Γράφει ο Μάρκος Νικητάκης.
Φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Στην Ελλάδα υπάρχει σαν αυτοφυές ωστόσο συνηθίζεται να καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Το χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Άραβες. Ο Θεόφραστος αναφέρει την μαντζουράνα ως «αμάρακον» ενώ οι Πλίνιος, Διοσκουρίδης και Κάτουλλος το αναφέρουν ως «σάμψυχον». Οι αρχαίοι έλληνες που έμεναν στη σημερινή Συρία έφτιαχναν από την μαντζουράνα, ένα πολύ δυνατό άρωμα που ονόμαζαν «αμαρακίνον» ή «σαμψύχινον».Το προμηθευόντουσαν οι γυναίκες της Αθήνας και όπως αναφέρεται ήταν τόσο ευώδες και δυνατό ώστε προκαλούσε πονοκέφαλο. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό.
Περιέχει πτητικά έλαια όπως (σαβινένιο, καρβακρόλη(πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό), λιναλοόλη), φλαβονοειδή, τριτερπενοειδή.
Αποτελεί εξαιρετική πηγή, σιδήρου, φωσφόρου, καλίου, ασβεστίου, σιδήρου, ψευδαργύρου, μαγγανίου, βιταμίνης C, νιασίνης, βιταμίνης Β6, βιταμίνης Α, φολικού οξέως, βιταμίνης Κ και β – καροτίνης.
Σε ποσοστό 40% αποτελείται από φυτικές ίνες. Οι περιεκτικότητες ιδίως στα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την περιοχή που αναπτύχθηκε το φυτό.
Συμπερασματικά η μαντζουράνα είναι πολύ καλή πηγή οξειδωτικών, ιχνοστοιχείων, μετάλλων και βιταμινών. Δρα ως ένα γενικό τονωτικό αλλά και καταπραϋντικό του νευρικού συστήματος.
Η μαντζουράνα χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Καταπολεμά το άγχος, πονοκεφάλους, κρυολόγημα, αμυγδαλές, αϋπνίες. Βοηθάει τον οργανισμό να διώξει τις τοξίνες, τα πρηξίματα, δυσπεψία και πονόκοιλο.
Η μαντζουράνα με τις πτητικές, στυπτικές και πικρές ουσίες που περιέχει βοηθά και επιταχύνει την πέψη, διεγείροντας την έκκριση των στομαχικών υγρών. Εξαλείφει τον λόξυγκα, ενώ όπως έγραψε ο Κούλπεπερ στο δημοφιλέστερο βιβλίο βοτανολογίας το 1653 «σπάνια μπορεί να βρεθεί βότανο που να θεραπεύει καλύτερα τις ξινίλες του στομάχου». Έχει διουρητικές και εφιδρωτικές ιδιότητες. Σημαντική είναι η ηρεμιστική και αντισπασμωδική του δράση και συνδυάζεται άριστα με το μελισσοβότανο σε ένα θαυμάσιο ρόφημα για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Συνδυασμός μαντζουράνας, χαμομηλιού και δυόσμου έχουν καλά αποτελέσματα σε φλεγμονές των ούλων και της γλώσσας.
Για την κατάθλιψη και το άγχος συνδυάζεται καλά με το μποράγκο και το μελισσοβότανο. Στο κρυολόγημα έχει παρόμοια θεραπευτική δράση με την ρίγανη. Σε υψηλές δόσεις η μαντζουράνα μπορεί να προκαλέσει ζαλάδες και παραισθήσεις. Κατά συνέπεια τα πολλά ροφήματα δεν ωφελούν.
Η χρήση του ροφήματος της μαντζουράνας είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εσωτερική χρήση
Το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος
Αφέψημα: Βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Εγχυμα: Βάζουμε ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Εξωτερική χρήση
Το κατάπλασμα των φύλλων της και οι επαλείψεις με το αιθέριο έλαιο της ανακουφίζουν από τους ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους, ενώ το όμορφο άρωμα της απομακρύνει την κακή διάθεση, την κατάθλιψη και το στρες.
Βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων.
Τα φύλλα, τοποθετημένα πάνω σε μώλωπες ή σε σημεία όπου έχουν τσιμπήσει τα έντομα, είναι πολύ μαλακτικά. Ο χυμός τους, μαζί με οινόπνευμα, χρησιμοποιείται για εντριβές σε άτομα που υποφέρουν από νευραλγίες. Τα φύλλα ωμά κάνουν πολύ καλό στο συκώτι και ευνοούν τη σωστή κυκλοφορία του αίματος.
Αιθέριο έλαιο: 3-4 σταγόνες σε μία κουταλιά μέλι, 2-3 φορές την ημέρα. Το έλαιο του φυτού χρησιμοποιείται για επαλείψεις στις πονεμένες αρθρώσεις και στους ρευματισμούς. Χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας.
Μάραθος ( Foeniculum vulgare )
Σύμβολο επιτυχίας και νίκης, ο μάραθος απέκτησε το όνομα του από την περιοχή του Μαραθώνα, όπου ο στρατός των Αθηναίων κατατρόπωσε τους Πέρσες εισβολείς.
Ο μάραθος (ή μάραθο, το) είναι ποώδες και αρωματικό φυτό. Είναι δικοτυλήδονο και ανήκει στην τάξη των Σκιαδανθών. Η επιστημονική του ονομασία είναι φοινίκουλο το κοινό. Περιέχει αιθέρια έλαια κατά 7% και ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο και την Ινδία. Το χρησιμοποιούσαν ως αντίδοτο σε δαγκώματα φιδιών και σκορπιών, ενώ είχαν διαπιστώσει πως ήταν δραστικό και στις δηλητηριάσεις. Ο Πλίνιος του απέδιδε όχι μία ή δύο αλλά 22 θεραπευτικές ιδιότητες, ενώ και ο Διοσκουρίδης αναφέρθηκε στη θεραπευτική του δράση.
Το γεγονός ότι αυτό το χορτάρι χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα φαίνεται από τις παραδόσεις που παρουσιάζονται στη μυθολογία. Στην ελληνική μυθολογία το φυτό συνδέθηκε με το Διόνυσο (ο θεός των εορτών και του κρασιού). Λέγεται επίσης ότι η νοημοσύνη ήρθε από τους θεούς στους ανθρώπους μέσα από ένα στέλεχος μάραθου.
Στη λαογραφία αναφέρεται ότι τα φίδια τρώνε τον μάραθο για να ρίξουν το δέρμα τους και να οξύνουν την όραση τους. Ομοίως, πίστευαν ότι αυτό το χορτάρι έχει μια αναζωογονητική επίδραση στον άνθρωπο και βοηθά την όραση.
Οι κύριες χρήσεις του φυτού είναι στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία και την οινοπνευματοποιία. Από το μάραθο επίσης παρασκευάζονται φάρμακα όπως σιρόπια, ενώ χρησιμοποιείται και ως μέσο για να διευκολύνεται η έκκριση γάλατος.
Από τους σπόρους του μάραθου, που έχουν καυστική γεύση, όπως αυτή του άνηθου, φτιάχνεται αιθέριο έλαιο (μαραθέλαιο). Η ποικιλία αζορικό είναι εδώδιμη και οι σαρκώδεις κολεοί των φύλλων του χρησιμοποιούνται ως λαχανικό (φοινόκιο).
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Γνωστό από την αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν στη αρχαία Ελλάδα ως θεραπευτικό και το θεωρούσαν σύμβολο της επιτυχίας. Στην Κίνα, την Ινδία και αλλού το χρησιμοποιούσαν ως αντίδοτο για τις δηλητηριάσεις από δήγματα φιδιών και σκορπιών καθώς και ως αντίδοτο στα δηλητηριώδη μανιτάρια. Επίσης διευκολύνει την παραγωγή γάλακτος στις γυναίκες που θηλάζουν, καθώς επίσης και ότι καταπολεμά την κακοσμία του στόματος.
Ο Μάραθος περιέχει πολλά μέταλλα και βιταμίνες όπως: Βιταμίνη C, φυτικές ίνες, μαγγάνιο, potasium, μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Β3 κλπ.
Η βιταμίνη C από το βολβό του φυτού είναι αντιβακτηριδιακή και πολύ χρήσιμη για το ανοσοποιητικό σύστημα. Επιπλέον, η ρίζα του μάραθου είναι μια σημαντική πηγή ινών που συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης και στο να αποτρέψουν τον καρκίνο του εντέρου, λόγω του γεγονότος ότι μπορούν να εξουδετερώσουν τις τοξίνες και τις καρκινικές ουσίες από τα έντερα. Το χορτάρι είναι πλούσιο σε potasium – ένα βασικό μεταλλικό στοιχείο που βοηθά στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης, που μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή.
Πολλές και ταυτόχρονα σημαντικές είναι οι ιδιότητες του μάραθου :
Ανακουφίζει όσους ταλαιπωρούνται από πέτρα και βοηθάει τον οργανισμό να τη διαλύσει.
Ανοίγει την όρεξη και δρα ως φυσικό τονωτικό.
Αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με το αναπνευστικό, όπως τον επίμονο βήχα, τον κοκίτη ή το άσθμα.
Το αφέψημα του πρέπει να καταναλώνεται τακτικά από γυναίκες που έχουν ασταθή κύκλο για να ρυθμίσουν την εμμηνορρυσία τους. Για τις γυναίκες που θηλάζουν συστήνεται η κατανάλωση του αφεψήματος με φύλλα ή σπόρους καθώς επιτυγχάνει τη διέγερση της παραγωγής και έκκρισης γάλακτος.
Λειτουργεί ως παυσίπονο σε πόνους της κοιλιάς και σταματά τους νευρικούς εμετούς.
Αν διανύετε περίοδο κατά την οποία έχετε βάλει στόχο να χάσετε κιλά, παράλληλα με τη σωστή διατροφή να πίνετε τσάι από σπόρους μάραθου που ευνοεί τη γρήγορη χώνευση των λιπαρών τροφών.
Η αφροδισιακή του δράση ενισχύει τη σεξουαλική δραστηριότητα.
Με εξωτερική χρήση :
Για να απαλλαγείτε από μελανιές, χτυπήματα και καλόγερους, φτιάξτε κατάπλασμα με φύλλα ή κοπανισμένους σπόρους και τοποθετήστε το πάνω στην περιοχή.
Καταπολεμήστε τους ρευματισμούς και τα πρηξίματα με εντριβές που θα κάνετε με μαραθόλαδο.
Αν τα μάτια σας είναι πρησμένα και πονάνε, βράστε λίγους σε περίπου 1 λίτρο νερό και όταν κρυώσει ξεπλύντε μ’ αυτό τα μάτια σας.
Εναλλακτικές Εφαρμογές
Αν ταλαιπωρείστε από κακοσμία του στόματος, μασήστε λίγους σπόρους μάραθου ή πιείτε 1 – 2 σταγόνες από το αιθέριο έλαιο του.
Εμετός:
Αν μετά από μια στομαχική δηλητηρίαση υποφέρετε από ναυτία και επαναλαμβανόμενους εμετούς, ένα αφέψημα από μαραθόσπορο θα σας ανακουφίσει από τα ενοχλητικά συμπτώματα. Για να το φτιάξετε, θα πρέπει να χύσετε σε καυτό νερό πάνω από 10 γρ. μαραθόσπορο και να αφήσετε το έγχυμα για 15 λεπτά. Θα πρέπει να πίνετε ένα φλιτζάνι κάθε 4 ώρες.
Αφέψημα: Συνθλίβουμε (σε μη μεταλλικό δοχείο) μια κουταλιά σπόρους μάραθου και τους βάζουμε σε ένα λίτρο νερό ή γάλα. Βράζουμε το μείγμα και το αφήνουμε 10 λεπτά να κρυώσει. Δύο – τρία φλιτζάνια του μείγματος θα πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί μέθη.
ΠΡΟΣΟΧΗ : Η κατανάλωση μάραθου – ακόμα και σε μικρή ποσότητα – θα πρέπει να αποφεύγεται από τις εγκύους γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή.
Η κατανάλωση σε υπερβολικές ποσότητες του μάραθου δεν ενδείκνυται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκές συσπάσεις, ακόμη και παραισθήσεις.
Πηγές:
http://el.wikipedia.org
http://www.herb.gr
http://www.bambakia.gr
http://as-mageirepsoume.blogspot.gr
http://www.fooddaily.gr/
