδεύοντας πάντα προς τον ουρανό. Ελιές, σύμβολα της καρποφορίας, που βλέπεις τα φύλλα τους να λαμπυρίζουν στο ήλιο και τα ακούς να θροΐζουν στον άνεμο. Σπίτια κι εκκλησιές, οι εστίες μας, που παραστέκουν στον κάματο του ξωμάχου και του θαλασσινού. Η θάλασσα, η ψυχή που δεν ησυχάζει ποτέ, σε αέναη κίνηση και αλλαγή.
Κείμενο-Φωτογραφίες: Ειρήνη Βονιτσάνου
Η έκθεση διαρκεί από την Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016 έως το Σάββατο 2 Ιουλίου 2016. Τα εγκαίνια, από όπου και το φωτογραφικό ρεπορτάζ (αν και πήγαμε καθυστερημένα), πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής (24/6) παρουσία πλήθους κόσμου τόσο από τη Λευκάδα όσο και από άλλες πόλεις της Ελλάδας.
Δυο λόγια γι αυτή τη δουλειά μου
Στη νέα δουλειά μου, το θέμα είναι αγαπημένα τοπία με θάλασσα και δέντρα συνήθως ερημικά, παρθένα, ήσυχα, γαληνεμένα… Τέτοιες εικόνες μου προσφέρει απλόχερα η μικρή πατρίδα, η Λευκάδα, ειδικά η Λευκάδα του Φθινοπώρου και της Άνοιξης.
Μια προηγούμενη έκθεσή μου ήταν για “Τα δέντρα της ζωής μου”. Αγαπώ τα δέντρα και έχω μια μεταφυσική σχέση μαζί τους. Σ ένα τεστ για παιδιά, στην προσπάθεια να ερμηνεύσουν τον ψυχισμό τους μέσα απ τις ζωγραφιές τους, τους ζητούν να ζωγραφίσουν ένα δέντρο. Το δέντρο συμβολίζει το “Εγώ”. Ποιός ξέρει λοιπόν ποιά βαθύτατη ανάγκη με οδηγεί να ζωγραφίζω δέντρα.
Σ’ αυτή λοιπόν την νέα μου δουλειά τα δέντρα μου κατέβηκαν στη θάλασσα, μια θάλασσα που μάλλον έλειπε από τα έργα μου ως τώρα. Δυο εικόνες με βαθιές ρίζες μέσα μου σε συμφιλίωση.
Επέλεξα διάφορες τεχνικές για να αποδώσω αυτά τα αγαπημένα θέματα όπως εγκαυστική, νωπογραφία, ξηρογραφία, λάδια με σπάτουλα ζωγραφικής.
Α) Εγκαυστική μέθοδος
Εγκαυστική είναι η πανάρχαια τεχνική που έδωσε τα περίφημα “πορτραίτα φαγιούμ” στην Αίγυπτο το 100-300 μ.Χ. Αργότερα με την τεχνική αυτή, αγιογραφήθηκαν πλήθος βυζαντινές εικόνες μέχρι τον 8ο αιώνα. Πολλές σώζονται στην Αγ. Αικατερίνη του Σινά. Κατά τον 20ο αιώνα μερικοί ζωγράφοι αναβίωσαν την τεχνική όπως οι: Καρλ Ζέρμπε, Ντιέγκο Ριβέρα, Τζάσπερ Τζονς, Τόμας Ντοντ και πολλοί άλλοι.
Είναι η δημιουργία ζωγραφικών έργων με τη χρήση θερμασμένου κεριού στο οποίο έχει προστεθεί χρωστική ουσία. Παρουσιάζει εξαιρετικές δυσκολίες γιατί το κερί πήζει γρήγορα πριν προλάβεις να το μεταφέρεις στην ζωγραφική επιφάνεια.
Γιατί όμως γοητεύει αυτή η τεχνική;
1) Το κερί δημιουργεί μια όμορφη υφή και οι τόνοι των χρωμάτων μέσα από το κερί είναι πεσμένοι και ήπιοι. Ατμόσφαιρα γαλήνης..
2) Τον άλλο λόγο που κάνει ενδιαφέρουσα την τεχνική αυτή την περιγράφει όμορφα ο ιστορικός τέχνης Γ. Κολοκοτρώνης με αφορμή μια έκθεση του Γιάννη Αντωνόπουλου “… Αν αυτά τα υπαίθρια τοπία, που αναγκαστικά είναι μικρών διαστάσεων, αφού τα χρώματα με την εγκαυστική μέθοδο στεγνώνουν εξαιρετικά γρήγορα, δεν είναι ένα γοητευτικό και ζωηρό όραμα στοχασμού ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, στο θάνατο και την αιωνιότητα, τότε, δε θα είχαν λόγο ύπαρξης. Αυτές οι μικρόσχημες τοπιογραφίες εμπεριέχουν την αίσθηση της ιστορικότητας…”
Με την μέθοδο αυτή δημιούργησα μερικά μικρά κυρίως έργα με τα αγαπημένα μου τοπία. Χρησιμοποίησα εκλεκτό κερί μέλισσας το οποίο επεξεργάστηκα σχολαστικά βράζοντας το με θαλασσινό νερό και σόδα. Μ αυτό πετυχαίνω όχι απλώς την λεύκανση και απομάκρυνση ανεπιθύμητων προσμίξεων που είχαν εγκλωβιστεί στο κερί, αλλά και μεγαλύτερη συγκολλητική ικανότητα με τις χρωστικές σκόνες. Προσθέτω και μικρή ποσότητα ρητίνης για να κάνω την χρωστική πάστα πιο ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες.
Β) Νωπογραφία (Fresco)
Η νωπογραφία είναι τεχνική της τοιχογραφίας εκτελεσμένη με χρώματα διαλυτά στο νερό ή σκόνες αγιογραφίας διαλυμένες σε ασβεστόνερο, που τοποθετούνται επάνω στο κονίαμα του τοίχου όσο ακόμα είναι νωπό. Αυτό σημαίνει ότι η ζωγραφική πρέπει να γίνει ταχύτατα και χωρίς διορθώσεις γιατί αν στεγνώσει ο σοβάς δεν κολλάει το χρώμα.
Όταν το χρώμα τοποθετηθεί στο κονίαμα αυτό, όσο ακόμα είναι νωπό, εισχωρεί βαθιά και στερεώνεται σε τέτοιον βαθμό, ώστε να αντέχει όχι μόνο στο πλύσιμο με νερό, αλλά και για αιώνες στις καιρικές συνθήκες.
Οι τοιχογραφίες της αρχαίας Αιγύπτου, αν και ονομάζονται συνήθως fresco, δηλαδή νωπογραφίες, είναι εκτελεσμένες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους με διαφορετικούς τρόπους απ’ ότι η πραγματική νωπογραφία, που, όπως προαναφέρθηκε, είναι ζωγραφική επάνω σε νωπό κονίαμα με χρώματα διαλυμένα σε νερό. Οι Αιγύπτιοι ζωγράφοι προτιμούσαν την τεχνική της τέμπερας, αναμείγνυαν δηλαδή τα χρώματα με κρόκο αβγού, λάδι, γάλα ή μέλι και τα τοποθετούσαν πάνω στο ξερό κονίαμα. Στις τοιχογραφικές διακοσμήσεις των ανακτόρων της Κνωσού και της Φαιστού, που είναι από τα πιο ζωντανά τεκμήρια του μινωικού πολιτισμού, χρησιμοποιήθηκαν τέμπερες όπως και στην Αίγυπτο, με τη διαφορά ότι οι Μινωίτες καλλιτέχνες τις τοποθετούσαν επάνω σε νωπό κονίαμα.
Τον 16ο αιώνα η νωπογραφία έφτασε στο αποκορύφωμά της, στις Αίθουσες που φιλοτέχνησε ο Ραφαήλ και στη διακόσμηση της Καπέλα Σιξτίνα στη Ρώμη από τον Μιχαήλ Άγγελο. Στην βυζαντινή αγιογραφία το fresco έδωσε για αιώνες αριστουργήματα!
Στη σύγχρονη εποχή πολλοί καλλιτέχνες αναβίωσαν το fresco με τη δική τους μοντέρνα ματιά όπως ο Hazlo, o Ilia Anossov και πολλοί άλλοι.
Μ’ αυτήν την τεχνική ζωγράφισα μερικά μικρά έργα πάνω σε ξύλο. Για να έχει καλύτερη πρόσφυση το κονίαμα κόλλησα τζίβα στο ξύλο και πάνω της άπλωσα μίγμα ασβέστη και μαρμαρόσκονης. Ζωγράφισα όσο ήταν νωπό με σκόνες αγιογραφίας διαλυμένες σε ασβεστόνερο. Αυτό απαιτεί ταχύτητα και δεν επιτρέπει διορθώσεις.
Γ) Ξηρογραφία (Secco)
H ζωγραφική σε ξηρό σοβά με χρωστικές που μπορούν να συγκολληθούν όπως αυγοτέμπερα, λάδι, κλπ.
Ζωγράφισα με λάδια δύο μικρά έργα πάνω σε ξύλο καλυμμένο με στεγνό υλικό «τύπου σοβά»
Δ) Λάδια δουλεμένα με σπάτουλα σε καμβά
Αυτή η τεχνική με γοητεύει όταν θέλω να ζωγραφίσω εικόνες απ’ την φύση, λουσμένες στο ελληνικό φως που διαλύει τις φόρμες και εξαφανίζει τις λεπτομέρειες.
Χρησιμοποιώ την μικρή σπάτουλα κάνοντας γρήγορες και κοφτές κινήσεις και απολαμβάνω το τελικό αποτέλεσμα που συχνά θυμίζει ψηφιδωτό.
Bιογραφικό σημείωμα της Σοφίας Βλάχου Πρωτόπαππα
Γεννήθηκε στη Λευκάδα και ζει στα Γιάννενα.
Είναι Χημικός και δίδαξε Χημεία για 28 χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση. Έχει κάνει δημοσιεύσεις σχετικά με τη διδακτική της Χημείας.
Στη ζωγραφική είναι αυτοδίδακτη. Τη σπούδασε μόνη της, μελετώντας τους μεγάλους ζωγράφους, την Ιστορία της Τέχνης, τα νέα ρεύματα, τα υλικά, και κυρίως ασκούμενη.
Ως αυτοδίδακτη καλλιτέχνης έχει περάσει πολλά χρόνια προσωπικής αγωνίας και σκληρής δουλειάς να τιθασεύσει τα υλικά που λάτρευε όπως τα παλιά ξύλα και τις διάφορες χρωστικές, τις εικόνες που την κατέκλυζαν, το φως και τη σκιά. Ως χημικός αγαπάει τα υλικά και πειραματίζεται μαζί τους. Ψάχνει τεχνικές, ανακαλύπτει τεχνικές. Ζωγραφίζει με λάδια, ακρυλικά, σκόνες αγιογραφίας σε μουσαμά και κάθε είδους ξύλο.
Μελετάει, παρακολουθεί, διδάσκεται. Το στοίχημα της όμως είναι να παραμείνει αληθινή. Τέχνη είναι η αλήθεια.
Αγαπάει ιδιαίτερα τα παλιά ξύλα γιατί τα θεωρεί φιλικά προς την ανθρώπινη φιγούρα. Παλεύει να εκφράσει τον πόνο, τη μοναξιά, τον έρωτα, την αγάπη, το όνειρο μέσα από το «βλέμμα».
Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό καθώς και στο Κοινοτικό κατάστημα Πωγωνιανής και στο π. Δημαρχείο Σφακιωτών Λευκάδας, στην πινακοθήκη Λευκαδίων ζωγράφων
Έχει κάνει τις εξής ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής:
2002: Αίθουσα Κοινοτικού Καταστήματος Πωγωνιανής
2003: Πνευματικό κέντρο Δήμου Ιωαννιτών
2004: Art café «Θυμωμένο Πορτραίτο», Γιάννενα με τίτλο : «Το κόκκινο της ψυχής είναι όλο στα ρόδια»
2004: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας
2005:Art café « Θυμωμένο Πορτραίτο», Γιάννενα με τίτλο «Η αγάπη είναι γέφυρα».
2008: Λαογραφικό μουσείο Κ.Φρόντζου Γιάννενα με τίτλο «Χυμοί της ζωής, ο ποιητής και η ψυχή»
2009: Βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη εποχή» με τίτλο «κοιτάζοντας προς τα μέσα», Γιάννενα
2010: Εργαστήρι μου, Γιάννενα, με τίτλο «Λιόδεντρα κάτω απ’ τον ήλιο»
2012: Αίθουσα Θ.Στάμου στη Λευκάδα με τίτλο «Τα δέντρα της ζωής μου»
2013: Λαογραφικό μουσείο Κ.Φρόντζου Γιάννενα και Αίθουσα Θ.Στάμου στη Λευκάδα με τίτλο «Λόγος και Χρώμα σε φως θαλασσινό» με εικόνες απ’ την ποίηση της Ν. Σταματέλου
Έχει λάβει μέρος σε πάνω από 30 ομαδικές
τηλ. επικοινωνίας 26510 73379 και 6944603887
e-mail: svlahou@yahoo.gr
blog: sofiavlahou.blogspot.gr
