Το βιβλίο ρίχνει νέο φως στην ιστορία της Λευκάδας.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Μόλις κυκλοφόρησε ένα πολύ σημαντικό βιβλίο, σε συνεργασία της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας, του Δήμου Λευκάδας και του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας» με τίτλο Οθωμανικές πηγές για τη νεώτερη ιστορία της Λευκάδας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013, σ. 485. Το βιβλίο αυτό ρίχνει νέο φως στην ιστορία της Λευκάδας, «χαρίζοντας» μας δυο αιώνες τουλάχιστον ιστορίας, καθώς προσκομίζει πολλά νέα και δυσεύρετα αρχειακά τεκμήρια για τα 205 χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας στη Λευκάδα (1479-1684), για τα οποία οι πληροφορίες μας ως τώρα ήταν επιεικώς ελάχιστες. Αλλά φωτίζει και την ιστορία της απέναντι στεριάς, της terra ferma των παλιών χαρτών (μιας περιοχής που έφτανε μέχρι το Αγγελόκαστρο και τον Αστακό και με την οποία η Λευκάδα εμπλεκόταν στο ίδιο διοικητικό δίκτυο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελώντας το σαντζάκι του Καρλελι) – μιας περιοχής με πολύ λιγότερες αρχειακές πηγές, και για την ίδια αλλά και για την επόμενη της περιόδου αυτής εποχή, απ’ ότι η Λευκάδα.
Οι φιλίστορες Λευκαδίτες θα βρουν στο βιβλίο μεταφρασμένα οθωμανικά ιστορικά τεκμήρια, που συγκεντρώθηκαν μετά από επίπονη έρευνα στα αρχεία της Κωνσταντινούπολης, της Σόφιας και τα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Λευκάδας – καθώς και μια νέα βελτιωμένη μετάφραση της «Περιγραφής της Λευκάδας» από τον Εβλιγιά Τσελεμπή (1670/71). Η ιδέα για τη διερεύνηση των οθωμανικών πηγών για να φωτιστεί η νεότερη ιστορία της Λευκάδας ανήκει στον Σπύρο Ασδραχά. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λευκάδας και ιδιαίτερα ο τότε (2010) Νομάρχης και νυν Δήμαρχος Λευκάδας Κώστας Αραβανής αγκάλιασαν με ενθουσιασμό την ιδέα αυτή και πρόσφεραν τα υλικά μέσα για την υλοποίησή της χρηματοδοτώντας γενναιόδωρα την σχετική έρευνα, ενώ η Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, διάδοχος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, και ο αντιπεριφερειάρχης Θόδωρος Βερύκιος στοιχήθηκαν στην ίδια θετική στάση με τους προκατόχους τους.
Αυτά τα μεταφρασμένα οθωμανικά ιστορικά τεκμήρια μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία του φρουρίου της Αγίας Μαύρας και των οικισμών που βρίσκονταν γύρω του, αναλυτικές καταγραφές των χωριών της Λευκάδας και του ηπειρωτικού τμήματος του σαντζακιού του Κάρλελι και του πληθυσμού τους, καθώς και στοιχεία για τα οικογενειακά ονόματα των Λευκαδίων των χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας. Η εκτενής εισαγωγή στο βιβλίο, γραμμένη από τον επιμελητή της έκδοσης Ηλία Κολοβό, μεταφέρει τον αναγνώστη στα χρόνια που το φρούριο της Αγίας Μαύρας και η Λευκάδα βρισκόταν στο κέντρο της οθωμανικής μεθορίου στο Ιόνιο Πέλαγος, οθωμανικό προγεφύρωμα ανάμεσα στα άλλα βενετοκρατούμενα ιόνια νησιά. Ως τμήμα της ευρύτερης μεθορίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Μεσόγειο, το Ιόνιο Πέλαγος, με βάση το παράδειγμα της Αγίας Μαύρας και της Λευκάδας, εξετάζεται ως στρατιωτική, πολιτική και δημοσιονομική ζώνη, αλλά και ως χώρος εμπορικών και πολιτισμικών ανταλλαγών.
Το βιβλίο υπογράφουν ο επιμελητής της έκδοσης Ηλίας Κολοβός, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο Μαρίνος Σαρηγιάννης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Τα Προλεγόμενα στο βιβλίο τα γράφει ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός Σπύρος Ασδραχάς, ο εμπνευστής της αρχικής ιδέας για τη διερεύνηση των οθωμανικών πηγών επ’ ωφελεία των λευκαδικών ιστορικών ερευνών, που εύστοχα παρατηρεί ότι ο φωτισμός των οθωμανικών πηγών διαχέεται και στην προηγούμενη της οθωμανικής κυριαρχίας χρονική περίοδο: «Το σύνολο των οθωμανικών τεκμηρίων δίνει μια διαβαθμισμένη εικόνα, η χρονικότητα της οποίας αρχίζει από τον φθίνοντα 15ο αιώνα και φθάνει ως τον αρχόμενο 18ο. Μας δίνουν το οικιστικό πλέγμα του νησιού, το οποίο φυσικά δεν είναι δημιούργημα των χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας· μας παραπέμπει στην προηγούμενη, την ανδηγαυική…» και: «Ανάμεσα στις χάρες και τις χαρές τις οποίες μας δίνει η δημοσίευση αχρησιμοποίητων τεκμηρίων που μας πηγαίνουν μπρος και πίσω είναι ακριβώς η δημιουργία ερωτημάτων. Η συλλογή των οθωμανικών τεκμηρίων μας προσφέρει αυτή τη χαρά…Εύχομαι οι δημιουργικοί χρήστες του βιβλίου να υπερβούν την καταγεγραμμένη χρονικότητα των μαρτυριών και να αναχθούν στο ερώτημα που ανάμεσα σε άλλα είχε θέσει ο Lusien Febvre: η ιστορία είναι όπως μας τη διηγήθηκαν;».
