ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ.
Στις 30 Ιανουαρίου τιμάμε τους προστάτες των Γραμμάτων, το Μέγα Βασίλειο, τον Ιωάννη Χρυσόστομο και Γρηγόριο Θεολόγο, τους τρεις Ιεράρχες,.
Μέγας Βασίλειος
Επίσκοπος Καισαρείας. Από τους μεγαλύτερους θεολόγους της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 330 μ.Χ.. Ανατράφηκε χριστιανικά, υπό τη φροντίδα της μητέρας του Εμμέλειας.
Σπούδασε στην Αθήνα ιατρική, ρητορική, αστρονομία, γεωμετρία, θεολογία. Θεωρούσε την κλασσική παιδεία χρήσιμη για την κατανόηση της αληθινής σοφίας του ευαγγελίου.
Έμεινε στην ιστορία ως Μέγας και ως Επίσκοπος της αγάπης, με τη γνωστή Βασιλειάδα, έργο φιλανθρωπίας, στο οποίο αφιέρωσε όλα του τα πλούτη και όλη του τη ζωή.
Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας. Ο ξακουστός δάσκαλος Λιβάνιος τον προόριζε για διάδοχό του στην Αντιόχεια, όμως ο Ιωάννης προτίμησε να αφιερωθεί στον Θεό.
Ήταν χαρισματικός ρήτορας και ονομάστηκε Χρυσόστομος. Ο λόγος του ήταν λόγος αλήθειας. Όμως οι εχθροί της αλήθειας, μεταξύ των οποίων και η αυτοκράτειρα, την οποία έλεγχε για τις αδικίες της, τον έστειλαν στην εξορία τρεις φορές, όπου πέθανε από τις κακουχίες.
Διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Αφιέρωσε τη ζωή του στη φιλανθρωπία. Τα συσσίτιά του έτρεφαν 7.000 ανθρώπους!
Χρησιμοποίησε τις μεθόδους της φιλοσοφίας για να αναπτύξει μια συστηματική θεολογία.
Ήταν υπόδειγμα ασκητή. Δεν παρέλειπε να καταδικάζει τους ιερείς που πλούτιζαν από την ιδιότητά τους.
Γρηγόριος ο Θεολόγος
Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης τον 4ο αιώνα, με σημαντική επιρροή στην Τριαδική θεολογία, τόσο που έγινε γνωστός ως «Τριαδικός Θεολόγος».
Προσπαθούσε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ ελληνόφωνων και λατινόφωνων θεολόγων της εποχής του.
Πολέμησε τις αιρέσεις και αγωνίστηκε για την ορθή πίστη. Αξιόλογο είναι και το ποιητικό του έργο.
Συχνά έλεγε πως ο αληθινά σοφός λέει πολλές φορές: «δεν ξέρω».
Η εορτή των Τριών Ιεραρχών, εκτός από τον εκκλησιαστικό χαρακτήρα, έχει και εκπαιδευτικό. Θεωρείται η εορτή των ελληνικών γραμμάτων, διότι οι Τρεις Ιεράρχες συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της χριστιανικής διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων.
Η μνήμη τους θα πρέπει να είναι για μας μας αφυπνιστική, ανανεωτική και μεταμορφωτική.
Έγραψαν για θέματα γύρω από την Πίστη, προσεγγίζοντας και την επιστημονική κοινότητα. Βοήθησαν τους ανθρώπους στην όντως πνευματική ζωή, και όχι στην τυπική λατρεία.
Τα κείμενά τους είναι επίκαιρα και σήμερα. Η «Εξαήμερος» του Μεγάλου Βασιλείου, είναι εξαιρετική ανάλυση των έξι ημερών της δημιουργίας, με θαυμαστή προσέγγιση του θέματος και γνώσεις αστροφυσικής, γεωγραφίας και βιολογίας.
Αξιόλογη είναι και η διδασκαλία του:
«Όταν ένας άνθρωπος συνηθίσει να ακούει άσχημα λόγια, θα φτάσει σε άσχημα έργα.»
«Απ’ όλους τους θησαυρούς , τα πλούτη και τα αγαθά που αποκτά ο άνθρωπος στη ζήση του, μόνο η αρετή δε σβήνει, μένει αιώνια»
«Όπως οι μέλισσες διαλέγουν από τα άνθη, έτσι κι εσείς να διαλέγετε απ’ αυτά που διαβάζετε».
Τα κείμενα του Ιερού Χρυσοστόμου έχουν ιδιαίτερη παιδαγωγική αξία. Θεωρήθηκε σπουδαίος παιδαγωγός. Αναφέρεται στις ανθρώπινες σχέσεις, στην οικογένεια, στα παιδιά. Μιλάει για την πραγματική φιλία μεταξύ των ανθρώπων, που μετατρέπει την «εγώ-πολη», σε «εσύ-πόλη».
Επιπλέον διδάσκει:
«Θα πω για κάποιον ότι με αγαπάει όχι μόνο όταν με επαινεί, αλλά κι όταν με ελέγχει, για να με διορθώσει.»
« Ο δάσκαλος πρέπει να διδάσκει όχι με λόγια, αλλά με έργα».
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει με ποιητικό τρόπο. Καταγράφει με λυρισμό αλήθειες. Είναι άγιος και «ποιητής, με αισιοδοξία Χριστοκεντρική.
«Το πιο γλυκό πράγμα και όνομα είναι η ειρήνη, που ενώ όλοι την επαινούν, λίγοι τη στηρίζουν», δίδαξε εύστοχα ο Άγιος.
Η τους προσφορά τους αγγίζει όλους τους τομείς της ζωής.
Για την πολιτική λένε ότι οι άρχοντες είναι διάκονοι των ανθρώπων. Στα ελληνικά ο άρχοντας είναι «υπουργός» (υπηρετεί το λαό και το έργο). Η εξουσία δεν πρέπει να χρησιμοποιεί βία. Ο Θεός δίνει το ξίφος στον άρχοντα μόνο ως απειλή όχι για να το χρησιμοποιεί. Όταν παραδώσουν την εξουσία στο Θεό απ’ όπου την πήραν, το ξίφος πρέπει να είναι καθαρό.
Περί παιδείας: Τα βασικά στοιχεία της παιδείας είναι η αγάπη, η ελευθερία και ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου. Η παιδεία πρέπει να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι στην υπηρεσία του συστήματος.
Περί ιδιοκτησίας: Οι θέσεις τους είναι επίκαιρες. Γράφει ο Γρηγόριος: «Οι κοινωνικές ανισότητες δεν είναι θέλημα Θεού. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο ελεύθερο. Με την πτώση θρυμματίστηκε η αρχική ενότητα και ισοτιμία μεταξύ των ανθρώπων, οι θρασύτεροι επιβλήθηκαν στους ασθενέστερους και οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε πλούσιους και φτωχούς, ελεύθερους και δούλους…
Εμείς ως χριστιανοί οφείλουμε να αποβλέπουμε στην αρχική ενότητα. Όχι στη διαίρεση.
Ο Μέγας Βασίλειος υποστηρίζει ότι «η μανία του πλούτου και τα συμφέροντα των ισχυρών ευθύνονται για την κατάντια των κοινωνιών, για την πείνα και τους πολέμους. Μας θυμίζει τις απόψεις του Θουκυδίδη, «Οι πόλεμοι γίνονται από τον έρωτα για τα χρήματα».
Οι Τρείς Ιεράρχες μας προτρέπουν στην μόρφωση, στην καλλιέργεια της παιδείας, στον πολιτισμό, στις τέχνες και στα γράμματα. Αν ζούσαν στην εποχή μας, θα χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία με σεβασμό στο ανθρώπινο πρόσωπο, αφού κάθε πρόσωπο είναι εικόνα του Θεού.
Χρ. Γιάννης Φουρλάνος
Δάσκαλος – Θεολόγος
